tejas तेजस्

Definition: तेजस् n. [तिज्-भावे करुणादै असुन्] 1 Sharpness. -2 The sharp edge (of a knife &c.). -3 The point or top of a flame. -4 Heat, glow. glare. -5 Lustre, light, brilliance, splendour; दिनान्ते निहितं तेजः R.4.1; तेजश्चास्मिविभावसौ Bg.7.9,1. -6 Heat or light considered as the third of the five elements of creation (the other four being पृथिवी, अप्, वायु and आकाश). -7 The bright appearance of the human body, beauty; अरिष्टशय्यां परितो विसारिणा सुजन्मनस्तस्य निजेन तेजसा R.3.15. -8 Fire of energy; शतप्रधानेषु तपोधनेषु गूढं हि दाहात्मकमस्ति तेजः Ś. 2.7; U.6.14. -9 Might, prowess, strength, courage, valour; martial or heroic lustre; तेजस्तेजसि शाम्यतु U. 5.7; Ś.7.15. -1 One possessed of heroic lustre; तेजसां हि न वयः समीक्ष्यते R.11.1; Pt.1.328;3.33. -11 Spirit, energy. -12 Strength of character, not bearing insult or ill-treatment with impunity. -13 Majestic lustre, majesty, dignity, authority, consequence; तेजोविशेषानुमितां (राजलक्ष्मीं) दधानः R.2.7. -14 Semen, seed, semen virile; स्याद्रक्षणीयं यदि मे न तेजः R.14.65; 2.75; दुष्यन्तेनाहितं तेजो दधानां भूतये भुवः Ś.4.3. -15 The essential nature of anything. -16 Essence, quintessence. -17 Spiritual, moral, or magical power. -18 Fire; यज्ञसेनस्य दुहिता तेज एव तु केवलम् Mb.3.239.9. -19 Marrow. -2 Bile. -21 The speed of a horse. -22 Fresh butter. -23 Gold. -24 Clearness of the eyes. -25 A shining or luminous body, light; ऋते कृशानोर्न हि मन्त्रपूतमर्हन्ति तेजांस्यपराणि हव्यम् Ku.1.51; Ś.4.2. -26 The heating and strengthening faculty of the human frame seated in the bile (पित्त). -27 The brain. -28 Violence, fierceness. -29 Impatience. -3 Anger; मित्रैः सह विरोधं च प्राप्नुते तेजसा वृतः Md.3.28.18. -31 The sun; उपप्लवांस्तथा घोरान् शशिनस्तेजसस्तथा Mb.12. 31.36. -Comp. -कर a. 1 illuminating. -2 granting vital power or strength. -पदम् a mark of dignity; तेजःपदं मणिमयं च हृतं शिरोभ्यः Bhāg.1.15.14. -बीजम् marrow. -भङ्गः 1 disgrace, destruction of dignity. -2 depression, discouragement. -भीरः f. shadow. -मण्डलम् a halo of light; सर्वा एतस्मिंस्तेजोमण्डल एकीभवन्ति Praśna. Up.4.2. -मात्रा sense-organ; स एतास्तेजोमात्राः समभ्याददानो हृदयमेवान्ववक्रामति Bṛi. Up.4.4.1. -मूर्तिः the sun; Ms.3.93. -रूपम् 1 the Supreme Spirit, Brahman. -2 the nature of light. -वृत्तम् 1 noble behaviour; Ms.9.33. -2 superior power or lustre.तेजस्वत् tējasvat तेजोवत् tējōvatतेजस्वत् तेजोवत् a. 1 Bright, brilliant, splendid. -2 Sharp, pungent. -3 Brave, heroic. -4 Energetic.


Dictionary: Apte
Literary Sources:
Synonyms:
Wikipedia: