Kāśikāvṛttī1:
bhavāṃścarati. kecit tu paraśabdam eva anyārthaṃ varṇayanti. anunāsikāt paraḥ
an
See More
bhavāṃścarati. kecit tu paraśabdam eva anyārthaṃ varṇayanti. anunāsikāt paraḥ
anunāsikātanyaḥ anusvāro bhavati. yasmin pakṣe 'nunāsiko na asti tatra
anusvārāgamo bhavati. sa tu kasya āgamo bhavati? roḥ pūrvasya eva iti vartate,
vyākhyānādādeśo na bhavati. samaḥ suṭi 8-3-5. ruḥ vartate. samaḥ ityetasya ruḥ bhavati
suṭi parataḥ saṃhitāyāṃ viṣaye. sam\u0310skartā. sam\u0310skartum.
sam\u0310skartavyam. saṃsskartā. saṃsskartum. saṃsskartavyam. atra
rorvisarjanīye kṛte vā śari 8-3-66 iti pakṣe visarjanīya eva prāpnoti.
vyavasthitavibhāṣā draṣṭavyā. tena atra nityaṃ sakāra eva bhavati. asminneva sūtre
sakārādeśo vā nirdiśyate, samaḥ suṭi iti dvisakārako nirdeśaḥ. samaḥ iti kim?
upaskartā. suṭi iti kim? saṃkṛtiḥ. kaścidāha saṃpuṃkānāṃ so vaktavyaḥ. ruvidhau
hyaniṣṭaprasaṅgaḥ, saṃsskartā, puṃsskāmā, kāṃsskāniti. pumaḥ khayyampare
8-3-6. pum ityetasya ruḥ bhavati ampare khayi parataḥ. pum\u0310skāmā, puṃskāmā.
pum\u0310sputraḥ, puṃsputraḥ. pum\u0310sphalam puṃsphalam. pum\u0310ścalī,
puṃścalī. puṃskāmā ityatra visarjanīyasya kupvoḥ \u1e96ka\u1e2bpau ca 8-3-37
iti prāpnoti. tasmādatra sakāra ebādeśo vaktavyaḥ. dvisakārakanirdeśapakṣe tu
pūrvasmādeva sūtrāt saḥ ityanuvartate. rutvam tu anuvartamānam api
nātrābhisambadhyate, sambandhānuvṛttistasya iti. khayi iti kim? puṃdāsaḥ. puṃgavaḥ.
ampare iti kim? puṃkṣīram. puṃkṣuram. paragrahaṇaṃ kim? pumākhyāḥ. pumācāraḥ.
naś chavyapraśān
Kāśikāvṛttī2:
naśchavyapraśān 8.3.7 bhavāṃścarati. kecit tu paraśabdam eva anyārthaṃ varṇayan
See More
naśchavyapraśān 8.3.7 bhavāṃścarati. kecit tu paraśabdam eva anyārthaṃ varṇayanti. anunāsikāt paraḥ anunāsikātanyaḥ anusvāro bhavati. yasmin pakṣe 'nunāsiko na asti tatra anusvārāgamo bhavati. sa tu kasya āgamo bhavati? roḥ pūrvasya eva iti vartate, vyākhyānādādeśo na bhavati. samaḥ suṭi 8.3.5. ruḥ vartate. samaḥ ityetasya ruḥ bhavati suṭi parataḥ saṃhitāyāṃ viṣaye. sam̐skartā. sam̐skartum. sam̐skartavyam. saṃsskartā. saṃsskartum. saṃsskartavyam. atra rorvisarjanīye kṛte vā śari 8.3.66 iti pakṣe visarjanīya eva prāpnoti. vyavasthitavibhāṣā draṣṭavyā. tena atra nityaṃ sakāra eva bhavati. asminneva sūtre sakārādeśo vā nirdiśyate, samaḥ suṭi iti dvisakārako nirdeśaḥ. samaḥ iti kim? upaskartā. suṭi iti kim? saṃkṛtiḥ. kaścidāha saṃpuṃkānāṃ so vaktavyaḥ. ruvidhau hyaniṣṭaprasaṅgaḥ, saṃsskartā, puṃsskāmā, kāṃsskāniti. pumaḥ khayyampare 8.3.6. pum ityetasya ruḥ bhavati ampare khayi parataḥ. pum̐skāmā, puṃskāmā. pum̐sputraḥ, puṃsputraḥ. pum̐sphalam puṃsphalam. pum̐ścalī, puṃścalī. puṃskāmā ityatra visarjanīyasya kupvoḥ ẖkaḫpau ca 8.3.37 iti prāpnoti. tasmādatra sakāra ebādeśo vaktavyaḥ. dvisakārakanirdeśapakṣe tu pūrvasmādeva sūtrāt saḥ ityanuvartate. rutvam tu anuvartamānam api nātrābhisambadhyate, sambandhānuvṛttistasya iti. khayi iti kim? puṃdāsaḥ. puṃgavaḥ. ampare iti kim? puṃkṣīram. puṃkṣuram. paragrahaṇaṃ kim? pumākhyāḥ. pumācāraḥ. naś chavyapraśān 8.3.7. ampare iti vartate. nakārāntasya padasya praśānvarjitasya ruḥ bhavati ampare chavi parataḥ. bhavām̐śchādayati, bhavāṃśchādayati. bhavāṃścinoti, bhavāṃścinoti. bhavāṃṣṭīkate, bhavāṃṣṭīkate. bhavām̐starati, bhavāṃstarati. chavi iti kim? bhavān karoti. apraśāniti kim? praśān chāvyati. praśān cinoti. ampare ityeva, bhavāntsarukaḥ.
Nyāsa2:
naśchavyapraśān?. , 8.3.7 "sa" iti. nivṛttam(), rurevānuvatrtate; so'p
See More
naśchavyapraśān?. , 8.3.7 "sa" iti. nivṛttam(), rurevānuvatrtate; so'pi matuvasubhyāmasambaddha eva; tayorapi nivṛttatvāt(). "na" iti varṇagrahaṇam(), tacca prakṛtasya padasya viśeṣaṇam(), viśeṣaṇena ca tadantavidhirbhavatītyāha---"nakārāntasya padasya" ityādi. "bhavāṃśchādayati" iti. "jhada apavāraṇe" (dhā.pā.1833), curādiṇic(). "bhavāṃṣṭīkate" iti. "ṭikṛ ṭīkṛ radhi laghi gatyarthāḥ" (dhā.pā.103,104,107,108). anudāttattvādātmanepadam(). "praśān()" iti. prapūrvācchameḥ kvip? "anunāsikasya vivajhaloḥ kṅiti" 6.4.15 iti dīrghaḥ, "mo no dhātoḥ" 8.2.64 iti makārasya nakāraḥ, tasyāsiddhatvānnalopābhāvaḥ. "bhavān? tsarukaḥ" iti. tsarau kuśalaḥ, "ākarṣādibhyaḥ kan()" 5.2.63 iti kanpratyayaḥ॥
Laghusiddhāntakaumudī1:
ampare chavi nāntasya padasyaruḥ; na tu praśānśabdasya.. Sū #95
Laghusiddhāntakaumudī2:
naśchavyapraśān 95, 8.3.7 ampare chavi nāntasya padasyaruḥ; na tu praśānśabdasya
Bālamanoramā1:
naśchavyapraśān. `na' iti ṣaṣṭha\ufffdntaṃ padasyetyadhikṛtasya viśeṣaṇam. Sū #139
See More
naśchavyapraśān. `na' iti ṣaṣṭha\ufffdntaṃ padasyetyadhikṛtasya viśeṣaṇam.
tadantavidhiḥ. `ampare' ityanuvartate, `ru' iti ca. tadāha-ampara ityādinā.
`apraśā'niti ṣaṣṭha\ufffdrthe prathamā. tadāha-na tviti. visarga iti. `śā\ufffdṅga-
chindhi' `cakrin-trāyasve'ti sthite nakārasyānena rutvam.
anunāsikānusvāravikalpaḥ. tato visargaḥ, satvaṃ, sasya ścutvena śakāra ityarthaḥ.
śārṅiṃśchindhīti. anunāsikapakṣe rūpam. śārṅiṃścindhīti. anusvārapakṣe rūpam.
`cakriṃstrāyasve'tyanunāsikapakṣe. anusvārapakṣe tu `cakiṃ?rastrāyasve'ti.
traiṅ pālane. ṅittvādātmanepadī. `trāhī'ti prācīnagranthastu prāmādikaḥ.
trāyata iti trāḥ, trā ivācaratī trātītyācārakvibantālloṭ parasmaipadamiti vā
kathañcatsamādheyam. praśāniti. prapūrvācchābhyateḥ kvip. `anunāsikasya kvī'ti
dīrghaḥ. `mo no dhāto'riti masya naḥ. tasyāsiddhatvānnalopo na.
Bālamanoramā2:
naśchavyapraśān 139, 8.3.7 naśchavyapraśān. "na" iti ṣaṣṭha()ntaṃ pada
See More
naśchavyapraśān 139, 8.3.7 naśchavyapraśān. "na" iti ṣaṣṭha()ntaṃ padasyetyadhikṛtasya viśeṣaṇam. tadantavidhiḥ. "ampare" ityanuvartate, "ru" iti ca. tadāha-ampara ityādinā. "apraśā"niti ṣaṣṭha()rthe prathamā. tadāha-na tviti. visarga iti. "śā()ṅga-chindhi" "cakrin-trāyasve"ti sthite nakārasyānena rutvam. anunāsikānusvāravikalpaḥ. tato visargaḥ, satvaṃ, sasya ścutvena śakāra ityarthaḥ. śārṅiṃśchindhīti. anunāsikapakṣe rūpam. śārṅiṃścindhīti. anusvārapakṣe rūpam. "cakriṃstrāyasve"tyanunāsikapakṣe. anusvārapakṣe tu "cakiṃ()rastrāyasve"ti. traiṅ pālane. ṅittvādātmanepadī. "trāhī"ti prācīnagranthastu prāmādikaḥ. trāyata iti trāḥ, trā ivācaratī trātītyācārakvibantālloṭ parasmaipadamiti vā kathañcatsamādheyam. praśāniti. prapūrvācchābhyateḥ kvip. "anunāsikasya kvī"ti dīrghaḥ. "mo no dhāto"riti masya naḥ. tasyāsiddhatvānnalopo na.
Tattvabodhinī1:
praśāniti. prapūrvācchāmyateḥ kvip. `anunāsikasye'ti dīrghaḥ. `mo no
dhāto Sū #113
See More
praśāniti. prapūrvācchāmyateḥ kvip. `anunāsikasye'ti dīrghaḥ. `mo no
dhāto'riti naḥ. tasyā'siddhatvānnalopo na.
Tattvabodhinī2:
naśchavyapraśān 113, 8.3.7 praśāniti. prapūrvācchāmyateḥ kvip. "anunāsikasy
See More
naśchavyapraśān 113, 8.3.7 praśāniti. prapūrvācchāmyateḥ kvip. "anunāsikasye"ti dīrghaḥ. "mo no dhāto"riti naḥ. tasyā'siddhatvānnalopo na.
1.Source: Arsha Vidya Gurukulam
2.Source: Sanskrit Documents