Kāśikāvṛttī1:
nuda vida unda trā ghrā hrī ityetebhyaḥ uttarasya niṣṭhātakārasya nakāra ādeśo b
See More
nuda vida unda trā ghrā hrī ityetebhyaḥ uttarasya niṣṭhātakārasya nakāra ādeśo bhavati
anyatarasyām. nuda nunnaḥ, nuttaḥ. vida vinnaḥ, nittaḥ. unda samunnaḥ, samuttaḥ.
trā trāṇaḥ, trātaḥ. ghrā ghrāṇaḥ, ghrātaḥ. hrī hrīṇaḥ, grītaḥ. hrī
ityetasmādaprāptaṃ natvam, itareṣāṃ nityaṃ prāptaṃ vikalpyate. vida vicāraṇe
ityasya videriha grahaṇam iṣyate. evaṃ hyuktam vettestu vidito niṣṭhā
vidyater vinna iṣyate. vinater vinnaśca vittaśca bhogavittaśca vindateḥ. iti.
Kāśikāvṛttī2:
nudavidaundatrāghrāhrībhyo 'nyatarasyām 8.2.56 nuda vida unda trā ghrā hrī itye
See More
nudavidaundatrāghrāhrībhyo 'nyatarasyām 8.2.56 nuda vida unda trā ghrā hrī ityetebhyaḥ uttarasya niṣṭhātakārasya nakāra ādeśo bhavati anyatarasyām. nuda nunnaḥ, nuttaḥ. vida vinnaḥ, nittaḥ. unda samunnaḥ, samuttaḥ. trā trāṇaḥ, trātaḥ. ghrā ghrāṇaḥ, ghrātaḥ. hrī hrīṇaḥ, grītaḥ. hrī ityetasmādaprāptaṃ natvam, itareṣāṃ nityaṃ prāptaṃ vikalpyate. vida vicāraṇe ityasya videriha grahaṇam iṣyate. evaṃ hyuktam vettestu vidito niṣṭhā vidyater vinna iṣyate. vinater vinnaśca vittaśca bhogavittaśca vindateḥ. iti.
Nyāsa2:
nudavidondatrāghrahvībhyo'nyatarasyām?. , 8.2.56 "samunnaḥ, samuttaḥ"
See More
nudavidondatrāghrahvībhyo'nyatarasyām?. , 8.2.56 "samunnaḥ, samuttaḥ" iti. "aniditām()" 6.4.24 iti nalopaḥ. "hyītyasya" ["hyī" ityatasya--kāśikā, padamañjarī ca] iti. "hyī lajjāyām()" (dhā.pā.108530 ityasya. "aprāptraḥ" iti. kenacidavidhānāt(). "itareṣām()" iti. tatra "nuda preraṇe" ["ṇuda preraṇe"--dhātupāṭhaḥ] (dhā.pā.1426), "undī kledane" (dhā.pā.1457)--tayoḥ "radābhyām()" 8.2.42 iti nityaṃ prāpsam(). "traiṅ? pālane" (dhā.pā.965), "ghrā gandhopādāne" (dhā.pā.926)--etayoḥ "saṃyogādeḥ" 8.2.43 ityādinā.
"vida vicāraṇe" ityasya videriha grahaṇamidhyate" iti. kathaṃ punarasya grahaṇamiṣyate, śluvikaraṇena hyītyanena ["hyīṇā"--prāṃu pāṭhaḥ] sāhacāryāt()? naitadasti; śavikaraṇena nudinā sāhacaryāllābhārthasya videgrrahaṇaprasaṅgāt()? evaṃ tahrranyatarasyāmityeṣā vyavasthitavibāṣā, tena vicāraṇārthasyaiva bhavitavyam(), nānyasya; yasyaivaṃ bhavitavyaṃ tasyaiva grahaṇaṃ yuktamiti sa eva gṛhrate.
kathaṃ punajrñāyate--vicāraṇārthasya videryahaṇamiṣyate? ityāha--"evaṃ hi" ityādi. iṣyata iti vakṣyamāṇaṃ pratyekamabhisambadhyate. "niṣṭhā" ityanena niṣṭhāntamupalakṣayatiḥ "vetteḥ" ityādi. "vida jñāne" (dhā.pā.1064) ityasya "viditaḥ" ityetadrūpamiṣyate; nityeṭtvāt(), tasyeṭā niṣṭhātakārasya vyavadhāne sati natvasyāsambhavāt(). "vidyateḥ" iti. "vida sattāyām()" (dhā.pā.1171) ityasya śyanvikaratasya [nāsti--kāṃupāṭhe] niṣṭhāntasya "vinnaḥ" ityetadrūpamidhyate; "ekācaḥ" 7.2.10 itīṭpratiṣedhāt(); "radābhyām()" 8.2.42 ityādinā ca nityaṃ natvavidhānāt(). "vintevinnaśca vittaśca" iti. "vida vicāraṇe" (dhā.pā.1450) ityasya niṣṭhāntasyaitadrūpadvyamiṣyate; pūrvavadiṭpratiṣedhāt(), anena ca sūtreṇa 8.2.56 pakṣe natvavidhānāt(). "bhogivittaśca vindateḥ" iti. vibdaterityanena lābhārthavidiṃ darśayati. tasya hi "śe mucādīnām()" 7.1.59 iti numi kṛte vindatītyetadrūpaṃ bhavati. bhogavitta iti--bhoge vitto bhogavittaḥ, "saptamī" (2.1.40) iti yogavibhāgāt? samāsaḥ. bhogagrahaṇaṃ copalakṣaṇamātram(). pratyayo'yi gṛhrate. "vidlṛ lābhe" (dhā.pā.1432) ityasya bhoge pratyaye cārthe vitta ityetadrūpaṃ niṣṭhāyāmiṣyate; "vito bhogapratyayayoḥ" 8.2.58 iti natvābhāvasya nipātanāt(), "yasya vibhāṣā" 7.2.15 iti niṣṭhāyāmiṭpratiṣedhācca. vindaterhi kvasau "vibhāṣā gamahanavidaviśām()" 7.2.68 itīṅ()vibhāṣitaḥ; "bhogavittaśca vindateḥ" iti brāuvatā'rthatau bhogapratyayābhyāmanyatra vinna ityetadrūpamiṣyata ityuktaṃ bhavati॥
Bālamanoramā1:
nudavidonda. hyīdhātoraprāpte, itarebhyo nityaṃ prāpte ntavavikalpo'yam.
raudhā Sū #844
See More
nudavidonda. hyīdhātoraprāpte, itarebhyo nityaṃ prāpte ntavavikalpo'yam.
raudhādika iti. `vida vicāraṇe' ityayamityarthaḥ. vettestviti. `vida jñāne'
ityasyetyarthaḥ. ayaṃ seṭ, aniṭkeṣvanantarbhāvāt. tadāha– vidita iti. atra
niṣṭhātasya iṭā vyavahitatvānnatvaṃ neti bhāvaḥ. vidyatervinna iti. `vida
sattāyā'mityayamaniṭ. `radābhyā'miti nityaṃ natvamiti bhāvaḥ. undīti. udāharaṇasūcanam.
Bālamanoramā2:
nudavidondatrāghrāhyībhyo'nyatarasyām 844, 8.2.56 nudavidonda. hyīdhātoraprāpte,
See More
nudavidondatrāghrāhyībhyo'nyatarasyām 844, 8.2.56 nudavidonda. hyīdhātoraprāpte, itarebhyo nityaṃ prāpte ntavavikalpo'yam. raudhādika iti. "vida vicāraṇe" ityayamityarthaḥ. vettestviti. "vida jñāne" ityasyetyarthaḥ. ayaṃ seṭ, aniṭkeṣvanantarbhāvāt. tadāha-- vidita iti. atra niṣṭhātasya iṭā vyavahitatvānnatvaṃ neti bhāvaḥ. vidyatervinna iti. "vida sattāyā"mityayamaniṭ. "radābhyā"miti nityaṃ natvamiti bhāvaḥ. undīti. udāharaṇasūcanam.
Tattvabodhinī1:
nudavido. `radābhyāṃ' `saṃyogāderātaḥ' iti nitye prāpte,
hyītyasyā'pr Sū #692
See More
nudavido. `radābhyāṃ' `saṃyogāderātaḥ' iti nitye prāpte,
hyītyasyā'prāpte ubhayatra vibhāṣeyam. vettestviti. tathā ca bhāṣyam–
- vettestu vidito niṣṭhā vidyatervighna iṣyate. vintervinnaśca vittaśca
bhoge vittataśca vidanteḥ' iti. nunnaḥ nutta iti. `aniditā'miti nalopaḥ.
Tattvabodhinī2:
nudavidondtarāghrāhyībhyo'nyatarasyām 692, 8.2.56 nudavido. "radābhyāṃ"
See More
nudavidondtarāghrāhyībhyo'nyatarasyām 692, 8.2.56 nudavido. "radābhyāṃ" "saṃyogāderātaḥ" iti nitye prāpte, hyītyasyā'prāpte ubhayatra vibhāṣeyam. vettestviti. tathā ca bhāṣyam--- vettestu vidito niṣṭhā vidyatervighna iṣyate. vintervinnaśca vittaśca bhoge vittataśca vidanteḥ" iti. nunnaḥ nutta iti. "aniditā"miti nalopaḥ.
1.Source: Arsha Vidya Gurukulam
2.Source: Sanskrit Documents