Kāśikāvṛttī1:
hrasvāntādaṅgāduttarasya lopo bhavati jhali parataḥ. akṛta. akṛthāḥ. ahṛta. ahṛt
See More
hrasvāntādaṅgāduttarasya lopo bhavati jhali parataḥ. akṛta. akṛthāḥ. ahṛta. ahṛthāḥ.
hrasvātiti kim? acyoṣṭa. aploṣṭa. aṅgātiti kim? alāviṣṭām. alāviṣuḥ.
jhali ityeva, akṛṣātām. akṛṣata. ayam api sica eva lopaḥ, tena iha na bhavati, dviṣṭarām,
dviṣṭamām iti. sujantād dviśabdāt taraptamapau, adravyaprakarṣe ātiśayikaḥ ām
pratyayaḥ.
Kāśikāvṛttī2:
hrasvādaṅgāt 8.2.27 hrasvāntādaṅgāduttarasya lopo bhavati jhali parataḥ. akṛta.
See More
hrasvādaṅgāt 8.2.27 hrasvāntādaṅgāduttarasya lopo bhavati jhali parataḥ. akṛta. akṛthāḥ. ahṛta. ahṛthāḥ. hrasvātiti kim? acyoṣṭa. aploṣṭa. aṅgātiti kim? alāviṣṭām. alāviṣuḥ. jhali ityeva, akṛṣātām. akṛṣata. ayam api sica eva lopaḥ, tena iha na bhavati, dviṣṭarām, dviṣṭamām iti. sujantād dviśabdāt taraptamapau, adravyaprakarṣe ātiśayikaḥ ām pratyayaḥ.
Nyāsa2:
hvasvādaṅgāt?. , 8.2.27 "alāviṣṭām()" iti. tasastām(), sici vṛddhiḥ. a
See More
hvasvādaṅgāt?. , 8.2.27 "alāviṣṭām()" iti. tasastām(), sici vṛddhiḥ. atra śrutikṛte paurvāpaye sati hyasvādiṅaḥ paraḥ sakāro bhavati, na tvaṅgāt(); iḍāgamaḥ pratyayabhaktatvenānaṅgatvāta. "alāviṣuḥ" iti. "sijabhyastavidibhyaśca" 3.4.109 iti jherjus(). "akṛṣātām()" iti. "uśca" 1.2.12 iti kittvādguṇābhāvaḥ. "dviṣṭacām()" iti. "dvitricatubhryaḥ suc()" 5.4.18 tadantādatiśāyane tarap(); "kimettiṅ()" 5.4.11 ityādināmuḥ, "hyasavāttādau taddhite" 8.3.103 iti sakārasya mūrdhanyaḥ॥
Laghusiddhāntakaumudī1:
sico lopo jhali. abhṛta. abhṛṣātām. abhariṣyat, abhariṣyata.. hṛñ haraṇe.. 3.. Sū #547
See More
sico lopo jhali. abhṛta. abhṛṣātām. abhariṣyat, abhariṣyata.. hṛñ haraṇe.. 3.. harati,
harate. jahāra. jahartha. jahriva. jahrima. jahre. jahriṣe. hartāsi, hartāse. hariṣyati,
hariṣyate. haratu, haratām. aharat, aharata. haret, hareta. hriyāt, hṛṣīṣṭa.
hṛṣīyāstām. ahārṣīt, ahṛta. ahariṣyat, ahariṣyata.. dhṛñ dhāraṇe.. 4.. dharati,
dharate.. ṇīñ prāpaṇe.. 5.. nayati, nayate.. ḍupacaṣ pāke.. 6.. pacati, pacate. papāca.
pecitha, papaktha. pece. paktāsi, paktāse.. bhaja sevāyām.. 7.. bhajati, bhajate. babhāja,
bheje. bhaktāsi, bhaktāse. bhakṣyati, bhakṣyate. abhākṣīt, abhakta. abhakṣātām..yaja
devapūjā saṅgatikaraṇadāneṣu.. 8.. yajati, yajate..
Laghusiddhāntakaumudī2:
hrasvādaṅgāt 547, 8.2.27 sico lopo jhali. abhṛta. abhṛṣātām. abhariṣyat, abhariṣ
See More
hrasvādaṅgāt 547, 8.2.27 sico lopo jhali. abhṛta. abhṛṣātām. abhariṣyat, abhariṣyata॥ hṛñ haraṇe॥ 3॥ harati, harate. jahāra. jahartha. jahriva. jahrima. jahre. jahriṣe. hartāsi, hartāse. hariṣyati, hariṣyate. haratu, haratām. aharat, aharata. haret, hareta. hriyāt, hṛṣīṣṭa. hṛṣīyāstām. ahārṣīt, ahṛta. ahariṣyat, ahariṣyata॥ dhṛñ dhāraṇe॥ 4॥ dharati, dharate॥ ṇīñ prāpaṇe॥ 5॥ nayati, nayate॥ ḍupacaṣ pāke॥ 6॥ pacati, pacate. papāca. pecitha, papaktha. pece. paktāsi, paktāse॥ bhaja sevāyām॥ 7॥ bhajati, bhajate. babhāja, bheje. bhaktāsi, bhaktāse. bhakṣyati, bhakṣyate. abhākṣīt, abhakta. abhakṣātām॥yaja devapūjā saṅgatikaraṇadāneṣu॥ 8॥ yajati, yajate॥
Bālamanoramā1:
taṅi tu abhṛ s ta iti sthite—hyasvādaṅgāt. hyasvāntādityarthaḥ. sica iti
bhāṣya Sū #206
See More
taṅi tu abhṛ s ta iti sthite—hyasvādaṅgāt. hyasvāntādityarthaḥ. sica iti
bhāṣyam. `jhalo jhalī'tyato jhalīti, `saṃyogāntasya lopaḥ' ityato lopa iti cānuvartate-
- ityabhipretya śeṣapūraṇena sūtraṃ vyācaṣṭe– sico lopaḥ syājjhalīti.
hyasvātkim ?. acyoṣṭa. aṅgātkim ?. alāviṣṭām. sicaḥ kim ?.
dviṣṭarām. dviṣṭamām. sujantāttaraptatamau. abhṛteti. `uśce'ti sicaḥ
kittvānna guṇaḥ. `jhalī'tyukterabhṛṣātām abhṛṣatetyatra na sijlopaḥ. anataḥ
paratvājjhasya adādeśaḥ. abhṛthāḥ abhṛṣāthām abhṛḍhvam. abhṛṣi abhṛṣvahi abhṛṣmahi.
hmadhāturaniṭ. haraṇaṃ caturvidhamityāha– prāpaṇamityādi. tadyathā–bhāraṃ harati.
prāpayatītyarthaḥ. aśaṃ harati. svīkarotītyarthaḥ. paratvaṃ harati. corayatītyarthaḥ. pāpaṃ
harati harate vā. nāśayatītyarthaḥ. jahāra jahyatuḥ jahyuḥ. `ekācaḥ' itīṇniṣedhasya
krādiṣveva liṭi niyamitatvādiha thali iṭi prāpte `acastāsva'diti tanniṣedhaḥ.
ṛdantatvena bhāradvājamate'pi iṇniṣedha eva. tadāha–jahartheti. jahyathuḥ jahya. jahāra–jahara.
iti siddhavatkṛtyāha—jahyiveti. krādiniyamādiṭ. jahyima. jahyiṣe.
krādiniyamādiṭ. jahyāthe jahyiḍhve–jahyidhve. jahya#e jahyivahe jahyimahe.
luḍādiṣu bhṛña iva rūpāṇi. dhṛñdhāturaniṭ. hmaña iva rūpāṇi. ṇīñdhāturaniṭ. ṇopadeśaḥ.
nayati nayate. nināya ninyatuḥ ninyuḥ. krādiniyamālliṭi iṭ. thali tu `acastāsva'
ditīṇniṣedhasya bhāradvājaniyamādiḍvikalpa ityabhipretyāha– ninayitha ninetheti.
ninyiṣe ninyāthe ninyiḍhve–ninyidhve. ninye ninyivahe ninyimahe. netā.
neṣyati neṣyate. nayatu nayatām. anayat anayata. nayet nayeta. nīyāt neṣīṣṭa. anaiṣīt
aneṣṭa. aneṣyat aneṣyata. ityajantā ubhayapadino gatāḥ. parasmaipadina iti. `ji jra
abhibhave ityetparyantā' iti śeṣaḥ. dheṭ pāne iti. `stanandhayī'tyādau ṅībarthaṃ
ṭittvam, avayave ṭittvasyavyarthatayā samudāyārthatvāditi haradattaḥ.
Bālamanoramā2:
hyasavādaṅgāt 206, 8.2.27 taṅi tu abhṛ s ta iti sthite---hyasvādaṅgāt. hyasvāntā
See More
hyasavādaṅgāt 206, 8.2.27 taṅi tu abhṛ s ta iti sthite---hyasvādaṅgāt. hyasvāntādityarthaḥ. sica iti bhāṣyam. "jhalo jhalī"tyato jhalīti, "saṃyogāntasya lopaḥ" ityato lopa iti cānuvartate-- ityabhipretya śeṣapūraṇena sūtraṃ vyācaṣṭe-- sico lopaḥ syājjhalīti. hyasvātkim?. acyoṣṭa. aṅgātkim?. alāviṣṭām. sicaḥ kim?. dviṣṭarām. dviṣṭamām. sujantāttaraptatamau. abhṛteti. "uśce"ti sicaḥ kittvānna guṇaḥ. "jhalī"tyukterabhṛṣātām abhṛṣatetyatra na sijlopaḥ. anataḥ paratvājjhasya adādeśaḥ. abhṛthāḥ abhṛṣāthām abhṛḍhvam. abhṛṣi abhṛṣvahi abhṛṣmahi. hmadhāturaniṭ. haraṇaṃ caturvidhamityāha-- prāpaṇamityādi. tadyathā--bhāraṃ harati. prāpayatītyarthaḥ. aśaṃ harati. svīkarotītyarthaḥ. paratvaṃ harati. corayatītyarthaḥ. pāpaṃ harati harate vā. nāśayatītyarthaḥ. jahāra jahyatuḥ jahyuḥ. "ekācaḥ" itīṇniṣedhasya krādiṣveva liṭi niyamitatvādiha thali iṭi prāpte "acastāsva"diti tanniṣedhaḥ. ṛdantatvena bhāradvājamate'pi iṇniṣedha eva. tadāha--jahartheti. jahyathuḥ jahya. jahāra--jahara. iti siddhavatkṛtyāha---jahyiveti. krādiniyamādiṭ. jahyima. jahyiṣe. krādiniyamādiṭ. jahyāthe jahyiḍhve--jahyidhve. jahya#e jahyivahe jahyimahe. luḍādiṣu bhṛña iva rūpāṇi. dhṛñdhāturaniṭ. hmaña iva rūpāṇi. ṇīñdhāturaniṭ. ṇopadeśaḥ. nayati nayate. nināya ninyatuḥ ninyuḥ. krādiniyamālliṭi iṭ. thali tu "acastāsva" ditīṇniṣedhasya bhāradvājaniyamādiḍvikalpa ityabhipretyāha-- ninayitha ninetheti. ninyiṣe ninyāthe ninyiḍhve--ninyidhve. ninye ninyivahe ninyimahe. netā. neṣyati neṣyate. nayatu nayatām. anayat anayata. nayet nayeta. nīyāt neṣīṣṭa. anaiṣīt aneṣṭa. aneṣyat aneṣyata. ityajantā ubhayapadino gatāḥ. parasmaipadina iti. "ji jra abhibhave ityetparyantā" iti śeṣaḥ. dheṭ pāne iti. "stanandhayī"tyādau ṅībarthaṃ ṭittvam, avayave ṭittvasyavyarthatayā samudāyārthatvāditi haradattaḥ.
Tattvabodhinī1:
pratyayasyaiva tatrāpīṣṭatvātsica eva lopo bhavati. teneha na— astaṃ
dviṣṭamām. Sū #178
See More
pratyayasyaiva tatrāpīṣṭatvātsica eva lopo bhavati. teneha na— astaṃ
dviṣṭamām. kecittvihā'ṅgagrahaṇā'bhāve ayāviṣṭām alāviṣṭāmityādāvapi
atiprasaṅgaḥ syādityāhuḥ. tadapare na kṣamante. saṃnipātaparibhāṣayāpi parihārasaṃbhavāditi.
jhalīti kima ?. abhṛṣātām. abhṛṣata. hmañ haraṇe. catvāra ihā'rthāḥ. bhāraṃ harati.
prāpayatītyarthaḥ. aṃśaṃ harati. svīkarotītyarthaḥ. svarṇaṃ harati. corayati. pāpaṃ harati.
nāśayati. dhṛñ. dadhāra. dadhratuḥ. dadhartha. dadhre. dadhrāte. dhartā. dhriyāt. ṇīñ.
ninayitheti. bhāradvājaniyamādiṅvikalpaḥ.
Tattvabodhinī2:
hyasvādaṅgāt 178, 8.2.27 pratyayasyaiva tatrāpīṣṭatvātsica eva lopo bhavati. ten
See More
hyasvādaṅgāt 178, 8.2.27 pratyayasyaiva tatrāpīṣṭatvātsica eva lopo bhavati. teneha na--- astaṃ dviṣṭamām. kecittvihā'ṅgagrahaṇā'bhāve ayāviṣṭām alāviṣṭāmityādāvapi atiprasaṅgaḥ syādityāhuḥ. tadapare na kṣamante. saṃnipātaparibhāṣayāpi parihārasaṃbhavāditi. jhalīti kima?. abhṛṣātām. abhṛṣata. hmañ haraṇe. catvāra ihā'rthāḥ. bhāraṃ harati. prāpayatītyarthaḥ. aṃśaṃ harati. svīkarotītyarthaḥ. svarṇaṃ harati. corayati. pāpaṃ harati. nāśayati. dhṛñ. dadhāra. dadhratuḥ. dadhartha. dadhre. dadhrāte. dhartā. dhriyāt. ṇīñ. ninayitheti. bhāradvājaniyamādiṅvikalpaḥ.
1.Source: Arsha Vidya Gurukulam
2.Source: Sanskrit Documents