Kāśikāvṛttī1:
udanvāniti udakaśabdasya matāvudanbhāvo nipātyate udadhāvarthe, saṃjñāyāṃ viṣaye
See More
udanvāniti udakaśabdasya matāvudanbhāvo nipātyate udadhāvarthe, saṃjñāyāṃ viṣaye ca.
udanvān nāma ṛṣiḥ yasya audanvataḥ putraḥ. udadhau udanvān. yasminnudakaṃ dhīyate sa evam
ucyate. udadhāu iti kim? udakavān ghaṭaḥ ityatra tu dadhātyartho na vivakṣyate. kiṃ
tarhi? udakasattāsambandhasāmānyam.
Kāśikāvṛttī2:
udanvanudadhau ca 8.2.13 udanvāniti udakaśabdasya matāvudanbhāvo nipātyate udad
See More
udanvanudadhau ca 8.2.13 udanvāniti udakaśabdasya matāvudanbhāvo nipātyate udadhāvarthe, saṃjñāyāṃ viṣaye ca. udanvān nāma ṛṣiḥ yasya audanvataḥ putraḥ. udadhau udanvān. yasminnudakaṃ dhīyate sa evam ucyate. udadhāu iti kim? udakavān ghaṭaḥ ityatra tu dadhātyartho na vivakṣyate. kiṃ tarhi? udakasattāsambandhasāmānyam.
Nyāsa2:
udanvānudadhau ca. , 8.2.13 "udadhāvarthe" iti. yasminnudakaṃ dhīyate
See More
udanvānudadhau ca. , 8.2.13 "udadhāvarthe" iti. yasminnudakaṃ dhīyate tasminnarthaṃ ityarthaḥ. tathā hrudake karmaṇyupapade "karmaṇyadhikaraṇe ca" 3.3.93 iti kipratyaye kṛte "peṣaṃvāsavāhanadhiṣu ca" 6.3.57 ityudakasyodabhāve kṛta udadhiśabdo vyutpādyate. cakāreṇa "saṃjñāyām()" 8.2.11 ityanukṛṣyata iti darśayati. "saṃjñāyāṃ ca" ityādi. "udadhāvarthe" ityādi. udadhigrahaṇañca saṃjñārtham(). "udandān" iti. ḍadakaṃ dheyamāsminnastītyarthavivakṣāyāṃ matup(). "sa eva mucyate" iti. na tu gaṅgādiḥ.
yadi yasminnudakaṃ dhīyate [nāsti--kāṃu.pustake] sa eva mucyate--udakavān? ghaṭa ityabhidhānaṃ prāpnoti, ghaṭe'pyudakaṃ dhīyata ityata āha--"udakavān? ghaṭaḥ" ityādi. iha vivakṣā śabdavyutpatteḥ pradhānaṃ kāraṇam(), na vastunaḥ sattā. sa ca yena dadhātyarthenodadhirityucyate, so'smin? prayoge ghaṭe na vivakṣitaḥ, kiṃ tarhi? udakasattāyāḥ sambandhamātram(). udakamasminnastītyevanmātraṃ vivakṣitam. ato dadhātyarthasyāvivakṣitatvādghaṭasyodadhitvaṃ vidyamānamapyasaṅkalpyameveti nāyaṃ nipātanasya viṣayaḥ. tena ghaṭa udakavānityucyate. yadā tu dadhātyartho vivakṣyate tadodanvānityevaṃ vaktavyam()॥
Bālamanoramā1:
udanvānudadhau ca. udadhau saṃjñāyāṃ ceti. vastutastu udanvāṃścetyeva
sūtrayitu Sū #1876
See More
udanvānudadhau ca. udadhau saṃjñāyāṃ ceti. vastutastu udanvāṃścetyeva
sūtrayitumucitaṃ, saṃjñāyāmityanuvṛttyaiva samudre'pi udanvacchabdasya
siddhatvāt.
Bālamanoramā2:
saṃjñāyām 1874, 8.2.13 saṃjñāyām. "ahīvatī"tyādi nadīviśeṣasya, nagarī
See More
saṃjñāyām 1874, 8.2.13 saṃjñāyām. "ahīvatī"tyādi nadīviśeṣasya, nagarīviśeṣasya vā saṃjñā. śarāditvāditi. "śarādīnāṃ ce"ti dīrgha ityarthaḥ.
1.Source: Arsha Vidya Gurukulam
2.Source: Sanskrit Documents