Kāśikāvṛttī1:
smṛ dṛ\u0304 tvara pratha mrada stṛ\u0304 spaśa ityeteṣām abhyāsasya atityayam
ā
See More
smṛ dṛ\u0304 tvara pratha mrada stṛ\u0304 spaśa ityeteṣām abhyāsasya atityayam
ādeśo bhavati caṅpare ṇau parataḥ. smṛ asasmarat. dṛ\u0304 adadarat. tvara atatvarat. pratha
apaprathat. mrada amamradat. stṛ\u0304 atastarat. spaśa apaspaśat. sanvadbhāvātitvaṃ
prāptam anena bādhyate. taparakaraṇasāmarthyātati kṛte dīrgho laghoḥ 7-4-94 ityetadapi
na bhavati, adadarat.
Kāśikāvṛttī2:
at smṛdṝtvaraprathamradastṝspaśām 7.4.95 smṛ dṝ tvara pratha mrada stṝ spaś
See More
at smṛdṝtvaraprathamradastṝspaśām 7.4.95 smṛ dṝ tvara pratha mrada stṝ spaśa ityeteṣām abhyāsasya atityayam ādeśo bhavati caṅpare ṇau parataḥ. smṛ asasmarat. dṝ adadarat. tvara atatvarat. pratha apaprathat. mrada amamradat. stṝ atastarat. spaśa apaspaśat. sanvadbhāvātitvaṃ prāptam anena bādhyate. taparakaraṇasāmarthyātati kṛte dīrgho laghoḥ 7.4.94 ityetadapi na bhavati, adadarat.
Nyāsa2:
atsmṛdṛ?tvaraprathamradastṛspaśām?. , 7.4.95 "smṛ cintāyām()" (dhā.pā.
See More
atsmṛdṛ?tvaraprathamradastṛspaśām?. , 7.4.95 "smṛ cintāyām()" (dhā.pā.933), "dṛ bhaye" (dhā.pā.808), "ñi tvarā sambhrame" (dhā.pā.775), "pratha prakhyāne" (dhā.pā.1553), "mrada mardane" (dhā.pā.767), "stṛñ? ācchādane" (dhā.pā.1484), "spaśabādhanasparśanayoḥ" (dhā.pā.887).
atha "adadarat()" ityatra "dīrgho laghoḥ" 7.4.94 iti dīrghatvaṃ kasmānna bhavatītyāha--"taparakaraṇasāmathryāt()" ityādi. anenaiva hi lakṣaṇena dīrgho auva prāpnoti, yasya nivṛttistaparakaraṇena kriyate; "bhāvyamāno'ṇ? savarṇān? na gṛhṇāti" (vyā.pā.35). iti bhāvyamānānāṃ savarṇānāmagrahaṇāt? sarvatra sthādino hyasvatvācca. tatra yadi lakṣaṇāntareṇāpi prāpnukto dīrghasya nivatrtakaṃ taparakaraṇaṃ na syānniratrtakameva taparakaraṇaṃ syāt(). tasmāt? taparakaraṇasāmathryāditi kṛte "dīrgho laghoḥ" 7.4.94 iti dīrgho na bhavatīti bhāvaḥ॥
Bālamanoramā1:
atsmṛ. abhyāsasyeti. `atra lopo'bhyāsasye'tyatastadanuvṛtteriti bhāvaḥ.
ca Sū #393
See More
atsmṛ. abhyāsasyeti. `atra lopo'bhyāsasye'tyatastadanuvṛtteriti bhāvaḥ.
caṅpare ṇāviti. `sanvallaghunītyatataścaṅpare ityanuvartate. caṅ paro yasmāditi
bahuvrīhiḥ. anyapadārthastvartāṇṇireveti bhāvaḥ. ittveti. `sanyataḥ' iti
ittvasyāpavāda ityarthaḥ. apaprathaditi. atra attvavidhānādeva
sanvattvavidhāvanekahalvyavadhāne'pi laghuparakatvamiti vijñāyate. anyathā yena
nāvyavadhānanyāyādekahalvyavadhānasyaivāśrayādatra sanvattvavirahādeva
ittvā'pravṛttyā kiṃ tena ?. saṃyoge pare gurutvānnā'bhyāsadīrghaḥ. pṛtha
prakṣepe. ṛdupadhaḥ. parthayatīti. ṇici laghūpadhaguṇaḥ. raparatvam.
Bālamanoramā2:
atsmṛdṛtvaraprathamradastṛ?spaśām 393, 7.4.95 atsmṛ. abhyāsasyeti. "atra lo
See More
atsmṛdṛtvaraprathamradastṛ?spaśām 393, 7.4.95 atsmṛ. abhyāsasyeti. "atra lopo'bhyāsasye"tyatastadanuvṛtteriti bhāvaḥ. caṅpare ṇāviti. "sanvallaghunītyatataścaṅpare ityanuvartate. caṅ paro yasmāditi bahuvrīhiḥ. anyapadārthastvartāṇṇireveti bhāvaḥ. ittveti. "sanyataḥ" iti ittvasyāpavāda ityarthaḥ. apaprathaditi. atra attvavidhānādeva sanvattvavidhāvanekahalvyavadhāne'pi laghuparakatvamiti vijñāyate. anyathā yena nāvyavadhānanyāyādekahalvyavadhānasyaivāśrayādatra sanvattvavirahādeva ittvā'pravṛttyā kiṃ tena?. saṃyoge pare gurutvānnā'bhyāsadīrghaḥ. pṛtha prakṣepe. ṛdupadhaḥ. parthayatīti. ṇici laghūpadhaguṇaḥ. raparatvam.
1.Source: Arsha Vidya Gurukulam
2.Source: Sanskrit Documents