1/18:abhyastānām upadhāhrasvatvam aci paspaśāte , cākaśīmi , vāvaśatīḥ iti darśanāt |*
2/18:abhyastānām upadhāhrasvatvam aci vaktavyam |
3/18:kim prayojanam |
4/18:paspaśāte , cākaśīmi |
5/18:vāvaśatīḥ iti prayogaḥ dṛśyate |
6/18:kapotaḥ śaradam paspaśāte |
7/18:aham bhuvanam cākaśīmi |
8/18:vāvaśatīḥ ut ājat iti |
9/18:bahulam chandasi ānuṣak jujoṣat iti darśanāt |*
10/18:bahulam chandasi vaktavyam upadhāhrasvatvam |
11/18:kim prayojanam |
12/18:ānuṣak jujoṣat iti darśanāt |
13/18:yaḥ te ātityam ānuṣak jujoṣat |
14/18:yadi upadhāhrasvatvam ucyate , priyām mayūraḥ pratinarnṛtīti yadvat tvam naravara narnṛtīṣi hṛṣṭaḥ , atra guṇaḥ prāpnoti |
15/18:tasmāt na arthaḥ upadhāhrasvatvena |
16/18:kasmāt na bhavati |
17/18:paspaśāte , cākaśīmi , vāvaśatīḥ iti |
18/18:spaśikaśivaśayaḥ prakṛtyantarāṇi

abhyastasaṃjñakasya aṅgasya laghūpadhasya ajādau piti sārvadhātuke guṇo na bhavati. nenijāni. vevijāni. pariveviṣāṇi. anenijam. avevijam. paryaveviṣam. abhyastasya iti kim? vedāni. aci iti kim? nenekti. pidgrahaṇam uttarārtham. sārvadhātuke iti kim? nineja. labhūpadhasya ityeva, juhavāni. ajuhavam. bahulaṃ chandasīti vaktavyam. jujoṣatiti yathā syāt. paspaśāte. cākaśīti. vāvaśīti. yaṅluki chāndasamupadhāhrasvatvaṃ draṣṭavyam. paspaśāte ityatra abhyāsahrasvatvaṃ ca. prakṛtyantarāṇāṃ vā spaśikaśivaśīnām etāni rūpāṇi.

na abhyastasya aci piti sārvadhātuke 7.3.87 abhyastasaṃjñakasya aṅgasya laghūpadhasya ajādau piti sārvadhātuke guṇo na bhavati. nenijāni. vevijāni. pariveviṣāṇi. anenijam. avevijam. paryaveviṣam. abhyastasya iti kim? vedāni. aci iti kim? nenekti. pidgrahaṇam uttarārtham. sārvadhātuke iti kim? nineja. labhūpadhasya ityeva, juhavāni. ajuhavam. bahulaṃ chandasīti vaktavyam. jujoṣatiti yathā syāt. paspaśāte. cākaśīti. vāvaśīti. yaṅluki chāndasamupadhāhrasvatvaṃ draṣṭavyam. paspaśāte ityatra abhyāsahrasvatvaṃ ca. prakṛtyantarāṇāṃ vā spaśikaśivaśīnām etāni rūpāṇi.

nābhyastasyāci piti sārvadhātuke. , 7.3.87 "nenijāni, vevijāni, pariveviṣāṇi" iti". "ṇijir? śaucapovaṇayoḥ" (dhā.pā.1093) "vijir? pṛthagbhāve" (dhā.pā.1094) "viṣu vyāptau" (dhā.pā.1095)-ebhyo loṭ(), mip? "merniḥ" 3.4.89, "āḍuttamasya picca" 3.4.92 ityaṭ(), "juhotyādibhyaḥ śluḥ" 2.4.75 iti śapaḥ śluḥ, "śalau" 6.1.10 iti dvirvacanam(), "nijāṃ trayāṇāṃ guṇaḥ ślau" 7.4.75 ityābhyāsasya guṇaḥ. "anenijam(), avevijam(), paryaveṣiṣam()" iti. laṅ(), "tasthastamipāṃ tāntantāmaḥ" tāntantāmaḥ" 3.4.101 iti mipo'mbhāvāḥ. "vedāni" iti. "vida jñāne" (dhā.pā.1064). "pūrvavalloḍādi yathāyogam(), adāditāvācchapo luk(). "nenekti" iti. laṭ(), tip, "coḥ kuḥ" 8.2.30 iti kutvam(). atha pidgrahaṇaṃ kimartham(), yāvatā'piti sārvadhātuke "sārvadhātukamapit()" 1.2.4 iti ṅittve sati "kṅiti ca" 1.1.5 iti niṣedhena bhavitavyamiti, na cānayoḥ pratiṣedhayoḥ kaścid()viśeṣo'sti? ityata āha--"pidgrahaṇam()" iti. "tṛṇaha im()" 7.3.92 itīmaṃ vakṣyati, sa piti yathā syāt(), apiti mā bhūdityevamarthaṃ pidgrahaṇam(). "nineja" iti. liṭ(). sa ca "liṭ? ca" 3.4.115 ityārdhadhātukasaṃjñakaḥ. "juhavāni iti. "hu dāne" (dhā.pā.1083). pūrvavalloḍādi. "ajuhavam()" iti. pūrvavallaṅādi. atra "laghūpadhasya" 7.3.86 ityanuvṛtteḥ "sarvadhātukāryadhātukayoḥ" 7.3.84 itīgantasya yo guṇo vihitastasya pratiṣedho na bhavati. "bahulaṃ chandasīti vaktavyam()" iti. chandasi viṣaye bahulaṃ guṇapratiṣedho bhavatītyetadartharūpaṃ vyākhyeyamityarthaḥ. tatredaṃ vyākhyānam()--ihedaṃ sūtraṃ vibhajya dvau yogau kriyete, tatra "na" ityeko yogaḥ; "abhyastasyāci piti sārvadhātuke" iti dvitīyaḥ, tatra ca netyanuvatrtate, yañca yogaḥ pūrvayogasyāsarvaviṣayatvajñāpanārthaḥ. tena cchabdasi bahulaṃ pratiṣedho bhaviṣyati. "jujoṣat()" iti. "juṣī pratisevanayoḥ" (dhā.pā.1288) leṭ(), tip(); "leṭo'ḍāṭau" 3.4.94 ityaṭ(), tudāditvācchaḥ, tasya "bahulaṃ chandasi" 2.4.73 iti śluḥ, "ślau" 6.1.10 iti dvirvacanam(). laghūpadhaguṇaḥ. yadyabhyastasyāci piti sārvadhātuke guṇapratiṣedha idhyate, paspaśāte, cakāśīti, vāvaśītityatropadhāhyasavatvamiṣyate, tanna prāpnoti; tasmādabhyastānāmupadhāhyasvatvameva vaktavyam(), na guṇapratiṣedhaḥ; hyasvatve hi nenijānītyevamādi sidhyati; paśpaśāte ityādi ca? iti yaścodayet(), taṃ pratyāha--"paspaśāte" ityādi. hi nenijānītyevamādi sidhyati; paspaśāte ityādi ca? iti yaścodayet(), taṃ pratyāha--"paspaśāte" ityādi. "spaśiriti ["spāśiriti"--prāṃu.pāṭhaḥ] gaṇaparipaṭhito dhātvantaramastyeva, tasmādyaṅ(), tasya "yaṅo'ci ca" 2.4.74 iti luk(), dvirvacanam(), "śarpūrvāḥ khayaḥ" 7.4.61 iti khayaḥ śeṣaḥ; abhyāsasya hyasvatve kṛte "dīrgho'kitaḥ" 7.4.83 iti dīrghaḥ, "vyatyayo bahulam()" 3.1.85 iti varṇavyatyayenopadhāyā abhyāsasya ca hyasvaḥ, leṭ(), vyatyayenaivātmanepadam(), āṭ. "cākaśīti" iti. "kāśṛ dīptau" (dhā.pā.1162), "kuhoścuḥ" 7.4.62 ityabhyāsasya cutvam(), tip(), "yaṅo vā" 7.3.94 itīṭ(). "vāvaśīti" iti. "vāśṛ śabde" (dhā.pā.1163), śeṣaṃ yathāyogaṃ pūrvavat(). "paspaśāte ityatrābhyāsahyasvatvaṃ ca" iti. cakārādupadhāhyasvatvañca. itaratra tūpadhāhyasvatvameva, nābhyāsasya hyasvatvam(). "prakṛtyantarāṇāṃ vā" iti. "spaśa bādhanasparśanayoḥ" (dhā.pā.887), "kaśa ganiśāsanayoḥ" (dhā.pā.1024), "vaśa kāntau" (dhā.pa.1080)--etāni prakṛtyantarāṇi hyasvopadhāni santīti, ata eṣāmevaitāni rūpāṇi. tasmādyathānyāsamevāstu॥

laghūpadhaguṇo na syāt. nenijāni. neniktām. anenek. aneniktām. anenijuḥ. anenijam. anenikta. nenijyāt. nenijīta. nijyāt, nikṣīṣṭa..

nābhyastasyāci piti sārvadhātuke 630, 7.3.87 laghūpadhaguṇo na syāt. nenijāni. neniktām. anenek. aneniktām. anenijuḥ. anenijam. anenikta. nenijyāt. nenijīta. nijyāt, nikṣīṣṭa॥

nābhyassyāci. `miderguṇaḥ' ityato guṇa iti, `pugante'tyato laghūpadhasyeti cānuvartate ityabhipretya śeṣaṃ pūrayati– laghūpadhaguṇo na syāditi. nenijānīti. nenijāva nenijāma. neniktām nenijātām nenijatām. nenikṣva nenijāthām nenigdhvam. nenijai nenijāvahai. nenijāmahai. laṅi parasmaipade āha–anenegiti. anenijuriti. abhyastatvājjusiti bhāvaḥ. anenek aneniktam anenikta. anenijam. `nābhyastasye'ti na guṇaḥ. anenijva anenijma. nikṣīṣṭa. luṅyāha–anijaditi. irittvādaṅiti bhāvaḥ. anikteti. `jhalo jhalī'ti sijlopaḥ. anikṣātāmityādi. vijirapi ṇijirvat. atreti. thali iṭpakṣe `vija i'ḍiti vihitaṃ ṅittvaṃ netyarthaḥ. ato na guṇaniṣedha iti bhāvaḥ. o vijī ityasyaiveti. vyākhyānāditi bhāvaḥ. rudhādāvapīti. tataśca `rudhādibhyaḥ śna'miti śnamvikaraṇāvapi tāviti bhāvaḥ. viṣlṛ vyāptau iti. lṛdit, ubhayapadī, aniṭ. ṇijeriva rūpāṇi. veveṣṭīti. ṣṭutvena takāsya ṭaḥ. sipi `ṣaḍho'riti ṣasya katvam. vevekṣi veviṣṭhaḥ. veviṣṭha. veviḍḍhi. aviṣaditi. lṛdittvādaṅiti bhāvaḥ. taṅi ksa iti. `śala igupadhā'dityaneneti bhāvaḥ. ā gaṇāntāditi. juhotyādigaṇasamāptiparyantamityarthaḥ. ghṛdhāturaniṭ. tipi ślau dvitve'bhyāsakārye guṇe raparatve jagharti. jaghṛtaḥ jaghrati. `jaghamrya\ufffdgna haviṣā ghṛtena' iti bahvṛcamantrapāṭhaḥ. `jaghamrya\ufffdgna manasā ghṛtene'ti taittirīyapāṭhaḥ. atrettvamabhyāsasya āha– bhṛñāmiditi. nanu tatra trayāṇāmeva grahaṇamityata āha- bahulamiti. ittvaṃ chāndasamiti bhāvaḥ. jaghāra jaghratuḥ. jaghruḥ. jaghartha jaghrathuḥ jaghra. jaghāra–jaghara. jaghriva. ghariṣyati. jaghartu– jaghṛtāt. jaghratu. jaghṛhi. jagharāṇi. ajaghaḥ ajaghṛtām ajagharuḥ. ajagharam ajaghṛva. jaghṛyāt. ghriyāt. aghārṣīt. aghariṣyat. hma iti. ghṛdhātuvadrūpāṇi. ayaṃ ruāuvo abhijiharti homāniti. ruāuve sādyamāne yājamāno mantraḥ. atrāpi abhyāsasya ittvaṃ cāndasamiti bhāvaḥ. ṛ sṛ gatāviti. imāvaniṭau. tatra ṛdhātoḥ chāndasatve'pi loke'pi kvacitprayogaṃ samarthayati- - bahulamiti. `bhṛñāmit' `artipipatryośca' `bahulaṃ chandasī'ti sūtrasthitiḥ. tatra `bahulaṃ chandasī'tyeva ṛdhātorittvasiddheḥ `artipipatryośceṭatyartigrahaṇālloke'pi ṛdhātoḥ śluvikaraṇasya prayogo vijñāyata ityarthaḥ. etaccā'traiva sūtre bhāṣye spaṣṭam. ata eva bhāṣyāt śluvikaraṇasyaiva ṛdhātoḥ `artipipartyośce'tyatra grahaṇam, pipartisāhacaryācca, ślavityasya abhyāsagrahamasya cānuvṛtteścetyalam. abhyāsasyāsavarṇe iti. śapaḥ ślau ṛ-ti itisthite dvitve uradattvaṃ bādhitvā `artipipatryośce'tyabhyāsaṛkārasya ittve raparatve halādiśeṣe uttarakhaṇḍasya ṛkārasya guṇe raparatve i ar ti iti sthite `abhyāsasyā'savarṇe'itīyaṅi iyatīti rūpamityarthaḥ. iyṛta iti. pūrvavadeva dvitvādi. taso'pittvena ṅittvādguṇaniṣedha iti bhāvaḥ. iyratīti. parvavadeva dvitvādi. abhyastatvādadādeśaḥ. ṅittvānna guṇaḥ. uttarakhaṇḍasya ṛkārasya yaṇ repha iti bhāvaḥ. iyarṣi iyṛthaḥ. iyarmi iyṛvaḥ iyṛmaḥ. liṭa\ufffdāha— āreti. āriva. ārima. arteti. aniṭtvāditi bhāvaḥ. ariṣyatīti. `ṛddhanoḥ sye' itīḍiti bhāvaḥ. iyartu iyṛtāt iyṛtām iyratu. iyṛhi– iyṛtāt iyṛtam iyṛtaiyarāṇīti. āṭaḥ pittvenā'ṅittvānna guṇaniṣedha iti bhāvaḥ. iyarāva. iyarāma. laṅyāha– aiya iti. ślau ṛ t iti sthite dvitve'bhyāsasya ittve raparatve halādiśeṣe iyaṅi uttarakhaṇḍasya guṇe raparatve ca halṅyādilope rephasya visarge iya iti stite āṭi vṛddhau #aiya iti rūpamiti bhāvaḥ. na ca `lāvasthāyāma'ḍiti pakṣe āṭa#i vṛddhau raparatve ār t iti sthite dvitve halādiśeṣe savarṇadīrghe halṅyādilope rephasya visarge aiyaruriti. aiyaḥ aiyṛtam aiyṛta.aiyaram aiyṛva aiyṛma. vidhiliṅyāha–iyṛyāditi. yāsuṭo ṅittvādguṇaniṣedha iti bhāvaḥ. iyṛyātāmityādi. āśīrliṅyāha— aryāditi. `akṛtsārvadhātukayo'riti dīrghaḥ prāptaḥ. taṃ bādhitvā `riṅ śayagliṅakṣu' iti riṅ prāptaḥ. taṃ bādhitvā `guṇo'rtisaṃyogādyo'riti guṇa iti bhāvaḥ. luṅyāha– āraditi. `sartiśāstyartibhyaśce'tyaṅi `ṛdṛśo'ṅī'ti guṇa iti bhāvaḥ. āriṣyat. tadevamṛdhātuṃ nirūpya sṛdhātuṃ nirūpayati– sasartīti. sasṛtaḥ saruātītyādi sugamam. sasāra. sasartha. sasṛva. sartā. sariṣyati. sasartu. asasaḥ asasṛtām asasaruḥ. riuāyāt. asarat. bhasa bhatrsaneti. ayaṃ seṭ. babhastīti. ślau bhas tīti sthite dvitve'bhyāsajaśtvamiti bhāvaḥ. babhas tas iti sthite āha–ghasibhasoriti. `ghasibhasorhali ce'tyasyāyamarthaḥ- - chandasi anayorupadhāyā lopaḥ syāddhalādāvajādau ca kṅiti pare iti. tathā ca babhas tasityatra upadhālope `jhalo jhalī'ti sakāralope takārasya `jhaṣastatho'riti dhatve bhakārasya jaśtvamiti bhāvaḥ. bapsatīti. abhyastatvādadādeśe babhas atīti sthite `ghasibhaso'rityupadhālope bhakārasya catrvamiti bhāvaḥ. babhassi babdhaḥ babdha. babhasmi bapsvaḥ bapsmaḥ. babhāsa bapsatuḥ bapsaḥ. babhasitha bapsathuḥ bapsa. babhāsa babhasa bapsiva bapsima. bhasitā. bhasiṣyati. babhastu–babdhāt babdhām bapsatu. babdhi– babdhāt babdham babdha. babhasāni babhasāva babhasāma. ababhaḥ ababdhām abapsuḥ. ababhaḥ ababdham ababdha. abapsam abapsva. abapsma. bapsyāt. bhasyāt. abhāsīt-abhasīt. abhasiṣyat. ki jñāne. ciketīti. kidhāstostipi ślau dvitve abhyāsacutve uttarakhaṇḍasya guṇa itibhāvaḥ. cikitaḥ cikyati. cikeṣi cikithaḥ cikitha. cikemi cikivaḥ. cikimaḥ. cikāya cikyatuḥ.cikyuḥ. cikayitha–ciketha. cikyiva. ketā. keṣyati. ciketu– cikitāt cikitām cikyatu. cikihi. cikayāni. aciket acikitām acikayuḥ. acikeḥ. acikayam acikiva. cikiyāt. kīyāt. akaiṣīt. akeṣyat. tura tvaraṇe iti. tutūrta iti. `hali ce'ti dīrghaḥ. tutorṣi tūtūrthaḥ tutūrtha. tutormi tutūrvaḥ. tutora. tuturatuḥ tutoritha. tuturiva. toritā. toriṣyati. tutortu–tutūrtām tuturatu. tutūrhi. tuturāṇi. atutoḥ atutūrtām. atuturuḥ. atutoḥ. atuturam.atutūrava. tutūryāt. tūryāt. atorīt. atotuturāṇi. atutoḥ atutūrtām. atuturuḥ. atutoḥ. atuturam. atutūrva. tutūryāt.tūryāt. atotīt. atoriṣyat. dhiṣa śabde. seṭ. didheṣṭīti. ślau dvitvādau laghupadhaguṇe takārasya ṣṭutvamiti bhāvaḥ. didhiṣati.didhekṣi didhiṣṭhaḥ. didheṣmi didhiṣvaḥ. didheṣa didhiṣatuḥ. didheṣitha. didhiṣiva. dheṣitā. dheṣiṣyati. didheṣṭu–didhiṣṭāt. didhiṣatu. didhiḍḍhi. didhiṣāṇi. adidheṭ adidhiṣṭām adidhiṣuḥ. adidhiṣam adidhiṣva. didhiṣyāt. dhiṣyāt. adheṣīt. adeṣiṣyat. dhana dhānye iti. dhānyā'rjane ityarthaḥ. dadhanta iti. kṣamūṣ sahane iti dhātoścakṣaṃse itivadanunāsikasya kvīti na dīrghaḥ. dadhaṃsi dadhanthaḥ. dadhanmi dadhanvaḥ dadhanmaḥ. dadhāna dadhanatuḥ. dadhanitha. dadhaniva. dhanitā. dhaniṣyatu. dadhantu–dadhantāt dadhantām dadhanatu.dadhaṃhi.dadhanāni. adadhan adadhantām adadhanuḥ. addhan adadhantam adadhanta.adadhanam adadhanva adadhanma. dadhanyāt. dhanyāt. adhānīt adhanīt. adhaniṣyat. jana janane iti. utpattau ?karmakaḥ. utpādane sakarmakaḥ.

nābhyastasyā'ci piti sārvadhātuke 332, 7.3.87 nābhyassyāci. "miderguṇaḥ" ityato guṇa iti, "pugante"tyato laghūpadhasyeti cānuvartate ityabhipretya śeṣaṃ pūrayati-- laghūpadhaguṇo na syāditi. nenijānīti. nenijāva nenijāma. neniktām nenijātām nenijatām. nenikṣva nenijāthām nenigdhvam. nenijai nenijāvahai. nenijāmahai. laṅi parasmaipade āha--anenegiti. anenijuriti. abhyastatvājjusiti bhāvaḥ. anenek aneniktam anenikta. anenijam. "nābhyastasye"ti na guṇaḥ. anenijva anenijma. nikṣīṣṭa. luṅyāha--anijaditi. irittvādaṅiti bhāvaḥ. anikteti. "jhalo jhalī"ti sijlopaḥ. anikṣātāmityādi. vijirapi ṇijirvat. atreti. thali iṭpakṣe "vija i"ḍiti vihitaṃ ṅittvaṃ netyarthaḥ. ato na guṇaniṣedha iti bhāvaḥ. o vijī ityasyaiveti. vyākhyānāditi bhāvaḥ. rudhādāvapīti. tataśca "rudhādibhyaḥ śna"miti śnamvikaraṇāvapi tāviti bhāvaḥ. viṣlṛ vyāptau iti. lṛdit, ubhayapadī, aniṭ. ṇijeriva rūpāṇi. veveṣṭīti. ṣṭutvena takāsya ṭaḥ. sipi "ṣaḍho"riti ṣasya katvam. vevekṣi veviṣṭhaḥ. veviṣṭha. veviḍḍhi. aviṣaditi. lṛdittvādaṅiti bhāvaḥ. taṅi ksa iti. "śala igupadhā"dityaneneti bhāvaḥ. ā gaṇāntāditi. juhotyādigaṇasamāptiparyantamityarthaḥ. ghṛdhāturaniṭ. tipi ślau dvitve'bhyāsakārye guṇe raparatve jagharti. jaghṛtaḥ jaghrati. "jaghamrya()gna haviṣā ghṛtena" iti bahvṛcamantrapāṭhaḥ. "jaghamrya()gna manasā ghṛtene"ti taittirīyapāṭhaḥ. atrettvamabhyāsasya āha-- bhṛñāmiditi. nanu tatra trayāṇāmeva grahaṇamityata āha- bahulamiti. ittvaṃ chāndasamiti bhāvaḥ. jaghāra jaghratuḥ. jaghruḥ. jaghartha jaghrathuḥ jaghra. jaghāra--jaghara. jaghriva. ghariṣyati. jaghartu-- jaghṛtāt. jaghratu. jaghṛhi. jagharāṇi. ajaghaḥ ajaghṛtām ajagharuḥ. ajagharam ajaghṛva. jaghṛyāt. ghriyāt. aghārṣīt. aghariṣyat. hma iti. ghṛdhātuvadrūpāṇi. ayaṃ ruāuvo abhijiharti homāniti. ruāuve sādyamāne yājamāno mantraḥ. atrāpi abhyāsasya ittvaṃ cāndasamiti bhāvaḥ. ṛ sṛ gatāviti. imāvaniṭau. tatra ṛdhātoḥ chāndasatve'pi loke'pi kvacitprayogaṃ samarthayati-- bahulamiti. "bhṛñāmit" "artipipatryośca" "bahulaṃ chandasī"ti sūtrasthitiḥ. tatra "bahulaṃ chandasī"tyeva ṛdhātorittvasiddheḥ "artipipatryośceṭatyartigrahaṇālloke'pi ṛdhātoḥ śluvikaraṇasya prayogo vijñāyata ityarthaḥ. etaccā'traiva sūtre bhāṣye spaṣṭam. ata eva bhāṣyāt śluvikaraṇasyaiva ṛdhātoḥ "artipipartyośce"tyatra grahaṇam, pipartisāhacaryācca, ślavityasya abhyāsagrahamasya cānuvṛtteścetyalam. abhyāsasyāsavarṇe iti. śapaḥ ślau ṛ-ti itisthite dvitve uradattvaṃ bādhitvā "artipipatryośce"tyabhyāsaṛkārasya ittve raparatve halādiśeṣe uttarakhaṇḍasya ṛkārasya guṇe raparatve i ar ti iti sthite "abhyāsasyā'savarṇe"itīyaṅi iyatīti rūpamityarthaḥ. iyṛta iti. pūrvavadeva dvitvādi. taso'pittvena ṅittvādguṇaniṣedha iti bhāvaḥ. iyratīti. parvavadeva dvitvādi. abhyastatvādadādeśaḥ. ṅittvānna guṇaḥ. uttarakhaṇḍasya ṛkārasya yaṇ repha iti bhāvaḥ. iyarṣi iyṛthaḥ. iyarmi iyṛvaḥ iyṛmaḥ. liṭa()āha--- āreti. āriva. ārima. arteti. aniṭtvāditi bhāvaḥ. ariṣyatīti. "ṛddhanoḥ sye" itīḍiti bhāvaḥ. iyartu iyṛtāt iyṛtām iyratu. iyṛhi-- iyṛtāt iyṛtam iyṛtaiyarāṇīti. āṭaḥ pittvenā'ṅittvānna guṇaniṣedha iti bhāvaḥ. iyarāva. iyarāma. laṅyāha-- aiya iti. ślau ṛ t iti sthite dvitve'bhyāsasya ittve raparatve halādiśeṣe iyaṅi uttarakhaṇḍasya guṇe raparatve ca halṅyādilope rephasya visarge iya iti stite āṭi vṛddhau #aiya iti rūpamiti bhāvaḥ. na ca "lāvasthāyāma"ḍiti pakṣe āṭa#i vṛddhau raparatve ār t iti sthite dvitve halādiśeṣe savarṇadīrghe halṅyādilope rephasya visarge aiyaruriti. aiyaḥ aiyṛtam aiyṛta.aiyaram aiyṛva aiyṛma. vidhiliṅyāha--iyṛyāditi. yāsuṭo ṅittvādguṇaniṣedha iti bhāvaḥ. iyṛyātāmityādi. āśīrliṅyāha--- aryāditi. "akṛtsārvadhātukayo"riti dīrghaḥ prāptaḥ. taṃ bādhitvā "riṅ śayagliṅakṣu" iti riṅ prāptaḥ. taṃ bādhitvā "guṇo'rtisaṃyogādyo"riti guṇa iti bhāvaḥ. luṅyāha-- āraditi. "sartiśāstyartibhyaśce"tyaṅi "ṛdṛśo'ṅī"ti guṇa iti bhāvaḥ. āriṣyat. tadevamṛdhātuṃ nirūpya sṛdhātuṃ nirūpayati-- sasartīti. sasṛtaḥ saruātītyādi sugamam. sasāra. sasartha. sasṛva. sartā. sariṣyati. sasartu. asasaḥ asasṛtām asasaruḥ. riuāyāt. asarat. bhasa bhatrsaneti. ayaṃ seṭ. babhastīti. ślau bhas tīti sthite dvitve'bhyāsajaśtvamiti bhāvaḥ. babhas tas iti sthite āha--ghasibhasoriti. "ghasibhasorhali ce"tyasyāyamarthaḥ-- chandasi anayorupadhāyā lopaḥ syāddhalādāvajādau ca kṅiti pare iti. tathā ca babhas tasityatra upadhālope "jhalo jhalī"ti sakāralope takārasya "jhaṣastatho"riti dhatve bhakārasya jaśtvamiti bhāvaḥ. bapsatīti. abhyastatvādadādeśe babhas atīti sthite "ghasibhaso"rityupadhālope bhakārasya catrvamiti bhāvaḥ. babhassi babdhaḥ babdha. babhasmi bapsvaḥ bapsmaḥ. babhāsa bapsatuḥ bapsaḥ. babhasitha bapsathuḥ bapsa. babhāsa babhasa bapsiva bapsima. bhasitā. bhasiṣyati. babhastu--babdhāt babdhām bapsatu. babdhi-- babdhāt babdham babdha. babhasāni babhasāva babhasāma. ababhaḥ ababdhām abapsuḥ. ababhaḥ ababdham ababdha. abapsam abapsva. abapsma. bapsyāt. bhasyāt. abhāsīt-abhasīt. abhasiṣyat. ki jñāne. ciketīti. kidhāstostipi ślau dvitve abhyāsacutve uttarakhaṇḍasya guṇa itibhāvaḥ. cikitaḥ cikyati. cikeṣi cikithaḥ cikitha. cikemi cikivaḥ. cikimaḥ. cikāya cikyatuḥ.cikyuḥ. cikayitha--ciketha. cikyiva. ketā. keṣyati. ciketu-- cikitāt cikitām cikyatu. cikihi. cikayāni. aciket acikitām acikayuḥ. acikeḥ. acikayam acikiva. cikiyāt. kīyāt. akaiṣīt. akeṣyat. tura tvaraṇe iti. tutūrta iti. "hali ce"ti dīrghaḥ. tutorṣi tūtūrthaḥ tutūrtha. tutormi tutūrvaḥ. tutora. tuturatuḥ tutoritha. tuturiva. toritā. toriṣyati. tutortu--tutūrtām tuturatu. tutūrhi. tuturāṇi. atutoḥ atutūrtām. atuturuḥ. atutoḥ. atuturam.atutūrava. tutūryāt. tūryāt. atorīt. atotuturāṇi. atutoḥ atutūrtām. atuturuḥ. atutoḥ. atuturam. atutūrva. tutūryāt.tūryāt. atotīt. atoriṣyat. dhiṣa śabde. seṭ. didheṣṭīti. ślau dvitvādau laghupadhaguṇe takārasya ṣṭutvamiti bhāvaḥ. didhiṣati.didhekṣi didhiṣṭhaḥ. didheṣmi didhiṣvaḥ. didheṣa didhiṣatuḥ. didheṣitha. didhiṣiva. dheṣitā. dheṣiṣyati. didheṣṭu--didhiṣṭāt. didhiṣatu. didhiḍḍhi. didhiṣāṇi. adidheṭ adidhiṣṭām adidhiṣuḥ. adidhiṣam adidhiṣva. didhiṣyāt. dhiṣyāt. adheṣīt. adeṣiṣyat. dhana dhānye iti. dhānyā'rjane ityarthaḥ. dadhanta iti. kṣamūṣ sahane iti dhātoścakṣaṃse itivadanunāsikasya kvīti na dīrghaḥ. dadhaṃsi dadhanthaḥ. dadhanmi dadhanvaḥ dadhanmaḥ. dadhāna dadhanatuḥ. dadhanitha. dadhaniva. dhanitā. dhaniṣyatu. dadhantu--dadhantāt dadhantām dadhanatu.dadhaṃhi.dadhanāni. adadhan adadhantām adadhanuḥ. addhan adadhantam adadhanta.adadhanam adadhanva adadhanma. dadhanyāt. dhanyāt. adhānīt adhanīt. adhaniṣyat. jana janane iti. utpattau?karmakaḥ. utpādane sakarmakaḥ.

nābhyastasya. abhyastasya. abhyastasya kim ?. dveṣāṇi. aci kim ?. veveṣṭi. pidgrahaṇam `uto vṛddhirluki halī'tyutarārtham. sārveti kim ?. nineja. bahulaṃ chandasītīttvamiti. etacca pūrvottarānvayi. iyartīti. abhyāsasya iyaṅ, abhyāsāduttarasya tu guṇaḥ. iyratīti. `adabhyastā'dityat. aryāditi. `guṇo'rtī'ti guṇaḥ. āraditi. `sartiśāstī'tyaṅi `ṛdaśo'ṅī'ti guṇaḥ. babdha iti. tasastakārasya `jhaṣastatho'riti dhatvam. tutūrta iti. `hali ce'ti dīrghaḥ. dhana dhānye. dhānyārjana ityarthaḥ. dadhanta iti. chāndasatvāt `anunāsikasye'ti neha dīrgha ityāhuḥ.

nābhyastasyā'ci piti sārvadhātuke 289, 7.3.87 nābhyastasya. abhyastasya. abhyastasya kim?. dveṣāṇi. aci kim?. veveṣṭi. pidgrahaṇam "uto vṛddhirluki halī"tyutarārtham. sārveti kim?. nineja. bahulaṃ chandasītīttvamiti. etacca pūrvottarānvayi. iyartīti. abhyāsasya iyaṅ, abhyāsāduttarasya tu guṇaḥ. iyratīti. "adabhyastā"dityat. aryāditi. "guṇo'rtī"ti guṇaḥ. āraditi. "sartiśāstī"tyaṅi "ṛdaśo'ṅī"ti guṇaḥ. babdha iti. tasastakārasya "jhaṣastatho"riti dhatvam. tutūrta iti. "hali ce"ti dīrghaḥ. dhana dhānye. dhānyārjana ityarthaḥ. dadhanta iti. chāndasatvāt "anunāsikasye"ti neha dīrgha ityāhuḥ.