1/21:ayam śvanśabdaḥ dvārādiṣu paṭhyate tatra kaḥ prasaṅgaḥ yat tadādeḥ syāt |
2/21:na eva prāpnoti na arthaḥ pratiṣedhena |
3/21:tadādividhinā prāpnoti |
4/21:na eva tadādividhiḥ asti |
5/21:ataḥ uttaram paṭhati |
6/21:pratiṣedhe śvādigrahaṇam jñāpakam anyatra śvangrahaṇe tadādigrahaṇasya śauvahānādyartham |*
7/21:pratiṣedhe śvādigrahaṇam kriyate jñāpakārtham |
8/21:kim jñāpyam |
9/21:etat jñāpayati ācāryaḥ anyatra śvangrahaṇe tadādividhiḥ bhavati iti |
10/21:kim etasya jñāpane prayojanam |
11/21:śauvahānādyartham |
12/21:śauvahānam nāma nagaram |
13/21:śauvādaṃṣṭraḥ maṇiḥ iti |
14/21:ikārādigrahaṇam ca śvāgaṇikādyartham |*
15/21:ikārādigrahaṇam ca kartavyam |
16/21:kim prayojanam |
17/21:śvāgaṇikādyartham |
18/21:śvagaṇena carati śvāgaṇikaḥ |
19/21:tadantasya ca anyatra pratiṣedhaḥ |*
20/21:tadantasya ca anyatra pratiṣedhaḥ vaktavyaḥ |
21/21:śvābhastreḥ svam śvābhastram

śvādeḥ aṅgasya iñi parato yaduktaṃ tana bhavati. śvabhastrasya apatyam śvābhastriḥ. śvādaṃṣṭriḥ. śvanśbado dvārādiṣu paṭhyate, tatra ca tadādividhir bhavati iti etadeva vacanaṃ jñāpakam. ikārādigrahaṇam kartavyaṃ śvāgaṇikādyartham. śvagaṇena carati śvāgaṇikaḥ. śvāyūthikaḥ. tadantasya ca anyatra api taddhite pratiṣedha iṣyate. śvābhastreḥ idam śvābhastram.

śvā'deriñi 7.3.8 śvādeḥ aṅgasya iñi parato yaduktaṃ tana bhavati. śvabhastrasya apatyam śvābhastriḥ. śvādaṃṣṭriḥ. śvanśbado dvārādiṣu paṭhyate, tatra ca tadādividhir bhavati iti etadeva vacanaṃ jñāpakam. ikārādigrahaṇam kartavyaṃ śvāgaṇikādyartham. śvagaṇena carati śvāgaṇikaḥ. śvāyūthikaḥ. tadantasya ca anyatra api taddhite pratiṣedha iṣyate. śvābhastreḥ idam śvābhastram.

�āāderiñi. , 7.3.8 "()āābhāstriḥ ()āādaṃṣṭriḥ" iti. ()ova bhastrā yasaya, śuna iva daṃṣṭrā yasyeti bahuvrīhiḥ, upasarjanahyasvatvam(). kena punaḥ ()āādervṛddhipratiṣedhaḥ prāpnoti; yato'yaṃ pratiṣedha ucyate, na hrasya vakāraḥ padānataḥ? ityata āha--"()āśabdo drārādiṣu paṭha()te" iti. nanu ca kevalaḥ ()āśabdo dvārādiṣu paṭha()te, tatra kaḥ prasaṅgau yatastadādeḥ syāt()! "yasmin? vidhistadādāvalgrahaṇe" (vyā.pa.127) it tadadividhirti cet()? naitadasti; saptamīnirdiṣṭai halgrahaṇe ca sati tadādividhirbhavati, na cātraitadubhayamastītyata āha--"tatra ca" ityādi. yadi tatra tadādividhirna syāt(), tadaitat? pratiṣedhavacanamanarthakaṃ syāt(); prāptvabhāvādityabhiprāyaḥ. jñāpakasaya prayojanam()--śauvādaṃṣṭro maṇirityādau vṛddhipratiṣedhaḥ. "ikārādigrahaṇaṃ katrtavyam()" iti. ikārāditaddhito gṛhrate, yena tadikārādigrahaṇaṃ vyākhyānaṃ katrtavyamityarthaḥ. kimarthamityāha--"()āāgaṇikādyartham()" iti. ()āāgaṇikādīnāmarthaḥ=prayojanaṃ ya()smastat? tathoktam. arthastu teṣāmādivṛddhireva. tatraivaṃ vyākhyānam()--iñ()grahaṇamihekārādestaddhitasyopalakṣaṇārtham(), tenānyatrāpi taddhite pratiṣedho bhavatīti. "tadantasya" iti. iñantasyānyannāyīti. kathaṃ punariṣyamāṇo'nyatra labhyate, yāvatā'nyatrāpi taddhita utpanna iñaḥ "yasyeti ca" (6.4.148) iti lopena bhavitavyam()? naiṣa doṣaḥ; iñīti neyaṃ nimittasaptamī, kiṃ tarhi? parasaptamī. nimittasaptamyāmaṇnimittāya vṛddheḥ pratiṣedhasya pratiṣedho na syāt(). parasaptamyāṃ tu yadyapi lopaḥ kriyate, tathāpi sthānivadbhāvāt? pratiṣedhaḥ sidhyati. "()āābhastram()" iti. "iñaśca" 4.2.111 ityaṇ()॥

\ufffdāāderiñi. `na karmavyatihāre' ityato netyanuvartate. aṅgasyetyadhikṛtam. \ufffdānśabda ādiryasyeti vigrahaḥ. \ufffdānśabdapūrvapadasyāṅgasya iñi pare naijāgama ityarthaḥ. \ufffdāāmastririti. `ata iñ'. \ufffdāādaṃṣṭririti. `\ufffdādaṃṣṭrasyā'patyamityarthaḥ. nanu \ufffdānśabda eva dvārādau paṭha\ufffdte natu \ufffdābhastraśabhdaḥ. tataśca tasya dvārāditvā'bhāvādaijāgamaprasaktireva netyata āha–tadādividhāviti. dvārādigaṇe \ufffdānśabdasya pāṭe'pi asmādeva pratiṣedhāt \ufffdānśabdapūrvakasyāṅgasya dvārādigaṇe grahaṇaṃ vijñāyata ityarthaḥ. tatphalaṃ tu \ufffdāvahanasyedaṃ śauvavahānaṃ nāma nagaram. vācyamiti. iñīti parityajya ikārādāviti vācyamityarthaḥ. iḍhi tu vyapadeśittvena ikārāditvam. \ufffdāāgaṇika iti ṭhañi ādivṛddhiḥ. \ufffdāgaṇika iti. ṣṭhani rūpam. \ufffdāāgaṇikīti. ṭhañantāt `ṭiḍḍhāṇa'ñiti ṅīp. \ufffdāgaṇikīti. ṣittvānṅīṣ.

�āāderiñi 1539, 7.3.8 ()āāderiñi. "na karmavyatihāre" ityato netyanuvartate. aṅgasyetyadhikṛtam. ()ānśabda ādiryasyeti vigrahaḥ. ()ānśabdapūrvapadasyāṅgasya iñi pare naijāgama ityarthaḥ. ()āāmastririti. "ata iñ". ()āādaṃṣṭririti. "()ādaṃṣṭrasyā'patyamityarthaḥ. nanu ()ānśabda eva dvārādau paṭha()te natu ()ābhastraśabhdaḥ. tataśca tasya dvārāditvā'bhāvādaijāgamaprasaktireva netyata āha--tadādividhāviti. dvārādigaṇe ()ānśabdasya pāṭe'pi asmādeva pratiṣedhāt ()ānśabdapūrvakasyāṅgasya dvārādigaṇe grahaṇaṃ vijñāyata ityarthaḥ. tatphalaṃ tu ()āvahanasyedaṃ śauvavahānaṃ nāma nagaram.nanu prakṛte ()āāgaṇike iñabhavātkathamayaṃ niṣedha ityata āha--ikārādāviti vācyamiti. iñīti parityajya ikārādāviti vācyamityarthaḥ. iḍhi tu vyapadeśittvena ikārāditvam. ()āāgaṇika iti ṭhañi ādivṛddhiḥ. ()āgaṇika iti. ṣṭhani rūpam. ()āāgaṇikīti. ṭhañantāt "ṭiḍḍhāṇa"ñiti ṅīp. ()āgaṇikīti. ṣittvānṅīṣ.

idameva jñāpakamiti. dvārādigaṇe \ufffdān?śabdaḥ paṭha\ufffdte, na tu \ufffdābhastra \ufffdādaṃṣṭretyādistathā ca `\ufffdāāderiñī'ti niṣedhasūtrameva vyarthaṃ saddvārādiṣu tadādividhiṃ jñāpayatītyarthaḥ. phalaṃ tu dvārapālasyāyaṃ `daubārapāla'ityādāvaijāgamasya pravṛttiḥ.\r\nikārādāviti vācyam. ikārādāviti. sūtre iñītyapanīya ikārādāviti paṭhanīyamityarthaḥ. anye tu iñīti sthāne itīti paṭhanīyam. tathā cā'ṅgākṣipraptatyayasya viśeṣyatvāt `yasminvidhistadādau'ityanena ikārādirlabhyata ityāhuḥ. \ufffdāgaṇikīti. ṣṭhanaḥ ṣittvānṅīṣ.