1/13:kvādyajivrajiyācirucīnām apratiṣedhaḥ niṣṭhāyām aniṭaḥ kutvavacanāt |*
2/13:kvādyajivrajiyācirucīnām apratiṣedhaḥ |
3/13:anarthakaḥ pratiṣedhaḥ apratiṣedhaḥ |
4/13:kutvam kasmāt na bhavati |
5/13:niṣṭhāyām aniṭaḥ kutvavacanāt |
6/13:niṣṭhāyām aniṭaḥ kutvam vakṣyāmi seṭaḥ ca ete niṣṭhāyām |
7/13:yadi niṣṭhāyām aniṭaḥ kutvam ucyate katham śokaḥ samudraḥ iti |
8/13:śucyubjyoḥ ghañi kutvam |*
9/13:śucyubjyoḥ ghañi kutvam vaktavyam |
10/13:katham arkaḥ |
11/13:arceḥ kavidhānāt siddham |*
12/13:na etat ghañantam |
13/13:auṇādikaḥ eṣaḥ kaśabdaḥ tasmin āṣṭamikam kutvam

kavargādeḥ dhātoḥ cajoḥ kavargādeśo na bhavati. kūjo vartate. kharjaḥ. garjaḥ. kūjyam bhavatā. kharjyam, garjyam bhavatā.

na kvādeḥ 7.3.59 kavargādeḥ dhātoḥ cajoḥ kavargādeśo na bhavati. kūjo vartate. kharjaḥ. garjaḥ. kūjyam bhavatā. kharjyam, garjyam bhavatā.

na kvādeḥ. , 7.3.59 "cajoḥ ku ghiṇṇyatoḥ" 7.3.52 iti kutve prāpte pratiṣedho'yamārabhyate. "kūjaḥ, khajaḥ, garjaḥ" iti. "kūja avyakte śabde" (dhā.pā.223), "kharja vyathane" (dhā.pā.229) "garja śabde" (dhā.pā.226)॥

na kvādeḥ. kuḥ ādiryasyeti vigrahaḥ. `cajo kuḥ' ityanuvartate. tadāha- - kvāderiti. kavargāderityarthaḥ. vārtikakārastvita. `cajoḥ ku ghiṇṇyatoḥ' iti sūtre `niṣṭhāyāmaniṭaḥ' iti pūritam. tathā ca niṣṭhāyāṃ yo'niṭ taddhātvavayavayoścajoḥ kuḥ' syāddhiti ṇyati cetyarthaḥ phalati. tathā `na kvāde'riti sūtram `ajivrajyośce'ti sūtraṃ `yajayācarucapravacarcaśce'tyatra yācarucagrahaṇaṃ ca na kartavyamiti pratyācakhyāvityarthaḥ. kiṃ tata ityata āha– teneti. sūtramate arjitarjiprabhṛtīnāṃ ṇyati kutvaṃ syāt, `na kvādeḥ' iti niṣedhasya tatrā'pravṛtteriti bhāvaḥ. tadevaṃ sūtramate'tivyāptimuktvā avyāptimāha- - grucuragluñcuprabhṛtīnāmiti. teṣāṃ kavargāditve.ñapi ṇyati grokyamityādau kutvamiṣṭaṃ syādeva, vārtikamate `na kvāde'riti niṣedhasya pratyakhyātatvāt, sūtramate tu `na kvāde'riti niṣedhāt `grokya'mityādau kutvamiṣṭaṃ syādityavyāptirita bhāvaḥ. nanvidaṃ vārtikaṃ viparītaphalamapi saṃmatatvādgrāhrameva, virodhe vikalpasay vaktuṃ śakyatvāditi śaṅkate– sūtramate tu yadyapīti. pariharati- - tathāpīti. yathottaramiti. ayaṃ vaiyakāraṇasamayaḥ.

na kvādeḥ 695, 7.3.59 na kvādeḥ. kuḥ ādiryasyeti vigrahaḥ. "cajo kuḥ" ityanuvartate. tadāha-- kvāderiti. kavargāderityarthaḥ. vārtikakārastvita. "cajoḥ ku ghiṇṇyatoḥ" iti sūtre "niṣṭhāyāmaniṭaḥ" iti pūritam. tathā ca niṣṭhāyāṃ yo'niṭ taddhātvavayavayoścajoḥ kuḥ" syāddhiti ṇyati cetyarthaḥ phalati. tathā "na kvāde"riti sūtram "ajivrajyośce"ti sūtraṃ "yajayācarucapravacarcaśce"tyatra yācarucagrahaṇaṃ ca na kartavyamiti pratyācakhyāvityarthaḥ. kiṃ tata ityata āha-- teneti. sūtramate arjitarjiprabhṛtīnāṃ ṇyati kutvaṃ syāt, "na kvādeḥ" iti niṣedhasya tatrā'pravṛtteriti bhāvaḥ. tadevaṃ sūtramate'tivyāptimuktvā avyāptimāha-- grucuragluñcuprabhṛtīnāmiti. teṣāṃ kavargāditve.ñapi ṇyati grokyamityādau kutvamiṣṭaṃ syādeva, vārtikamate "na kvāde"riti niṣedhasya pratyakhyātatvāt, sūtramate tu "na kvāde"riti niṣedhāt "grokya"mityādau kutvamiṣṭaṃ syādityavyāptirita bhāvaḥ. nanvidaṃ vārtikaṃ viparītaphalamapi saṃmatatvādgrāhrameva, virodhe vikalpasay vaktuṃ śakyatvāditi śaṅkate-- sūtramate tu yadyapīti. pariharati-- tathāpīti. yathottaramiti. ayaṃ vaiyakāraṇasamayaḥ.

gajryamiti. garja śabde `ṛhalo'riti ṇyati cajoriti kutve prāpte'yaṃ niṣedhaḥ. kutvaṃ syādeveti. `udito ve'ti ktvāyāmiḍvikalpāt `yasya vibhāṣe'ti niṣṭhāyāmaniṭ?tvāditi bhāvaḥ. viparītamiti. sūtrakāramate grucugluñcuprabhṛtīnāṃ `na kvāde'riti kutvaṃ na bhavati,vārtikāramate tu niṣṭhāyāmaniṭtvāt `cajo'riti kutvaṃ bhavatīti parasparaviraddhamityarthaḥ. yathottaramiti. tathāca vārtikakānurodhena kutvaṃ svīkartavyamiti bhāvaḥ.

na kvādeḥ 576, 7.3.59 gajryamiti. garja śabde "ṛhalo"riti ṇyati cajoriti kutve prāpte'yaṃ niṣedhaḥ. kutvaṃ syādeveti. "udito ve"ti ktvāyāmiḍvikalpāt "yasya vibhāṣe"ti niṣṭhāyāmaniṭ()tvāditi bhāvaḥ. viparītamiti. sūtrakāramate grucugluñcuprabhṛtīnāṃ "na kvāde"riti kutvaṃ na bhavati,vārtikāramate tu niṣṭhāyāmaniṭtvāt "cajo"riti kutvaṃ bhavatīti parasparaviraddhamityarthaḥ. yathottaramiti. tathāca vārtikakānurodhena kutvaṃ svīkartavyamiti bhāvaḥ.