Kāśikāvṛttī1:
lī lā ityetayoraṅgayoḥ anyatarasyāṃ nuk lukiyetāvāgamau bhavato ṇau parataḥ sneh
See More
lī lā ityetayoraṅgayoḥ anyatarasyāṃ nuk lukiyetāvāgamau bhavato ṇau parataḥ snehavipātane
'rthe. ghṛtaṃ vilīnayati, ghṛtaṃ vilāyayati. vilālayati, vilāpayati. lī ī iti īkāraḥ
praśliṣyate, tataḥ īkārāntasya eva nuk bhavati, na tu kṛtātvasya vibhāṣā līyateḥ
6-1-51 iti. snehavipātane iti kim? jatu vilāpayati. jaṭābhirālāpayate. lī iti
līlīṅorgrahaṇam. lā iti lāteḥ, kṛtātvasya ca līyateḥ.
Kāśikāvṛttī2:
līlor nuglukāvanyatarasyāṃ snehavipātane 7.3.39 lī lā ityetayoraṅgayoḥ anyatara
See More
līlor nuglukāvanyatarasyāṃ snehavipātane 7.3.39 lī lā ityetayoraṅgayoḥ anyatarasyāṃ nuk lukiyetāvāgamau bhavato ṇau parataḥ snehavipātane 'rthe. ghṛtaṃ vilīnayati, ghṛtaṃ vilāyayati. vilālayati, vilāpayati. lī ī iti īkāraḥ praśliṣyate, tataḥ īkārāntasya eva nuk bhavati, na tu kṛtātvasya vibhāṣā līyateḥ 6.1.50 iti. snehavipātane iti kim? jatu vilāpayati. jaṭābhirālāpayate. lī iti līlīṅorgrahaṇam. lā iti lāteḥ, kṛtātvasya ca līyateḥ.
Nyāsa2:
līlornuglukāvanyatarasyāṃ snehavipātane. , 7.3.39 "snehavipātane'rthe"
See More
līlornuglukāvanyatarasyāṃ snehavipātane. , 7.3.39 "snehavipātane'rthe" iti. kimidaṃ snehavipātanaṃ nāma? vigacchataḥ snehasaya pātanaṃ vyāpāraṇam(). tathā hi--pātevryantasya bhāve lyuṭi kṛte vapītanamiti. "vilīnayati" iti. guṇāyādeśau.
atha "vibhāṣā līyateḥ" (6.1.51) ityattve kṛta ekadeśavikṛtasyānanyatvādvilāpayatītyatra kasmānnugbhavati? ityāha--"lī" ityādi. lī+ī iti īkāro'tra praśliṣyate--īkārāntasyaiva yathā syāt? kṛtāttvasya na bhavati.
"lī iti līlīṅogrrahaṇam()" iti. nanu ca niranubandhakaparibhāṣayā "lī śleṣaṇe" (dhā.pā.1501) ityetasyaiva kraiyādikasya grahaṇaṃ yuktam(), na tu "līṅ? śleṣaṇe" (dhā.pā.1139) ityetasya daivādikasya? evaṃ manyate--eka evāyaṃ dhāturvikaraṇadvayarthamātmanepadārthañca dvirupadiśyate. evañca kṛtvā "liyaḥ sammānanaśalinokaraṇayośca" 1.3.70 ityubhābhyāmātmanepadaṃ bhavatīti. "lā iti lāteḥ, kṛtātvasya ca loyateḥ" iti. grahaṇamiti prakṛtena sambandhaḥ॥
Bālamanoramā1:
līloḥ. lī lā ityanayoḥ ṣaṣṭhīdvivacanam. ṇāviti.
artihyī'tyatastadanuvṛtte Sū #419
See More
līloḥ. lī lā ityanayoḥ ṣaṣṭhīdvivacanam. ṇāviti.
artihyī'tyatastadanuvṛtteriti bhāvaḥ. snehasya = tailasya, nipātanaṃ = drāvaṇaṃ,
snehanipātanam. tadāha – snehadrave iti. āttvā'bhāvapakṣe āha – vilīnayatīti.
līlīṅorīkārāntayornuki rūpam. dravīkarotītyarthaḥ. līlīṅorāttvanugabhāvapakṣe āha -
- vilāyayatīti. lugāgamā'bhāve rūpam. nu kṛtāttvasya līdhātorapi ekadeśavikṛtanyāyena
lītvānnuksyādityata āha– lī ī iti. lohaṃ vilāpayatīti.
nuglukorabhāvādāttvapakṣe puk. ātvā'bhāve tu vṛddhyāyādeśāviti nityamāttvaṃ
vaktavyamityarthaḥ.
Bālamanoramā2:
līlornuglukāvanyatarasyāṃ snehavipātane 419, 7.3.39 līloḥ. lī lā ityanayoḥ ṣaṣṭh
See More
līlornuglukāvanyatarasyāṃ snehavipātane 419, 7.3.39 līloḥ. lī lā ityanayoḥ ṣaṣṭhīdvivacanam. ṇāviti. artihyī"tyatastadanuvṛtteriti bhāvaḥ. snehasya = tailasya, nipātanaṃ = drāvaṇaṃ, snehanipātanam. tadāha -- snehadrave iti. āttvā'bhāvapakṣe āha -- vilīnayatīti. līlīṅorīkārāntayornuki rūpam. dravīkarotītyarthaḥ. līlīṅorāttvanugabhāvapakṣe āha -- vilāyayatīti. lugāgamā'bhāve rūpam. nu kṛtāttvasya līdhātorapi ekadeśavikṛtanyāyena lītvānnuksyādityata āha-- lī ī iti. lohaṃ vilāpayatīti. nuglukorabhāvādāttvapakṣe puk. ātvā'bhāve tu vṛddhyāyādeśāviti nityamāttvaṃ vaktavyamityarthaḥ.
Tattvabodhinī1:
līloḥ. `līṅ śleṣaṇe' divādiḥ. `lī śleṣaṇe' kryādioḥ. lāgrahaṇena `lā
Sū #367
See More
līloḥ. `līṅ śleṣaṇe' divādiḥ. `lī śleṣaṇe' kryādioḥ. lāgrahaṇena `lā
ādāne' adādiḥṣa kṛtātvau līlīṅau ca trayo'pi gṛhrante. `līyate'riti aucityādihāpi
yakā nirdeśa ityubhayorapi grahaṇam. na ca `niranubandhakagrahaṇe na sānubandhakasya
grahaṇa'miti paribhāṣayā sūtre'pi līṅo na grahaṇamiti vācyam, iyaṃ hi paribhāṣā
`vāmadevāḍ?ṅyaḍ?ḍa\ufffdau' ityatra ḍittvena jñāpitā. jñāpanaṃ ca utsargataḥ
sajātīyāpekṣamiti pratyayagrahaṇaviṣayatvamasyāḥ kalpyate. yathā
`sadavyayatavyasamānādhikaraṇene'tyatra tavyasyaiva grahaṇaṃ na tu tavyataḥ, ata eva
`jṛ?brāścyoḥ ktvī'ti sūtre jṛṇātajīryatyorubhayogrrahaṇamiti nyāsakṛtoktam.
ato'tra līlīṅogrrahaṇamiti samyageva. na caivaṃ `diva au'dityatra niranubandhaparibhāṣayā
diviti prātipadikasyaiva grahaṇaṃ na tu dhātoriti granthaḥ kathaṃ saṅgacchata iti vācyam,
utsargataḥ pratyayagrahaṇaviṣayatvena kvacidanyatrāpi pravṛttau bādhakā'bhāvāditi
vadanti. vilīnayatīti. līlīṅorikārāntayornuki rūpam. vilāyayatīti. nugabhāvapakṣe
tayoreva rūpam. vilālayatīti. lāteḥ kṛtānuglukorabhāvādāt?vapakṣe puk. ātvā'bhāve
tu vṛddhyādeśau. pralambhaneti. pralambhanaṃ vañcanam. aśiti kima ?. līyate. lināti.
Tattvabodhinī2:
līlornuglukāvanyatarasyāṃ snehavipātane 367, 7.3.39 līloḥ. "līṅ śleṣaṇe&quo
See More
līlornuglukāvanyatarasyāṃ snehavipātane 367, 7.3.39 līloḥ. "līṅ śleṣaṇe" divādiḥ. "lī śleṣaṇe" kryādioḥ. lāgrahaṇena "lā ādāne" adādiḥṣa kṛtātvau līlīṅau ca trayo'pi gṛhrante. "līyate"riti aucityādihāpi yakā nirdeśa ityubhayorapi grahaṇam. na ca "niranubandhakagrahaṇe na sānubandhakasya grahaṇa"miti paribhāṣayā sūtre'pi līṅo na grahaṇamiti vācyam, iyaṃ hi paribhāṣā "vāmadevāḍ()ṅyaḍ()ḍa()au" ityatra ḍittvena jñāpitā. jñāpanaṃ ca utsargataḥ sajātīyāpekṣamiti pratyayagrahaṇaviṣayatvamasyāḥ kalpyate. yathā "sadavyayatavyasamānādhikaraṇene"tyatra tavyasyaiva grahaṇaṃ na tu tavyataḥ, ata eva "jṛ()brāścyoḥ ktvī"ti sūtre jṛṇātajīryatyorubhayogrrahaṇamiti nyāsakṛtoktam. ato'tra līlīṅogrrahaṇamiti samyageva. na caivaṃ "diva au"dityatra niranubandhaparibhāṣayā diviti prātipadikasyaiva grahaṇaṃ na tu dhātoriti granthaḥ kathaṃ saṅgacchata iti vācyam, utsargataḥ pratyayagrahaṇaviṣayatvena kvacidanyatrāpi pravṛttau bādhakā'bhāvāditi vadanti. vilīnayatīti. līlīṅorikārāntayornuki rūpam. vilāyayatīti. nugabhāvapakṣe tayoreva rūpam. vilālayatīti. lāteḥ kṛtānuglukorabhāvādāt()vapakṣe puk. ātvā'bhāve tu vṛddhyādeśau. pralambhaneti. pralambhanaṃ vañcanam. aśiti kima?. līyate. lināti.
1.Source: Arsha Vidya Gurukulam
2.Source: Sanskrit Documents