Kāśikāvṛttī1:
anuśatika ityevam ādīnāṃ cāṅgānāṃ pūrvapadasya ca uttarapadasya ca cāmāderacaḥ s
See More
anuśatika ityevam ādīnāṃ cāṅgānāṃ pūrvapadasya ca uttarapadasya ca cāmāderacaḥ sthāne
vṛddhir bhavati taddhite ñiti, ṇiti, kiti ca parataḥ. anuśatikasya idam ānuśātikam.
anuhoḍena carati ānugauḍikaḥ. anusaṃvaraṇe dīyate ānusāṃvaraṇam. anusaṃvatsare dīyate
ānusāṃvatsarikaḥ. aṅgāraveṇuḥ nāma kaścit, tasya apatyam āṅgāravaiṇavaḥ. asihatya tatra
bhavam āsihātyam. asyahatya iti kecit paṭhanti, tato 'pi vimuktāditvādaṇ.
asyahatyaśabdo 'sminnadhyāye 'sti āsyahātyaḥ. asyahetiḥ ityevam apare paṭhanti.
asyahetiḥ prayojanam asya āsyahaitikaḥ. ata eva vacanādasya samudāyasya prātipadikatvaṃ
vibhakteśca aluk. vadhyoga iti bidādiḥ ayam, tasya apatyam vādhyaugaḥ. puṣkarasad,
anuharatiti bāhvādiṣu paṭhyete. pauṣkarasādiḥ. ānuhāratiḥ. kurukata gargādiḥ ,
kaurukātyaḥ. kurupañcāla kurupañcāleṣu bhavaḥ kaurupāñcālaḥ. janapadasamudāyo janapadagrahaṇena
na gṛhyate iti vuñ na bhavati. udakaśuddhasya apatyam audakaśauddhiḥ. ihaloka, paraloka tatra
bhavaḥ aihalaukikaḥ, pāralaukikaḥ. lokottarapadasya iti ṭhañ. sarvaloka tatra viditaḥ
sārvalaukikaḥ. sarvapuruṣasya idam sārvapauruṣam. sarvabhūmeḥ nimittaṃ saṃyogaḥ utpāto
vā sārvabhaumaḥ. prayoga tatra bhavaḥ prāyaugikaḥ. parastrī pārastraiṇeyaḥ. kulaṭāyā vā
4-1-127 iti inaṅ. rājapuruṣāt ṣyañi. rājapauruṣyam. ṣyañi iti kim?
rājapuruṣasya apatyam rājapuruṣāyaṇiḥ. udīcāṃ vṛddhādagotrāt 4-1-157 iti phiñ.
śatakumbhasukhaśayanādayaḥ śatakumbhe bhavaḥ śātakaumbhaḥ. saukhaśāyanikaḥ. pāradārikaḥ. sūtranaḍasya
apatyam sautranāḍiḥ. ākṛtigaṇaśca ayam iṣyate. tena idamapi siddhaṃ bhavati, abhigamamarhati
ābhigāmikaḥ. adhideve bhavam ādhidaivikam. ādhibhautikam. catasra eva vidyāḥ cāturvaidyam.
svārthe ṣyañ. anuśatika. anuhoḍa. anusaṃvaraṇa. anusaṃvatsara. aṅgāraveṇu. asihatya.
vadhyoga. puṣkarasad. anuharat. kurukata. kurupañcāla. udakaśuddha. ihaloka. paraloka.
sarvaloka. sarvapuruṣa. sarvabhūmi. prayoga. parastrī. rājapuruṣāt ṣyañi. sūtranaḍa.
anuśatikādiḥ.
Kāśikāvṛttī2:
anuśatikā'dīnām ca 7.3.20 anuśatika ityevam ādīnāṃ cāṅgānāṃ pūrvapadasya ca utt
See More
anuśatikā'dīnām ca 7.3.20 anuśatika ityevam ādīnāṃ cāṅgānāṃ pūrvapadasya ca uttarapadasya ca cāmāderacaḥ sthāne vṛddhir bhavati taddhite ñiti, ṇiti, kiti ca parataḥ. anuśatikasya idam ānuśātikam. anuhoḍena carati ānugauḍikaḥ. anusaṃvaraṇe dīyate ānusāṃvaraṇam. anusaṃvatsare dīyate ānusāṃvatsarikaḥ. aṅgāraveṇuḥ nāma kaścit, tasya apatyam āṅgāravaiṇavaḥ. asihatya tatra bhavam āsihātyam. asyahatya iti kecit paṭhanti, tato 'pi vimuktāditvādaṇ. asyahatyaśabdo 'sminnadhyāye 'sti āsyahātyaḥ. asyahetiḥ ityevam apare paṭhanti. asyahetiḥ prayojanam asya āsyahaitikaḥ. ata eva vacanādasya samudāyasya prātipadikatvaṃ vibhakteśca aluk. vadhyoga iti bidādiḥ ayam, tasya apatyam vādhyaugaḥ. puṣkarasad, anuharatiti bāhvādiṣu paṭhyete. pauṣkarasādiḥ. ānuhāratiḥ. kurukata gargādiḥ , kaurukātyaḥ. kurupañcāla kurupañcāleṣu bhavaḥ kaurupāñcālaḥ. janapadasamudāyo janapadagrahaṇena na gṛhyate iti vuñ na bhavati. udakaśuddhasya apatyam audakaśauddhiḥ. ihaloka, paraloka tatra bhavaḥ aihalaukikaḥ, pāralaukikaḥ. lokottarapadasya iti ṭhañ. sarvaloka tatra viditaḥ sārvalaukikaḥ. sarvapuruṣasya idam sārvapauruṣam. sarvabhūmeḥ nimittaṃ saṃyogaḥ utpāto vā sārvabhaumaḥ. prayoga tatra bhavaḥ prāyaugikaḥ. parastrī pārastraiṇeyaḥ. kulaṭāyā vā 4.1.127 iti inaṅ. rājapuruṣāt ṣyañi. rājapauruṣyam. ṣyañi iti kim? rājapuruṣasya apatyam rājapuruṣāyaṇiḥ. udīcāṃ vṛddhādagotrāt 4.1.157 iti phiñ. śatakumbhasukhaśayanādayaḥ śatakumbhe bhavaḥ śātakaumbhaḥ. saukhaśāyanikaḥ. pāradārikaḥ. sūtranaḍasya apatyam sautranāḍiḥ. ākṛtigaṇaśca ayam iṣyate. tena idamapi siddhaṃ bhavati, abhigamamarhati ābhigāmikaḥ. adhideve bhavam ādhidaivikam. ādhibhautikam. catasra eva vidyāḥ cāturvaidyam. svārthe ṣyañ. anuśatika. anuhoḍa. anusaṃvaraṇa. anusaṃvatsara. aṅgāraveṇu. asihatya. vadhyoga. puṣkarasad. anuharat. kurukata. kurupañcāla. udakaśuddha. ihaloka. paraloka. sarvaloka. sarvapuruṣa. sarvabhūmi. prayoga. parastrī. rājapuruṣāt ṣyañi. sūtranaḍa. anuśatikādiḥ.
Nyāsa2:
anuśatikādīnāṃ ca. , 7.3.20 "anuśatika" iti. śatena krītaḥ--"śatā
See More
anuśatikādīnāṃ ca. , 7.3.20 "anuśatika" iti. śatena krītaḥ--"śatācca ṭhanyatāvaśate" 5.1.21 iti ṭhan()--śatikaḥ, anugataḥ śatikenānuśatikaḥ, tataḥ "tasyedam()" 4.3.120 ityaṇ(). ānuśātikam(), ānuhauḍikam()" iti. "carati" 4.4.8 iti ṭhak(). "ānusāṃvatsarikam()" iti. "tatra ca dīyate kāryaṃ bhavavat()" (5.1.96) ityatideśāt? "bahvaco'ntodāttāt()" 4.3.67 iti ṭhañ(). "āṅgāravaiṇavaḥ" iti. "tasyāpatyam()" 4.1.92 ityaṇ().
"āsihātyam()" iti. "tatra bhavaḥ" 4.3.53 ityaṇ(). "āsyahātyam()" iti. "vimuktādibhyo'ṇ()" 5.2.60. "āsyahaitikam()" iti pāṭhe "tadasya prayojanam()" 5.1.108 iti prāgvatīyaṣṭhañ(). nanu ca prātipadikāditi vatrtate, asyahatyāsyahetiśca padasamudāyo'yam(), na prātipadikam(), tatkathamataḥ pratyayaḥ? satyapi vā pratyaye kathaṃ vibhakteraluk()? ityāha--"ata eva" ityādi.
"vādhyaugaḥ" iti. "anuṣyānantarye bidādibhyo'ñ()" 4.1.104. "pauṣkarasādirānuhāratiḥ" iti. "bāhvādibhyaśca" 4.1.96 itīṇ(). "kaurukātyam()" [kaurukātyaḥ--kāśikā] iti. garagāditvādayañ(). "kaurupāñcālaḥ" iti. "tatra bhavaḥ" 4.3.53 ityaṇ(). nanu ca janapadaśabdā "janapadatadavadhyośca" 4.2.123 iti vuñā bhavitavyam()! ityata āha--"janapadasamudāyo janapadagrahaṇena" ityādi. kurupañcālaśabdo hi janapadamudāyavacanaḥ, na ca janapadasamudāyo janapadagrahaṇena gṛhrata iti kuto vuñprasaṅgaḥ? "audakaśauddhiḥ" iti. "ata iñ()" 4.1.95.
"aihalaukikaḥ, pāralaukikaḥ" iti. "lokottarapadasya" [lokottarapadācca--iti vartikam()](vā.459) iti ṭhañ(). etat? "samānasya tadādeśca" ityevamādikāyāṃ kārikāyāmiyamiṣṭiriti paṭha()te. "sārvalaukikaḥ" iti. "lokasarvalokāṭṭhañ()" 5.1.43. "sārvapauruṣam()" iti. "tasyedam()" 4.3.120 ityaṇ(). "sārvabhaumaḥ" iti. "sarvabhūmipṛthivībhyāmaṇañau" 5.1.40 ityaṇa, añcā. "prāyaugikaḥ" iti. adhyātmāditvāt? (vā.456) ṭhañ(). "pārastraiṇeyaḥ" iti. "kulaṭāyā va" 4.1.127 itīnaṅ(). tatra "strībhyo ḍhak()" (4.1.120) "kalyāṇyādīnāminaṅ? ca" 4.1.146 ityanuvatrtate.
"rājapauruṣyam()" iti. brāāhṛṇāditvāt? 5.1.123 ṣyañ(). "sautranāḍiḥ" iti. "ata iñ()" 4.1.95 "ābhigāmikaḥ" iti. abhigamamarhatītyārhīyaṣṭhak? 5.1.62.
"ādhidaivikam(), ādhibhautikam()" iti. bhavārthe'dhyātmāditvāt? (vā.456) ṭhañ(). "cāturvedyam()" iti. ṣyañ(). svārthiko vaktavyaścāturvaṇryādisiddhyarthamiti svārthaṃ eva ṣyañ()॥
Laghusiddhāntakaumudī1:
eṣāmubhayapadavṛddhirñiti ṇiti kiti ca. ādhidaivikam. ādhibhautikam. aihalaukik Sū #1098
See More
eṣāmubhayapadavṛddhirñiti ṇiti kiti ca. ādhidaivikam. ādhibhautikam. aihalaukikam.
pāralokikam. ākṛtigaṇo'yam..
Laghusiddhāntakaumudī2:
anuśatikādīnāṃ ca 1098, 7.3.20 eṣāmubhayapadavṛddhirñiti ṇiti kiti ca. ādhidaivi
See More
anuśatikādīnāṃ ca 1098, 7.3.20 eṣāmubhayapadavṛddhirñiti ṇiti kiti ca. ādhidaivikam. ādhibhautikam. aihalaukikam. pāralokikam. ākṛtigaṇo'yam॥
Bālamanoramā1:
anuśatikādīnāṃ ca. ādivṛddhiprakaraṇe uttarapadasya, pūrvapadasya cetyadhikāre Sū #1417
See More
anuśatikādīnāṃ ca. ādivṛddhiprakaraṇe uttarapadasya, pūrvapadasya cetyadhikāre idaṃ
sūtram. tadāha–eṣāmiti. ādhidaivikamiti. deveṣvityadhidevam, tatra bhavamityarthaḥ. ṭhañi
ubhayapada vṛddhiḥ. ādhibhotikamiti. bhūteṣvadhibhūtam. tatra bhavamityarthaḥ. aihalaukikamiti. iha
loke bhavamityarthaḥ. pāralaukikamiti. paraloke bhavamityarthaḥ. sarvatra ṭhañi ubhayapadavṛddhiḥ.
Bālamanoramā2:
anuśatikādīnāṃ ca 1417, 7.3.20 anuśatikādīnāṃ ca. ādivṛddhiprakaraṇe uttarapadas
See More
anuśatikādīnāṃ ca 1417, 7.3.20 anuśatikādīnāṃ ca. ādivṛddhiprakaraṇe uttarapadasya, pūrvapadasya cetyadhikāre idaṃ sūtram. tadāha--eṣāmiti. ādhidaivikamiti. deveṣvityadhidevam, tatra bhavamityarthaḥ. ṭhañi ubhayapada vṛddhiḥ. ādhibhotikamiti. bhūteṣvadhibhūtam. tatra bhavamityarthaḥ. aihalaukikamiti. iha loke bhavamityarthaḥ. pāralaukikamiti. paraloke bhavamityarthaḥ. sarvatra ṭhañi ubhayapadavṛddhiḥ.
1.Source: Arsha Vidya Gurukulam
2.Source: Sanskrit Documents