ekavacane ityarthanirdeśaḥ. ekavacane ye yuṣmadasmadī ekārthāmidhānaviṣaye tayor maparyantasya sthāne tva ma ityetāvādeśau bhavataḥ. tvām. mām. tvayā. mayā. tvat. mat. tvayi. mayi. yadā samāse ekārthe yuṣmadasmadī bhavataḥ, samāsārthasya tvanyasaṅkhyatvāt dvivacanaṃ bahuvacanaṃ vā bhavati, tadāpi tvamāvādeśau bhavataḥ. ādeśāntarāṇāṃ tu tvāhau sau 7-2-94 ityevamādīnāṃ viṣaye pūrvavipratiṣedhena te eveṣyante. atikrāntaḥ tvām atitvam. atyaham. atikrāntau tvām atitvām. atimām. atikrāntān tvām atitvān. atimān. atikrāntābhyām tvām atitvābhyām. atimābhyām. atikrāntaiḥ tvām atitvābhiḥ. atimābhiḥ. ityevamādyudāhartavyam.

tvamāvekavacane 7.2.97 ekavacane ityarthanirdeśaḥ. ekavacane ye yuṣmadasmadī ekārthāmidhānaviṣaye tayor maparyantasya sthāne tva ma ityetāvādeśau bhavataḥ. tvām. mām. tvayā. mayā. tvat. mat. tvayi. mayi. yadā samāse ekārthe yuṣmadasmadī bhavataḥ, samāsārthasya tvanyasaṅkhyatvāt dvivacanaṃ bahuvacanaṃ vā bhavati, tadāpi tvamāvādeśau bhavataḥ. ādeśāntarāṇāṃ tu tvāhau sau 7.2.94 ityevamādīnāṃ viṣaye pūrvavipratiṣedhena te eveṣyante. atikrāntaḥ tvām atitvam. atyaham. atikrāntau tvām atitvām. atimām. atikrāntān tvām atitvān. atimān. atikrāntābhyām tvām atitvābhyām. atimābhyām. atikrāntaiḥ tvām atitvābhiḥ. atimābhiḥ. ityevamādyudāhartavyam.

tvamāvekavacane. , 7.2.97 "ekavacana ityarthenirdeśaḥ" iti. etenārthasyevaṃ grahaṇam(), na tu pāribhāṣikasyaikavacanasyeti darśayati. pāribhāṣikasya tu grahaṇe yo doṣaḥ sa "yuvādhau dvivacane" 7.2.92 ityatrokta ityabhiprāyaḥ. arthagrahaṇaṃ tviha vacanagrahaṇāllabhyate. yadīha pratyayagrahaṇamabhimataṃ syāt(), "ekatve" ityevaṃ brāūyāt(). vibhaktāviti vatrtate, tatraivamabhisambandhaḥ kariṣyate--ekatve yā vibhaktiriti. atha vā--etaditi na brāūyāt(); ekavacane hi "pratyayottarapadayośca" 7.2.98 ityenenaivādeśayoḥ siddhatvāt(). "tvām(), mām()" iti. "dvitīyāyāñca" 7.2.87 ityāttvam(). "yadā samāsa ekārthe" ityādinā'rthagrahaṇaṃ sati yadiṣṭaṃ sidhyati taddarśayati. yadāpi samāsāt? saṃkhyāntarayuktād()dvivacanaṃ bahuvacanaṃ vā bhavati, tadāpyekārthayoryuṣmadasmadoretāvādeśo bhavataḥ. evaṃ sati "tvāhau sau" 7.2.94, "yūyvayau jasi" 7.2.93, "tubhyamahrau ṅayi" 7.2.95, "tavamamau ṅasi" 7.2.96--ityeṣāmapyādeśāntarāṇāṃ viṣayaṃ syātāmityata āha--"ādeśāntarāṇāṃ tu" ityādi. pūrvavipratiṣedhasyeti vacanaṃ parasya vipratiṣedhasyāsambhavāt(). asambhavastvanayoreva paratvāt(). pūrvavipratiṣedhastu paraśabdasyeṣṭavācitvāllabhyate. tatra "tvāhau sau" 7.2.94 ityasyāvakāśo yatraikārthe yuṣmadasmadī na bhavataḥ--atikrānto yuṣmānityatitvamatyahamiti, tvamāvekavacana7.2.97syāvakāśo yatraikārthābhyāṃ vibhaktyantaraṃ bhavati--tvām(), māmiti; atikrāntastvāmatitvamatikrānto māmatyahamityatrobhayaprasaṅge prāpte tvahau sau bhavataḥ pūrvavipratiṣedhena. anyā diśā'‌'deśāntareṣu prāpteṣu pūrvaṃ vipratiṣedho vaktavyaḥ. "atikrānto tvāmatitvām(), atimām()" iti. atra yadyapi samāsād()dvivacana bhavati, tathāpyekārthe yuṣmadasmadī iti bhavata eva tvamādeśau. pāribhāṣikasya tva#ekavacanasya grahaṇe na syātām(); tasyehāvidyamānatvāt(). "evamādyudāhatrtavyam()" iti. atikrāntau tvāṃ paśyātitvām(), atimāṃ paśya. atitvābhiratimābhiḥ kṛtam. atakrāntābhyāṃ tvāṃ dehratitvābhyāmatimābhyāṃ dehi. atikrāntebhyastvāṃ dehratitvabhyamatimabhyaṃ dehi. atikrāntayostvāṃ tvāmāgato'titvābhyāmatimābyāmāgataḥ. atikrāntebhyastvāmāgato'titvadāgato'timadāgataḥ. atikrāntayostvāṃ svamatitvayoḥ svam(), atimayoḥ svam(). atikrāntānāṃ tvāṃ svamatitvākaṃ svam(), atimākaṃ svam(). atikrāntayostvāṃ nidhehratitvayornidhehi, atimayornidhehi. atikrānteṣu tvāṃ nidhehratitvāsu nidhehi, atimāsu nidhehi॥

atha dvitīyaikavacanasyā'mo `ṅe prathamayo'rityami kṛte yuṣmad am, asmad am iti sthite–tvamāvekavacane. `yuṣmadasmadoranādeśe' ityato `yuṣmadasmado'rityanuvartate. `maparyantasye'tyadhikṛtam. ekavacanaśabdo yaugika eva, vacanagrahaṇasāmathryāt. tadāha– ekasyetyādinā.

tvamāvekavacane , 7.2.97 atha dvitīyaikavacanasyā'mo "ṅe prathamayo"rityami kṛte yuṣmad am, asmad am iti sthite--tvamāvekavacane. "yuṣmadasmadoranādeśe" ityato "yuṣmadasmado"rityanuvartate. "maparyantasye"tyadhikṛtam. ekavacanaśabdo yaugika eva, vacanagrahaṇasāmathryāt. tadāha--ekasyetyādinā.

avibhaktikamiti. tathāca `ṅe prathamayo'riti pūrvasūtreṇa prāptaṣedho'yamiti bhāṣye śaṅkitam. naca tathaiba kiṃ na syāt, `dlitīyāyāṃ ce'tyātve pūrvasavarṇadīrghe `tasmācchasaḥ'iti natve ceṣṭasiddheriti vācyaṃ, strīnapuṃsakayornatvā'prāptyā`yuṣmānbrāāhṛṇīḥ' `yuṣmānkulānī'tyasiddhiprasaṅgāt. aliṅgatvapakṣe tu yuṣmām brāāhṛṇā`nityāderapyasiddhiprasaṅgācca.

tvamāvekavacane 348, 7.2.97 avibhaktikamiti. tathāca "ṅe prathamayo"riti pūrvasūtreṇa prāptaṣedho'yamiti bhāṣye śaṅkitam. naca tathaiba kiṃ na syāt, "dlitīyāyāṃ ce"tyātve pūrvasavarṇadīrghe "tasmācchasaḥ"iti natve ceṣṭasiddheriti vācyaṃ, strīnapuṃsakayornatvā'prāptyā"yuṣmānbrāāhṛṇīḥ" "yuṣmānkulānī"tyasiddhiprasaṅgāt. aliṅgatvapakṣe tu yuṣmām brāāhṛṇā"nityāderapyasiddhiprasaṅgācca.