Kāśikāvṛttī1:
nirityevaṃ pūrvāt kuṣa uttarasya valāderārdhadhātukasya vā iḍāgamo bhavati. niṣk
See More
nirityevaṃ pūrvāt kuṣa uttarasya valāderārdhadhātukasya vā iḍāgamo bhavati. niṣkoṣṭā,
niṣkoṣitā. niṣkoṣṭum, niṣkoṣitum. niṣkoṣṭavyam, niṣkoṣitavyam. niraḥ
iti kim? koṣitā. koṣitum. koṣitavyam. nisaḥ iti vaktavye niraḥ iti nirdeśena
rephāntam upasargāntaram asti iti jñāpyate. tasya hi nilayanam iti upasargasya ayatau
8-2-19 iti latvaṃ bhavati. niso hi rutvasya asiddhatvāl latvaṃ na syāt.
Kāśikāvṛttī2:
niraḥ kuṣaḥ 7.2.46 nirityevaṃ pūrvāt kuṣa uttarasya valāderārdhadhātukasya vā i
See More
niraḥ kuṣaḥ 7.2.46 nirityevaṃ pūrvāt kuṣa uttarasya valāderārdhadhātukasya vā iḍāgamo bhavati. niṣkoṣṭā, niṣkoṣitā. niṣkoṣṭum, niṣkoṣitum. niṣkoṣṭavyam, niṣkoṣitavyam. niraḥ iti kim? koṣitā. koṣitum. koṣitavyam. nisaḥ iti vaktavye niraḥ iti nirdeśena rephāntam upasargāntaram asti iti jñāpyate. tasya hi nilayanam iti upasargasya ayatau 8.2.19 iti latvaṃ bhavati. niso hi rutvasya asiddhatvāl latvaṃ na syāt.
Bālamanoramā1:
niraḥ kuṣaḥ. `ādrdhātukasyeḍvalāde'rityanuvartate. `svaratisūtī'tyato Sū #387
See More
niraḥ kuṣaḥ. `ādrdhātukasyeḍvalāde'rityanuvartate. `svaratisūtī'tyato veti ca.
tadāha– niraḥ parāditi. nirakukṣaditi. iḍabhāvapakṣe `śala' iti ksa iti bhāvaḥ. aśa bhojane.
āśeti. dvihaltvā'bhāvānna nuḍiti bhāvaḥ. iṣa ābhīkṣṇye. tāsi
`tīṣasahe'tīḍvikalpamāśaṅkyāha– tīṣasahetyatreti. saheti śapā nirdeśabalena bhauvādika
eva sahadhāturatra nirdiṣṭaḥ. tatsāhacaryāttaudādikasyaiva iṣegrrahaṇam,
akāravikaraṇasāmānyāditi bhāvaḥ. iṣestakāre śyanpratyayāditi. śyan pratyayo
yasmāditi bahuvrīhiḥ. śyanvikaraṇapaṭhitādiṣestakāre pare `tīṣasahe'ti
vidhirnetyarthaḥ. iṣṇātestakāre iḍvikalpaḥ phalita iti bhāvaḥ. prūṣa pluṣeti. ādyo
dīrghopadhaḥ. puṣṭa puṣṭau. poṣiteti. aniṭsu śyanvikaraṇasyaiva puṣegrrahaṇādayaṃ
seḍiti bhāvaḥ. `puṣādidyutādī'tyatra śyanvikaramapuṣādereva grahaṇādaṅ na. khaca
bhūtāprādurbhāve. atikrāntotpattiriti. daśamamāsādau utpattiyogyasya
ekādaśādimāsādiṣūtpattirityarthaḥ. khacñātīti. nasya ścutvena ña iti bhāvaḥ.
vānto'yamiti. `khava bhūtaprādurbhāve' ityevaṃ dantyoṣṭha\ufffdāntameke
paṭhantītyarthaḥ.
Bālamanoramā2:
niraḥ kuṣaḥ 387, 7.2.46 niraḥ kuṣaḥ. "ādrdhātukasyeḍvalāde"rityanuvart
See More
niraḥ kuṣaḥ 387, 7.2.46 niraḥ kuṣaḥ. "ādrdhātukasyeḍvalāde"rityanuvartate. "svaratisūtī"tyato veti ca. tadāha-- niraḥ parāditi. nirakukṣaditi. iḍabhāvapakṣe "śala" iti ksa iti bhāvaḥ. aśa bhojane. āśeti. dvihaltvā'bhāvānna nuḍiti bhāvaḥ. iṣa ābhīkṣṇye. tāsi "tīṣasahe"tīḍvikalpamāśaṅkyāha-- tīṣasahetyatreti. saheti śapā nirdeśabalena bhauvādika eva sahadhāturatra nirdiṣṭaḥ. tatsāhacaryāttaudādikasyaiva iṣegrrahaṇam, akāravikaraṇasāmānyāditi bhāvaḥ. iṣestakāre śyanpratyayāditi. śyan pratyayo yasmāditi bahuvrīhiḥ. śyanvikaraṇapaṭhitādiṣestakāre pare "tīṣasahe"ti vidhirnetyarthaḥ. iṣṇātestakāre iḍvikalpaḥ phalita iti bhāvaḥ. prūṣa pluṣeti. ādyo dīrghopadhaḥ. puṣṭa puṣṭau. poṣiteti. aniṭsu śyanvikaraṇasyaiva puṣegrrahaṇādayaṃ seḍiti bhāvaḥ. "puṣādidyutādī"tyatra śyanvikaramapuṣādereva grahaṇādaṅ na. khaca bhūtāprādurbhāve. atikrāntotpattiriti. daśamamāsādau utpattiyogyasya ekādaśādimāsādiṣūtpattirityarthaḥ. khacñātīti. nasya ścutvena ña iti bhāvaḥ. vānto'yamiti. "khava bhūtaprādurbhāve" ityevaṃ dantyoṣṭha()āntameke paṭhantītyarthaḥ.
Tattvabodhinī1:
niraḥ kuṣaḥ. `svaratī'ti sūtrādvetyanuvartate. `ādrdhadhātukasye039;ḍity Sū #338
See More
niraḥ kuṣaḥ. `svaratī'ti sūtrādvetyanuvartate. `ādrdhadhātukasye'ḍityadhikriyata
eva. tadāha—- valāderityādi. niraḥ kim ?. koṣitā. koṣitum. nirakukṣaditi. iḍabhāve
ksaḥ. sahinā sāhacaryāditi. yadyapi ṣaha ṣuha cakyartha iti divādirapi sahirasti tathāpi
saheti śapā nirdeśādbhauvādikenaiva sahinā sāhacaryamityāhuḥ.
śyanpratyayātpratiṣedha. śyanpratyayāditi. bahuvrīhirayam. śyanpratyayavata
iṣestakāre parata iḍvikalpapratiṣedha iti vārtikārthaḥ. tathā ca daivādikādvikalpo neti
phalitam. evaṃ ca `tīṣasahe'tyatra iṣṇāterapi grahaṇamiti bodhyam. poṣiteti. aniṭkeṣu
puṣyeti śyanā nirdeśādayaṃ seḍiti bhāvaḥ.
Tattvabodhinī2:
nira kuṣaḥ 338, 7.2.46 niraḥ kuṣaḥ. "svaratī"ti sūtrādvetyanuvartate.
See More
nira kuṣaḥ 338, 7.2.46 niraḥ kuṣaḥ. "svaratī"ti sūtrādvetyanuvartate. "ādrdhadhātukasye"ḍityadhikriyata eva. tadāha---- valāderityādi. niraḥ kim?. koṣitā. koṣitum. nirakukṣaditi. iḍabhāve ksaḥ. sahinā sāhacaryāditi. yadyapi ṣaha ṣuha cakyartha iti divādirapi sahirasti tathāpi saheti śapā nirdeśādbhauvādikenaiva sahinā sāhacaryamityāhuḥ. *iṣestakāre śyanpratyayātpratiṣedha. śyanpratyayāditi. bahuvrīhirayam. śyanpratyayavata iṣestakāre parata iḍvikalpapratiṣedha iti vārtikārthaḥ. tathā ca daivādikādvikalpo neti phalitam. evaṃ ca "tīṣasahe"tyatra iṣṇāterapi grahaṇamiti bodhyam. poṣiteti. aniṭkeṣu puṣyeti śyanā nirdeśādayaṃ seḍiti bhāvaḥ.
1.Source: Arsha Vidya Gurukulam
2.Source: Sanskrit Documents