Kāśikāvṛttī1:
grahaḥ uttarasya iṭaḥ aliṭi dīrgho bhavati. grahītā. grahītum. grahītavyam. aliṭ
See More
grahaḥ uttarasya iṭaḥ aliṭi dīrgho bhavati. grahītā. grahītum. grahītavyam. aliṭi
iti kim? jagṛhiva. jagṛhim. prakṛtasyeṭo dīrghatvamidam, ciṇvadiṭo na bhavati.
grāhitā. hrāhiṣyate.
Kāśikāvṛttī2:
graho 'liṭi dīrghaḥ 7.2.37 grahaḥ uttarasya iṭaḥ aliṭi dīrgho bhavati. grahītā.
See More
graho 'liṭi dīrghaḥ 7.2.37 grahaḥ uttarasya iṭaḥ aliṭi dīrgho bhavati. grahītā. grahītum. grahītavyam. aliṭi iti kim? jagṛhiva. jagṛhim. prakṛtasyeṭo dīrghatvamidam, ciṇvadiṭo na bhavati. grāhitā. hrāhiṣyate.
Nyāsa2:
graho'liṭi dīrghaḥ. , 7.2.37 "graha uttarasya" "graha" iti p
See More
graho'liṭi dīrghaḥ. , 7.2.37 "graha uttarasya" "graha" iti pañcamīṃ darśayati. yadyevam(), tadeṅgrahaṇaṃ katrtavyam()? na katrtavyam; prakṛtameva tadanuvatrtate. taddhi prathamāntanirdiṣṭam(), ṣīṣṭhīnirdeśena cehārthaḥ? naiṣa doṣakhaḥ; "grahaḥ" ityeṣā pañcamīti prathamāyāḥ ṣaṣṭhītvaṃ prakalpayiṣyati; "tasmādityuttarasya" 1.1.66 iti vacanāt(). "jagṛhiva, jagṛhim()" iti. grahrādisūtreṇa 6.1.16 samprasāraṇam().
tathā grāhitā, grāhiṣyata ityatra kathaṃ ciṇvadiṭo na bhavati? ityāha--"prakṛtasyaiva" ityādi. ārdhadhātukasyeti yaḥ prakṛta iṭ? tasyedaṃ daurghatvaṃ bhavati, na ciṇvadiṭaḥ; tasyāprakṛtatvāt(). ciṇvadityanena ciṇvadbhāva upalakṣyate. tatsahacarita iṭ? ciṇvadityucyate. "grāhita" iti. "anadyatane luṭ()" 3.3.35, "syatāsī lṛluṭoḥ" 3.1.33 iti tāsiḥ, bhāvakarmaṇoḥ" 1.3.13 ityātmanepadam(), "luṭa prathamasya" 2.4.85 ityādinā ḍādeśaḥ, ṭilopaḥ, "syasicsīyuṭtāsiṣu" (6.4.62) ityādineṭ? ciṇvadbhāvād()vṛddhiḥ. atha jarīgṛhitā, jarīgṛhītumityatra yaṅantāt? tṛni tumuni ca yalopāllopayoḥ kṛtayordīrghaḥ kasmānna bhavati? uttarasūtre vāgrahaṇasyobhayorapi yogayoḥ śeṣabhūtatvādvyavasthivibhāṣāvijñānāt(). atha vā--vihitaviśeṣaṇapakṣo'tra vyākhyāyate. grahertho vihita iṭ? tasya dīrgho bhavati. na cātra grahervihita iṭ? kutastarhi? yaṅntāt(). tasmānneha dīrghasya prasaṅgaḥ. atha "graha īḍaliṭi" ityevaṃ kasmānnoktam(), kiṃ dīrghagrahaṇena? naivaṃ śakyām(); evaṃ satīṭkāryamīṭo na syāt(), tataścāgrahīdityatra "iṭa īṭi" 8.2.28 iti sico lopo na syāt(), "neṭi" 7.2.4 iti pratiṣedhaśca; iha cāgrahīḍhvam(), agrahīdhvamityatreṭaḥ "vibhāṣeṭaḥ" 8.3.79 iti mūrghanyaśca; dīrgha iṭa ādeśe sati tasya sthānivadbhāvadiṭkāryamupapadyata iti dīrghaṃ eva vidhīyate॥
Laghusiddhāntakaumudī1:
Sū #696
Laghusiddhāntakaumudī2:
graho'liṭi dīrghaḥ 696, 7.2.37 ekāco grahervihitasyeṭo dīrgho na tu liṭi. grahīt
See More
graho'liṭi dīrghaḥ 696, 7.2.37 ekāco grahervihitasyeṭo dīrgho na tu liṭi. grahītā. gṛhṇātu. halaḥ śnaḥ śānajjhāviti śnaḥ śānajādeśaḥ. gṛhāṇa. gṛhyāt, grahīṣīṣṭa. hmyanteti na vṛddhiḥ. agrahīt. agrahīṣṭām. agrahīṣṭa. agrahīṣātām॥ kuṣa niṣkarṣe॥ 18॥ kuṣṇāti. koṣitā॥ aśa bhojane॥ 19॥ aśnāti. āśa. aśitā. aśiṣyati. aśnātu. aśāna॥ muṣa steye॥ 20॥ moṣitā. muṣāṇa॥ jñā avabodhane॥ 21॥ jajñau॥ vṛṅ saṃbhaktau॥ 22॥ vṛṇīte. vavṛṣe॥ vavṛḍhve. varitā, varītā. avarīṣṭa, avariṣṭa, avṛta॥
Bālamanoramā1:
graho'liṭi dīrghaḥ. `grahaṭa iti digyoge pañcamī. `ādrdhadhātukasyeṭ' itya Sū #596
See More
graho'liṭi dīrghaḥ. `grahaṭa iti digyoge pañcamī. `ādrdhadhātukasyeṭ' ityata
iḍityanuvṛttaṃ ṣaṣṭha\ufffdntaṃ vipariṇamyate, `ekāca upadeśe'nudāttā' dityata ekāca
iti ca. tadāha –ekāca ityādi. ekācaḥ kima ?. yaṅluki mābhūt. jāgrahitā. vihitasyeti
kim ?. grahitam. ṇilope kṛte grahadhātoḥ paratve'pi vihatatvā'bhāvādiṭo na dīrghaḥ. na
ca ṇilopasya sthānivattvānna grahadhātoḥ para iḍiti vācyaṃ,
dīrghakittvātsaṃprasāraṇamiti bhāvaḥ. liṅastaṅyāha– grahīṣīṣṭeti. `graho'liṭī' ti
dīrghaḥ. `na liṅī'ti iṭo dīrghaniṣedhastu na, tatra `vṛtaṭa ityanuvṛtteḥ.
agrahīṣṭāmiti. `graho'liṭī'ti dīrghaḥ. agrahīṣuḥ. agrahīrityādi. luṅastaṅyāha-
- agrahīṣṭeti. `graho'liṭī'ti dīrghaḥ. agrahīṣateti. agrahīṣṭhā ityādi sugamam.
iti kryādayaḥ.
tiṅante lakārārthaprakriyā.\r\natha lakārārthaprakriyā nirūpyate.
Bālamanoramā2:
graho'liṭi dīrghaḥ 596, 7.2.37 graho'liṭi dīrghaḥ. "grahaṭa iti digyoge pañ
See More
graho'liṭi dīrghaḥ 596, 7.2.37 graho'liṭi dīrghaḥ. "grahaṭa iti digyoge pañcamī. "ādrdhadhātukasyeṭ" ityata iḍityanuvṛttaṃ ṣaṣṭha()ntaṃ vipariṇamyate, "ekāca upadeśe'nudāttā" dityata ekāca iti ca. tadāha --ekāca ityādi. ekācaḥ kima?. yaṅluki mābhūt. jāgrahitā. vihitasyeti kim?. grahitam. ṇilope kṛte grahadhātoḥ paratve'pi vihatatvā'bhāvādiṭo na dīrghaḥ. na ca ṇilopasya sthānivattvānna grahadhātoḥ para iḍiti vācyaṃ, dīrghakittvātsaṃprasāraṇamiti bhāvaḥ. liṅastaṅyāha-- grahīṣīṣṭeti. "graho'liṭī" ti dīrghaḥ. "na liṅī"ti iṭo dīrghaniṣedhastu na, tatra "vṛtaṭa ityanuvṛtteḥ. agrahīṣṭāmiti. "graho'liṭī"ti dīrghaḥ. agrahīṣuḥ. agrahīrityādi. luṅastaṅyāha-- agrahīṣṭeti. "graho'liṭī"ti dīrghaḥ. agrahīṣateti. agrahīṣṭhā ityādi sugamam. iti kryādayaḥ.॥ iti bālamanoramāyām kryādayaḥ॥atha tiṅante lakārārthaprakriyā.atha lakārārthaprakriyā nirūpyate.
Tattvabodhinī1:
grahiṣīṣṭeti. `vṛ?ta' ityanuvṛtte `rna liṅī'ti dīrghaniṣedho na prava Sū #490
See More
grahiṣīṣṭeti. `vṛ?ta' ityanuvṛtte `rna liṅī'ti dīrghaniṣedho na pravartate.
agrahīṣātāmiti. luṅ. ātmanepadadvivacanam.\r\niti tattvabodhinyām
kryādayaḥ.
Tattvabodhinī2:
graho'liṭi dīrghaḥ 490, 7.2.37 grahiṣīṣṭeti. "vṛ()ta" ityanuvṛtte &quo
See More
graho'liṭi dīrghaḥ 490, 7.2.37 grahiṣīṣṭeti. "vṛ()ta" ityanuvṛtte "rna liṅī"ti dīrghaniṣedho na pravartate. agrahīṣātāmiti. luṅ. ātmanepadadvivacanam.iti tattvabodhinyām kryādayaḥ.atha tiṅante lakārārthaprakriyā.
1.Source: Arsha Vidya Gurukulam
2.Source: Sanskrit Documents