Kāśikāvṛttī1: kārmaḥ iti tācchīlye ṭilopo nipātyate. karmaśīlaḥ kārmaḥ. śīlam, chatrādibhyo ṇa See More
kārmaḥ iti tācchīlye ṭilopo nipātyate. karmaśīlaḥ kārmaḥ. śīlam, chatrādibhyo ṇaḥ
4-4-61) iti ṇapratyayaḥ. yadyevaṃ kim artham idam, nas taddhite (*6,4.144
ityeva ṭilopaḥ siddhaḥ? satyam etat. jñāpakārtham tu. etaj jñāpayati tācchīlike ṇe
'ṇkṛtāni bhavanti iti. tena caurī, tāpasī iti ṇāntādapi īkāraḥ siddho bhavati.
tācchīlye iti kim? karmaṇaḥ idaṃ kārmaṇam.
Kāśikāvṛttī2: kārmas tācchīlye 6.4.172 kārmaḥ iti tācchīlye ṭilopo nipātyate. karmaśīlaḥ kārm See More
kārmas tācchīlye 6.4.172 kārmaḥ iti tācchīlye ṭilopo nipātyate. karmaśīlaḥ kārmaḥ. śīlam, chatrādibhyo ṇaḥ 4.4.61 iti ṇapratyayaḥ. yadyevaṃ kim artham idam, nas taddhite 6.4.144 ityeva ṭilopaḥ siddhaḥ? satyam etat. jñāpakārtham tu. etaj jñāpayati tācchīlike ṇe 'ṇkṛtāni bhavanti iti. tena caurī, tāpasī iti ṇāntādapi īkāraḥ siddho bhavati. tācchīlye iti kim? karmaṇaḥ idaṃ kārmaṇam.
Nyāsa2: kārmastācchīlye. , 6.4.172 "yadyevam()" iti. yadi ṇakāro'tra pratyayaḥ See More
kārmastācchīlye. , 6.4.172 "yadyevam()" iti. yadi ṇakāro'tra pratyayaḥ, evaṃ sati kimarthamidam()? naivāsya prayojanaṃ kiñcidityarthaḥ. kiṃ kāraṇam()? ityāha--"nastaddhita ityevaṃ hi" ityādi. yaddhi lakṣaṇena na prāpnoti tadarthaṃ nipātanamārabhyate, iha tu "nastaddhine" 6.4.144 ityevaṃ siddhaḥ, na hi ṇe kenacit? prakṛtibhāva ukto yatastatra ṭilopātanamārabhyamāṇamidamarthavatsyāt(). aṇi hi prakṛtibhāvo'ṇantasyoktaḥ, na tu ṇe. anantaroktamarthamabhyupagacchati--yadi satyam(), kimarthamidamityāha--"jñāpakārtham()" ityādi. "aṇkṛtāni" ityādi. aṇi kṛtāni kāryāṇi aṣkṛtāni, "saptamau" 2.1.39 iti yogāvibhāgātsamāsaḥ. atha vā aṇā kṛtāni "kartṛkaraṇe kṛtā bahulam? 2.1.31 iti samāsaḥ. "kimetasya jñāpanena prayojanam()? ityāha--"tena" ityādi. curā śīlamasyāḥ, tapaḥ śīlamasyā iti "chattrādibhyo ṇaḥ" 4.4.62 iti ṇaḥ, tadantanṅīp(). "tācchīlike ṇaḥ" ityasyārthasya jñāpitatvāt? "tadasyāṃ praharaṇamiti krīḍāyāṃ ṇaḥ" (4.2.57) iti daṇḍāt? ṇe dāṇḍeti--aṇkṛtaṃ kāryaṃ na bhavati.
yadi tarhi tācchīlakeṣvaṇkṛtamiṣyeta, aṇeva chattrādibhyaḥ kasmānnocyeta, tatrāpyayamarthaḥ--jñāpanārthaṃ nipātanaṃ katrtavyaṃ na bhavati? yuktametaduktavānasi; vaicitryārtha tvaṇkṛtaḥ.
"kārmaṇam()" iti. "tadyuktāt? karmaṇo'ṇ()" 5.4.36 ityaṇ(). karmaṇā yuktaṃ kārmaṇamiti॥
Bālamanoramā1: kārmastācchīlye. tacchīsaṃ yasya sa tacchīlaḥ, tasya bhāvastācchīlyam.
tasminvā Sū #1592 See More
kārmastācchīlye. tacchīsaṃ yasya sa tacchīlaḥ, tasya bhāvastācchīlyam.
tasminvācye `kārma' iti bhavatītyarthaḥ. ṇapratyaye pare ṭilopaḥ syāditi yāvat.
tadāha–ṭilopo nipātyata iti. `ṇo.ñapo'tyanantaram `iti jñāpanārthamida'miti śeṣaḥ.
atra ṭilopavidhirhi `an' iti prakṛtibhāvanivṛttyarthaḥ. tataśca aṇi vihatasya
prakṛtibhāvasya ṇapratyaye parataḥ pratiṣedhādaṇkāryakāritvaṃ ṇapratyayasya jñāpyata iti
bhāvaḥ. teneti. curā śīlamasyāḥ, tapaḥ śīlamasyā iti vigrahe curātapaḥśabdābhyāṃ
chatrāditvāṇṇapratyaye sati tadantābhyāmaṇantakārye ṅīpi caurī tāpasīti
siddhamityarthaḥ. kārmaṇā iti. `tasyeda'mityaṇi `kārmastācchīlye'
ityasyā'pravṛttyā `an' iti prakatibhāvānna ṭilopa iti bhāvaḥ.
Bālamanoramā2: kārmastāccholye 1592, 6.4.172 kārmastācchīlye. tacchīsaṃ yasya sa tacchīlaḥ, tas See More
kārmastāccholye 1592, 6.4.172 kārmastācchīlye. tacchīsaṃ yasya sa tacchīlaḥ, tasya bhāvastācchīlyam. tasminvācye "kārma" iti bhavatītyarthaḥ. ṇapratyaye pare ṭilopaḥ syāditi yāvat. tadāha--ṭilopo nipātyata iti. "ṇo.ñapo"tyanantaram "iti jñāpanārthamida"miti śeṣaḥ. atra ṭilopavidhirhi "an" iti prakṛtibhāvanivṛttyarthaḥ. tataśca aṇi vihatasya prakṛtibhāvasya ṇapratyaye parataḥ pratiṣedhādaṇkāryakāritvaṃ ṇapratyayasya jñāpyata iti bhāvaḥ. teneti. curā śīlamasyāḥ, tapaḥ śīlamasyā iti vigrahe curātapaḥśabdābhyāṃ chatrāditvāṇṇapratyaye sati tadantābhyāmaṇantakārye ṅīpi caurī tāpasīti siddhamityarthaḥ. kārmaṇā iti. "tasyeda"mityaṇi "kārmastācchīlye" ityasyā'pravṛttyā "an" iti prakatibhāvānna ṭilopa iti bhāvaḥ.
1.Source: Arsha Vidya Gurukulam
2.Source: Sanskrit Documents