Kāśikāvṛttī1:
anapratyayāntam uttarapadaṃ bhāvavacanaṃ karmavacanaṃ ca kārakāt paramantodāttaṃ
See More
anapratyayāntam uttarapadaṃ bhāvavacanaṃ karmavacanaṃ ca kārakāt paramantodāttaṃ bhavati.
odanabhojanaṃ sukham. payaḥpānam sukham. candanapriyaṅgukālepanaṃ sukham. karmavacanaḥ rājabhojanāḥ
śālayaḥ. rājacchādanāni vasāṃsi. karmaṇi ca yena saṃsparśāt kartuḥ śarīrasukham
3-3-116 ityayaṃ yogaḥ ubhayathā varṇyate. karmaṇyupapade bhāve lyuḍ bhavati,
karmaṇyabhidheye lyuḍ bhavati iti. tatra pūrvasmin sūtrārthe bhāvavacanodāharaṇāni,
uttaratra karmavacanodāharaṇāni. anaḥ iti kiṃ? hastahāryamudaśvit. bhāvakarmavacanaḥ iti
kim? dantadhāvanam. karaṇe lyuṭ. kārakātityeva. nidarśanam. avalekhanam. sarvesu
pratyudāharaṇeṣu prakṛtisvaro bhavati.
Kāśikāvṛttī2:
ano bhāvakarmavacanaḥ 6.2.150 anapratyayāntam uttarapadaṃ bhāvavacanaṃ karmavac
See More
ano bhāvakarmavacanaḥ 6.2.150 anapratyayāntam uttarapadaṃ bhāvavacanaṃ karmavacanaṃ ca kārakāt paramantodāttaṃ bhavati. odanabhojanaṃ sukham. payaḥpānam sukham. candanapriyaṅgukālepanaṃ sukham. karmavacanaḥ rājabhojanāḥ śālayaḥ. rājacchādanāni vasāṃsi. karmaṇi ca yena saṃsparśāt kartuḥ śarīrasukham 3.3.116 ityayaṃ yogaḥ ubhayathā varṇyate. karmaṇyupapade bhāve lyuḍ bhavati, karmaṇyabhidheye lyuḍ bhavati iti. tatra pūrvasmin sūtrārthe bhāvavacanodāharaṇāni, uttaratra karmavacanodāharaṇāni. anaḥ iti kiṃ? hastahāryamudaśvit. bhāvakarmavacanaḥ iti kim? dantadhāvanam. karaṇe lyuṭ. kārakātityeva. nidarśanam. avalekhanam. sarvesu pratyudāharaṇeṣu prakṛtisvaro bhavati.
Nyāsa2:
ano bhāvakarmavacanaḥ. , 6.2.149 "kārakāt()" 6.2.147 iti vartate, &quo
See More
ano bhāvakarmavacanaḥ. , 6.2.149 "kārakāt()" 6.2.147 iti vartate, "anaḥ" iti pratyayagrahaṇaparibhāṣayā (pu.pa.vṛ.44) tadantasya grahaṇaṃ vijñāyate? ityāha--"anapratyayāntam()" ityādi. "odanabhojanam()" ityādau sarvatra ṣaṣṭhīsamāsaḥ. ṣaṣṭhī tu kṛdyogalakṣaṇā karmaṇi. "rājabhojanāḥ" ityādau tu kartari. odanaśabdaḥ "laghāvante" (phi.sū.2.42) ityādyudāttaḥ. bhojanamityādikaṃ tūttarapadaṃ litsvareṇādyudāttam(). payaḥśabdaḥ "nabviṣayasya" (phi.sū.2.42) ityādyudāttaḥ. bhojanamityādikaṃ tūttarapadaṃ litsvareṇādyudāttam(). payaḥśabdaḥ "nabviṣayasya" (phi.sū.2.26) ityādyudātta eva. candanapriyaṅgukāśabdo dvandvaḥ, tena samāsasvareṇāntodāttaḥ. "lepanam()" iti. "lipa upadāhe" (dhā.pā.1433) [lipa upadehe--dhā.pā.] ityasyaivaṃ rūpam(). rājaśabda uktasvaraḥ. ācchādanaśabdaḥ "chada apavāraṇe" (dhā.pā.1935) ityasya rūpam().
"karmaṇi ca yena" ityādinaikenaiva yogena bhāvavacanaḥ karmavacanaśca lyuṅbhavatīti darśayati.
"hastahāryam()" iti. hastaśabdaḥ "hasimṛgriṇavāmidamipūdhurvībhyastan()" (da.u.6.7.;paṃ.u.3.86) [hasimṛgriṇvamidamitamilūpūdhūrvibhyastan()--da.u; hasimṛgriṇvāmidamalūpūdhūrvibhyastan()--paṃ.sa.] iti statpratyayāntaḥ, tenādyudāttaḥ,. hāryaśabdastu "ṛhaloṇryat()" 3.1.124 iti ṇyadantastitsvareṇāntasvaritaḥ. "dantadhāvanam()" iti. "dhāvu gatiśuddhoḥ" (dhā.pā.601) ityasmātkaraṇe lyuṭ. dantaśabdaḥ "svāṅgaśiṭām()" phi.sū.2.29) ityādyudāttaḥ.
"nidarśanam()" iti. dṛśerbhāve lyuṭ(). "avalekhanam()" iti. atrāpi likheḥ.
"sarveṣu pratyudāharaṇeṣu" ityādi. etena "gatikārakopapadānāṃ kṛt? 6.2.138 ityasyāyamapavāda iti darśayati॥
1.Source: Arsha Vidya Gurukulam
2.Source: Sanskrit Documents