Kāśikāvṛttī1:
ṇau ca saṃścaṅoḥ 6-1-31 iti vartate. sanpare caṅpare ca nau parato hvaḥ saṃprasā
See More
ṇau ca saṃścaṅoḥ 6-1-31 iti vartate. sanpare caṅpare ca nau parato hvaḥ saṃprasāraṇaṃ
bhavati. juhāvayiṣati, juhāvayiṣtaḥ, juhāvayiṣanti. ajūhavat, ajūhavatām, ajūhavan.
saṃprasāraṇasya balīyastvāt śācchāsāhvāvyāvepāṃ yuk 7-3-37 iti prāgeva yuk
na bhavati. samprasāraṇam iti vartamāne punaḥ samprasāraṇam ityuktaṃ vibhāṣā ityasya
nivṛttyartham. hvaḥ samprasāraṇam abhyastasya ityekayogena siddhe pṛthagyogakaranam
anabhyastanimittapratyayavyavadhāne samprasāraṇābhāvajñāpanārtham. hvayakam icchati
hvāyakīyate. hvāyakīyateḥ san jihvāyakīyiṣati.
Kāśikāvṛttī2:
hvaḥ saṃprasāraṇam 6.1.32 ṇau ca saṃścaṅoḥ 6.1.31 iti vartate. sanpare caṅpare
See More
hvaḥ saṃprasāraṇam 6.1.32 ṇau ca saṃścaṅoḥ 6.1.31 iti vartate. sanpare caṅpare ca nau parato hvaḥ saṃprasāraṇaṃ bhavati. juhāvayiṣati, juhāvayiṣtaḥ, juhāvayiṣanti. ajūhavat, ajūhavatām, ajūhavan. saṃprasāraṇasya balīyastvāt śācchāsāhvāvyāvepāṃ yuk 7.3.37 iti prāgeva yuk na bhavati. samprasāraṇam iti vartamāne punaḥ samprasāraṇam ityuktaṃ vibhāṣā ityasya nivṛttyartham. hvaḥ samprasāraṇam abhyastasya ityekayogena siddhe pṛthagyogakaranam anabhyastanimittapratyayavyavadhāne samprasāraṇābhāvajñāpanārtham. hvayakam icchati hvāyakīyate. hvāyakīyateḥ san jihvāyakīyiṣati.
Nyāsa2:
hvaḥ samprasāraṇam?. , 6.1.32 "juhāvayiṣati" iti. atrāpi pūrvavadbalīy
See More
hvaḥ samprasāraṇam?. , 6.1.32 "juhāvayiṣati" iti. atrāpi pūrvavadbalīyastvādbṛddhyādeḥ prāk? samprasāraṇaṃ bhavati, abhyāsasya "kuhoścuḥ" 7.4.62 iti cutvam()--hakārasya jhakāraḥ. tasya "abhyāse carca" 8.4.53 iti jaśtvam()--jakāraḥ. athātra kasmāt? "sācchāśāhvā" (7.3.37) ityādinā prāgeva samprasāraṇādyugāgamo na bhavati? ityāha--"samprasāraṇasya" ityādi.
nanu ca samprasāraṇagrahaṇamanuvatrtata eva, tat? kimartha punaḥ samprasāraṇamityucyate? ityāha--"samprasāraṇamiti" ityādi. pūrvakaṃ hi samprasāraṇagrahaṇaṃ vibhāṣetyanena sambaddham(), atastadanuvṛttau tasyāpyanuvṛttiḥ syāt(). tasmādvibhāṣetyasya nivṛttaye punaḥ samprasāraṇamityuktam().
atha kasmādyogavibhāgaḥ kriyate, yāvatā "hvaḥ samprasāraṇamabhyastasya ca" ityekayāge'pi juhāvayiṣatītyādi siddhyatyeva, atrāpi hvayatarabhyastasya kāraṇatvena sambandhī bhavtyeva, tathā ca"ekāco dve prathamasya" (6.1.1) iti sa eva dvirucyamānobhyasatasya kāraṇaṃ bhavatyeva? ityāha--"hvaḥ samprasāraṇam()" ityādi. ekayogenaiva siddhe pṛthagyogakaraṇenāyamartho na jñāpyeta, tadā syādevātra samprasāraṇam(). bhavati hratrāpi hvapatirabhyastasya nimittm(). hvāyakaśabdāṇṇvulantāt? kyac(), "kyati ca" 7.4.33 itīttvam(), kyajantāt? san(), iṭ(), "ato lopaḥ 6.4.48 dvirvacanam()॥
Bālamanoramā1:
hvaḥ saṃprasāraṇam. hveñaḥ kṛtāttvasya `hva' iti ṣaṣṭhī. `ṇau ca
saṃścaṅo& Sū #414
See More
hvaḥ saṃprasāraṇam. hveñaḥ kṛtāttvasya `hva' iti ṣaṣṭhī. `ṇau ca
saṃścaṅo'rityanuvṛttimabhipretya āha– sanpara ityādi. ajūhavaditi. hvā i a t iti
sthite `saṃprasāraṇaṃ tadāśrayaṃ ca kāryaṃ balava'diti vacanātkṛte saṃprasāraṇe pūrvarūpe ca
`hu' ityasya dvitve uttarakhaṇḍasya vṛddhyāvādeśayoḥ kṛtayorupadhāhyasve
sanvattvadīrghāviti bhāvaḥ. atra kṛte saṃprasāraṇe pūrvarūpe ca hvārūpā'bhāvānna
yuk. pādhātorṇau yugāgame pāyi ityasmālluṅi caṅi dvitvādau apīpay a t iti
sthite -
Bālamanoramā2:
hvaḥ saṃprasāraṇam 414, 6.1.32 hvaḥ saṃprasāraṇam. hveñaḥ kṛtāttvasya "hva&
See More
hvaḥ saṃprasāraṇam 414, 6.1.32 hvaḥ saṃprasāraṇam. hveñaḥ kṛtāttvasya "hva" iti ṣaṣṭhī. "ṇau ca saṃścaṅo"rityanuvṛttimabhipretya āha-- sanpara ityādi. ajūhavaditi. hvā i a t iti sthite "saṃprasāraṇaṃ tadāśrayaṃ ca kāryaṃ balava"diti vacanātkṛte saṃprasāraṇe pūrvarūpe ca "hu" ityasya dvitve uttarakhaṇḍasya vṛddhyāvādeśayoḥ kṛtayorupadhāhyasve sanvattvadīrghāviti bhāvaḥ. atra kṛte saṃprasāraṇe pūrvarūpe ca hvārūpā'bhāvānna yuk. pādhātorṇau yugāgame pāyi ityasmālluṅi caṅi dvitvādau apīpay a t iti sthite -
Tattvabodhinī1:
hvaḥ saṃpra. `ṇau ca saṃścaṅo'riti vartate. tadāha–sanpara ityādi.
ajūhava Sū #362
See More
hvaḥ saṃpra. `ṇau ca saṃścaṅo'riti vartate. tadāha–sanpara ityādi.
ajūhavat.ajuhāviti. `kāṇyādīnāṃ ve'ti hyasvavikalpaḥ.
Tattvabodhinī2:
hvaḥ saṃprasāraṇam 362, 6.1.32 hvaḥ saṃpra. "ṇau ca saṃścaṅo"riti vart
See More
hvaḥ saṃprasāraṇam 362, 6.1.32 hvaḥ saṃpra. "ṇau ca saṃścaṅo"riti vartate. tadāha--sanpara ityādi. ajūhavat.ajuhāviti. "kāṇyādīnāṃ ve"ti hyasvavikalpaḥ.
1.Source: Arsha Vidya Gurukulam
2.Source: Sanskrit Documents