Kāśikāvṛttī1: niṣṭhāyām iti vartate, saṃprasāraṇam iti ca. sphī ityetan na svaryate. styai
ṣṭy See More
niṣṭhāyām iti vartate, saṃprasāraṇam iti ca. sphī ityetan na svaryate. styai
ṣṭyai śabdasaṃghātayoḥ. dvayorapyetayoḥ dhātvoḥ styārūpamāpannayoḥ sāmānyena
grahaṇam. styā ityasya prapūrvasya dhātor niṣṭhāyāṃ parataḥ samprasāraṇaṃ bhavati.
prastītaḥ. prastītavān. samprasāraṇe kṛte yaṇvattvaṃ vihatam iti. niṣṭhānatvaṃ na
bhavati. prastyo 'nyatarasyām 8-2-54 iti tu pakṣe makāraḥ kriyate. prastīmaḥ
prastīmavān. prapūrvasya iti kim? saṃstyānaḥ. saṃstyānavān. prastyaḥ ityeva
siddhe pūrvagrahaṇam iha api ythā syāt, prasaṃstītaḥ, prasṃstītavān. tat kathaṃ
prapūrvasya iti ṣaṣṭhyarthe bahuvrīhiḥ? praḥ pūrvo yasya dhātūpasargasamudāyasya sa
prapūrvaḥ tadavayavasya styaḥ iti vyadhikaraṇe ṣaṣṭhyau. tatra prasaṃstītaḥ ityatra api
prapūrvasamudāyāvayavaḥ styāśabdo bhavati.
Kāśikāvṛttī2: styaḥ prapūrvasya 6.1.23 niṣṭhāyām iti vartate, saṃprasāraṇam iti ca. sphī itye See More
styaḥ prapūrvasya 6.1.23 niṣṭhāyām iti vartate, saṃprasāraṇam iti ca. sphī ityetan na svaryate. styai ṣṭyai śabdasaṃghātayoḥ. dvayorapyetayoḥ dhātvoḥ styārūpamāpannayoḥ sāmānyena grahaṇam. styā ityasya prapūrvasya dhātor niṣṭhāyāṃ parataḥ samprasāraṇaṃ bhavati. prastītaḥ. prastītavān. samprasāraṇe kṛte yaṇvattvaṃ vihatam iti. niṣṭhānatvaṃ na bhavati. prastyo 'nyatarasyām 8.2.54 iti tu pakṣe makāraḥ kriyate. prastīmaḥ prastīmavān. prapūrvasya iti kim? saṃstyānaḥ. saṃstyānavān. prastyaḥ ityeva siddhe pūrvagrahaṇam iha api ythā syāt, prasaṃstītaḥ, prasṃstītavān. tat kathaṃ prapūrvasya iti ṣaṣṭhyarthe bahuvrīhiḥ? praḥ pūrvo yasya dhātūpasargasamudāyasya sa prapūrvaḥ tadavayavasya styaḥ iti vyadhikaraṇe ṣaṣṭhyau. tatra prasaṃstītaḥ ityatra api prapūrvasamudāyāvayavaḥ styāśabdo bhavati.
Nyāsa2: styaḥ prapūrvasya. , 6.1.23 "sāmānyena grahaṇam()" ti. dvayorapyāttve See More
styaḥ prapūrvasya. , 6.1.23 "sāmānyena grahaṇam()" ti. dvayorapyāttve kṛte pūrvasya "dhātvādeḥ ṣaḥ saḥ 6.1.62 iti satve samānatvādrūpasya. lakṣaṇapratipadoktaparibhāṣā (vyā.pa.3) ca nehopatadiṣṭhate; ubhayolakṣiṇikatvāt(). athātra--"saṃyogāderāto dhātoryaṇvataḥ" (8.2.43) iti niṣṭhānatvaṃ kasmānna bhavati? ityata āha--"samprasāraṇe" ityādi. na tvasya pūrvatrāsiddhatvāt? pūrvaṃ samprasāraṇaṃ kriyata iti, tatra kṛte ca yaṇvattā nāstīti natvaṃ na bhavati.
"prastya ityevaṃ siddhe" iti. nanu caivamucyamāne praśabdasyāpi samprasāraṇaṃ syāt(), tataśca prastīta iti rūpaṃ syāt(), tat? kimucyate--prastya ityevaṃ siddha iti? "anantyavikāre'ntyasadeśasya" (vyā.pa.63) iti na bhavatyeṣa doṣa iti manyate. "ihāpi yathā syāt()" iti. kasmāt? punarna prāpnoti? saṃśabdena vyavahitatvāt().
kiṃ pūrvagrahaṇe kriyamāṇe śabdārthaṃ eva tathāvido bhavati yenātrāpi bhavati? atha granthādhikyādarthādhikyaṃ sūcayatītyābhiprāyeṇāha--"tat? katham()" iti. prathamakalpaṃ darśannāha--"prapūrvasya" iti. "ṣaṣṭha()rthe bahuvrīhiḥ" iti. pūrvaśabdo'yamavayavavacana iti ṣaṣṭha()rthe bahuvrīhirbhavati. avayavavācini pūrvaśabde dhāturanyapadārtho nopapadyate. na hi dhātoḥ praśabdo'yamavayavo bhavati, api tu dhātūpasargasamudāyasya. tasmāt? sa evānyapadārtho yukta ityāha--"praḥ pūrvo yasya" ityādi. "tadavayavasya" iti. tasyāvayavastadavayava iti ṣaṣṭhīsamāsaḥ. tacchabdena dhātūpasargasamudāyaḥ parāmṛśyate. "vyadhikaraṇaṣaṣṭhyau" iti. "prapūrvasya" iti. styāvayavāpekṣayā yo'yamavayavāvayavisambandhastatra ṣaṣṭhī, "styaḥ" ityeṣā tu yaṇavayavāpekṣayā yaḥ sambandhastatra. tena bhinnābhideyatvāt? "satyaḥ", "pravūrvasya" iti vyadhikaraṇe ṣaṣṭhyau. syādevam(), prasaṃstīta ityatra prapūrvasamudāyāvayavaḥ styāśabdo na sambhavati ityata āha--"tatra" ityādi॥
Bālamanoramā1: styaḥ prapūrvasya. `styai'ityasya kṛtā''tvasya `stya' iti
ṣaṣṭha\ufff Sū #840 See More
styaḥ prapūrvasya. `styai'ityasya kṛtā''tvasya `stya' iti
ṣaṣṭha\ufffdntam. `ṣyaṅaḥ saṃprasāraṇa'mityataḥ saṃprasāraṇamiti, `sphāya sphī'tyato
niṣṭhāyāmiti cānuvartate. tadāha– prādityādi. saṃprasāraṇe pūrvarūpe `halaḥ' iti
dīrghe prastī- ta iti sthite–
Bālamanoramā2: styaḥ prapūrvasya 840, 6.1.23 styaḥ prapūrvasya. "styai"ityasya kṛtā' See More
styaḥ prapūrvasya 840, 6.1.23 styaḥ prapūrvasya. "styai"ityasya kṛtā''tvasya "stya" iti ṣaṣṭha()ntam. "ṣyaṅaḥ saṃprasāraṇa"mityataḥ saṃprasāraṇamiti, "sphāya sphī"tyato niṣṭhāyāmiti cānuvartate. tadāha-- prādityādi. saṃprasāraṇe pūrvarūpe "halaḥ" iti dīrghe prastī- ta iti sthite--
1.Source: Arsha Vidya Gurukulam
2.Source: Sanskrit Documents