Kāśikāvṛttī1:
upadeśe iti vartate. ajantā ye upadeśe dhātavaḥ teṣāṃ kartṛyaki anyatarasyām
ādi
See More
upadeśe iti vartate. ajantā ye upadeśe dhātavaḥ teṣāṃ kartṛyaki anyatarasyām
ādirudātto bhavati. lūyate kedāraḥ svayam eva, lūyate kedāraḥ svayam eva. stīryate
kedāraḥ svayam eva, stīryate kedaraḥ svayam eva. yadā ādyudāttatvaṃ na bhavati tadā
lasarvadhātukanighāte kṛte yaka eva svaro bhavati. janādīnām upadeśe evātvaṃ draṣṭavyam.
tatra apyayaṃ svara iṣyate. jāyate svayam eva. sāyate svayam eva. khāyate svayam eva. acaḥ
iti kim? bhidyate svayam eva. kartṛgrahaṇaṃ kim? lūyate kedāro devadattena.
Kāśikāvṛttī2:
acaḥ kartṛyaki 6.1.195 upadeśe iti vartate. ajantā ye upadeśe dhātavaḥ teṣāṃ ka
See More
acaḥ kartṛyaki 6.1.195 upadeśe iti vartate. ajantā ye upadeśe dhātavaḥ teṣāṃ kartṛyaki anyatarasyām ādirudātto bhavati. lūyate kedāraḥ svayam eva, lūyate kedāraḥ svayam eva. stīryate kedāraḥ svayam eva, stīryate kedaraḥ svayam eva. yadā ādyudāttatvaṃ na bhavati tadā lasarvadhātukanighāte kṛte yaka eva svaro bhavati. janādīnām upadeśe evātvaṃ draṣṭavyam. tatra apyayaṃ svara iṣyate. jāyate svayam eva. sāyate svayam eva. khāyate svayam eva. acaḥ iti kim? bhidyate svayam eva. kartṛgrahaṇaṃ kim? lūyate kedāro devadattena.
Nyāsa2:
acaḥ kartṛyaki. , 6.1.189 "kartṛyaki" iti. sārvadhātukaṃ kartṛśabdenok
See More
acaḥ kartṛyaki. , 6.1.189 "kartṛyaki" iti. sārvadhātukaṃ kartṛśabdenoktam(). abhidhāne'bhidheyopacārāt(). tatra yaḥ katrtari yak? sa kartṛyak(), "saptamī" (2.1.40) iti yogavibhāgāt? samāsaḥ. "lūyate kedāraḥ svayameva" iti. lunāti kedāraṃ devadattaḥ, kedāro lavanakriyayā vyāptumiṣṭatamatvāt? karma. yadā tu saukāryāt? tasyaiva karttṛtvaṃ vivakṣyate tadā'sau katrtā bhavati; "karmavat? karmaṇā tulyakriyaḥ" (3.1.87) ityatideśāt? yagātmanepadañca. "stīryate" iti. "stṛ ācchādane" (dhā.pā.1252) [stṛñ? ācachādane--dhā.pā.] "ṝta iddhātoḥ" 7.1.100, "hali ca" 8.2.77 itī dīrghaḥ. "lasārvadhātukanighāte kṛte" iti. "adupadeśabhaktayaka eva svaro bhavati" iti. pratyayalakṣaṇaḥ.
atheha kathaṃ bhavati--jāyate svayameva, sāyate svayameva, khāyate svayameveti, yāvatā "ye vibhāṣā" 6.4.43 ityātve kṛte satyuttarakālaṃ janādayo'jantā bhavanti, na tūpadeśa? ityāha--"janādanām()" ityādi. janādīnāṃ hrātvavidhāvanudāttopadeśagrahaṇamanuvatrtate. tena teṣāmupadeśa evāttvaṃ draṣṭavyam(). "jāyate svayameva" iti. kathaṃ punarakarmakatrtā, yāvatā janirakarmakaḥ? antarbhāvitaṇyarthaṃ sakarmako bhavatītyadoṣaḥ.
"lūyate kedāro devadattena" iti. atra śuddhakarmaṇyātmanepadavidhānāt? kartṛyagna bhavati॥
1.Source: Arsha Vidya Gurukulam
2.Source: Sanskrit Documents