Kāśikāvṛttī1: 
kiratau ityeva. apātuttarasmin kiratau catuṣpācchakuniṣu yadālekhanaṃ tasmin vis 
See More
kiratau ityeva. apātuttarasmin kiratau catuṣpācchakuniṣu yadālekhanaṃ tasmin visaye
sut kāt pūrvaḥ bhavati. apaskirate vṛṣabho hṛṣṭaḥ. apaskirate kukkuṭo bhakṣyārthī.
apaskirate śvā āśrayārthī. ālikhya vikṣipati ityarthaḥ. catuṣpācchakuniṣu iti
kim? apakirati devadattaḥ. harṣajīvikākulāyakaraṇeṣviti vaktavyam. iha mā bhūt,
apakirati śvā odanapiṇḍamāśitaḥ. harṣajīvikākulāyakaraṇeṣveva kiraterātmanepadasya
upasaṃkhyānam.
Kāśikāvṛttī2: apāc catuṣpācchakuniṣvālekhane 6.1.142 kiratau ityeva. apātuttarasmin kiratau c See More
apāc catuṣpācchakuniṣvālekhane 6.1.142 kiratau ityeva. apātuttarasmin kiratau catuṣpācchakuniṣu yadālekhanaṃ tasmin visaye sut kāt pūrvaḥ bhavati. apaskirate vṛṣabho hṛṣṭaḥ. apaskirate kukkuṭo bhakṣyārthī. apaskirate śvā āśrayārthī. ālikhya vikṣipati ityarthaḥ. catuṣpācchakuniṣu iti kim? apakirati devadattaḥ. harṣajīvikākulāyakaraṇeṣviti vaktavyam. iha mā bhūt, apakirati śvā odanapiṇḍamāśitaḥ. harṣajīvikākulāyakaraṇeṣveva kiraterātmanepadasya upasaṃkhyānam.
Nyāsa2: apāccatuṣpācchakaniṣvālekhane. , 6.1.137 "tasmin? viṣaye" ityādi. anen See More
apāccatuṣpācchakaniṣvālekhane. , 6.1.137 "tasmin? viṣaye" ityādi. anenāpyālekhanaṃ kiraternābhidheyatayā viśeṣaṇam(), api tu tadarthasya viṣayabhāveneti darśayati. "apaskirate" iti. "tudādibhyaḥ śaḥ" 3.1.77 iti śaḥ, pūrvavaditvaṃ rapatvam(). "ālikhya" ityādinā lekhanasya kiratyarthasya viṣayatāmudbhāvayati. ālikhyeti ākṛṣyetyarthaḥ.
catuṣpācchakunisādhanasya lekhanasya sāmānyenopādānādihāpi prāpnoti--apakirati ()āaudanapiṇḍamāśita iti, ata idamālekhanaviśeṣaṇamāha--"harṣajīvikā" ityādi. harṣaḥ=pramodaḥ. jīvikā=prāṇadhāraṇopāyaḥ. kulāyaḥ=āśramaḥ.
kiṃ punaḥ kāraṇaṃ harṣādaṣvātmanepadaṃ bhavati, na tviha pratyudāharaṇe? ityāha--"harṣajīvikākulāyakaraṇeṣveva" ityādi.
Bālamanoramā1: apāccatuṣpāt. `suṭkātpūrvaḥ' ityadhikṛtam. `kiratau lavane' ityataḥ
k Sū #513 See More
apāccatuṣpāt. `suṭkātpūrvaḥ' ityadhikṛtam. `kiratau lavane' ityataḥ
kiratāvityanuvartate. tadāha—apātkirateḥ suṭ syāditi. catuṣpātsu śakuniṣu ca
gamyeṣvityapi jñeyam. ālekhanaṃ = khananam. `suḍapi harṣādiṣveve'ti - vārtikam.
apaskirate vṛṣo hmaṣṭa iti. harṣādbhūmiṃ likhan dhūlyādi vikṣipatītyarthaḥ.
kukkuṭo bhakṣārthīti. `apaskirate' ityanuṣajyate. \ufffdāā āśrayārthīti.
`apaskirate' ityanuṣajyate. apakirati kusumamiti. `vṛṣādi'riti śeṣaḥ. hyiyamāṇo
vṛṣādiḥ pādaiḥ kusumamavakiratītyarthaḥ. atra harṣādyabhāvānnātmanepadam, nāpi suṭ.
tadāha–iha taṅsuṭau neti. nanu `apaskirate vṛṣo hmaṣṭa' ityādyudādaharaṇatraye yadi
harṣajīvikākulāyakaraṇānyeva vivakṣitāni na tvāsekhanamapi, tadā taṅeva syānna tu
suḍityata āha— harṣādimātretyādi. ālekhanā'bhāve'pītyarthaḥ. neṣyate iti.
`kariterṣarṣajīvike'tyātmanepadavidhau sasukṭānāmeva bhāṣye udāharaṇāditi bhāvaḥ.
bhāṣyasthānyudāharaṇānyālekhanaviṣayāṇyeva bhaviṣyantītyasvarasaṃ sūcayati— āhuriti.
gajo'pakiratīti. svabhāvākhyānamatreti bhāvaḥ. `āṅi nupracchyo' riti vārtikam. ānute
iti. sṛgāla iti bhāṣyam. sṛgāla utkaṇṭha#āpūrvakaṃ śabdaṃ koratītyartha iti kaiyaṭaḥ. nanu
`śapa ākrośe' ityasya svaritettvādeva siddhe `śapa upālambhe'
ityātmanepadavidhivryartha ityata āha– ākreśārthāditi. `śapa ākrośe' iti svaritetaḥ
kartṛgāminyeva phale ātmanepadaṃ prāptam, akartṛge'pi phale śapathātmakanindāviśeṣe
vidyamānāttasmāt śapadhātorātmanepadārthamidamityarthaḥ. kṛṣṇāya śapate iti.
`ślāghahnuṅsthāśapā' miti saṃpradānatvāccaturthī.
Bālamanoramā2: apāccatuṣpācchakuniṣvālekhane 513, 6.1.137 apāccatuṣpāt. "suṭkātpūrvaḥ" See More
apāccatuṣpācchakuniṣvālekhane 513, 6.1.137 apāccatuṣpāt. "suṭkātpūrvaḥ" ityadhikṛtam. "kiratau lavane" ityataḥ kiratāvityanuvartate. tadāha---apātkirateḥ suṭ syāditi. catuṣpātsu śakuniṣu ca gamyeṣvityapi jñeyam. ālekhanaṃ = khananam. "suḍapi harṣādiṣveve"ti - vārtikam. apaskirate vṛṣo hmaṣṭa iti. harṣādbhūmiṃ likhan dhūlyādi vikṣipatītyarthaḥ. kukkuṭo bhakṣārthīti. "apaskirate" ityanuṣajyate. ()āā āśrayārthīti. "apaskirate" ityanuṣajyate. apakirati kusumamiti. "vṛṣādi"riti śeṣaḥ. hyiyamāṇo vṛṣādiḥ pādaiḥ kusumamavakiratītyarthaḥ. atra harṣādyabhāvānnātmanepadam, nāpi suṭ. tadāha--iha taṅsuṭau neti. nanu "apaskirate vṛṣo hmaṣṭa" ityādyudādaharaṇatraye yadi harṣajīvikākulāyakaraṇānyeva vivakṣitāni na tvāsekhanamapi, tadā taṅeva syānna tu suḍityata āha--- harṣādimātretyādi. ālekhanā'bhāve'pītyarthaḥ. neṣyate iti. "kariterṣarṣajīvike"tyātmanepadavidhau sasukṭānāmeva bhāṣye udāharaṇāditi bhāvaḥ. bhāṣyasthānyudāharaṇānyālekhanaviṣayāṇyeva bhaviṣyantītyasvarasaṃ sūcayati--- āhuriti. gajo'pakiratīti. svabhāvākhyānamatreti bhāvaḥ. "āṅi nupracchyo" riti vārtikam. ānute iti. sṛgāla iti bhāṣyam. sṛgāla utkaṇṭha#āpūrvakaṃ śabdaṃ koratītyartha iti kaiyaṭaḥ. nanu "śapa ākrośe" ityasya svaritettvādeva siddhe "śapa upālambhe" ityātmanepadavidhivryartha ityata āha-- ākreśārthāditi. "śapa ākrośe" iti svaritetaḥ kartṛgāminyeva phale ātmanepadaṃ prāptam, akartṛge'pi phale śapathātmakanindāviśeṣe vidyamānāttasmāt śapadhātorātmanepadārthamidamityarthaḥ. kṛṣṇāya śapate iti. "ślāghahnuṅsthāśapā" miti saṃpradānatvāccaturthī.
Tattvabodhinī1: * gaco'pakiratīti. atra harṣe satyapi ālekhanā'bhāvāt suṭo'prāptiḥ.
upālambhe. Sū #439 See More
* gaco'pakiratīti. atra harṣe satyapi ālekhanā'bhāvāt suṭo'prāptiḥ.
upālambhe. kṛṣṇāya śapate iti. `ślāghahnu' ṅiti saṃpradānasaṃjñā. `nīvīṃ prati
praṇihite tu kare priyeṇa sakhyaḥ ! śapāmi yadi kiṃcidapi smarāmī'tyatra tu svāśayaṃ
prakāśayāmītyartho vivakṣito na tu śapatha iti na taṅityāhuḥ.
Tattvabodhinī2: apāccatuṣpācchakuniṣvālekhane 439, 6.1.137 * gaco'pakiratīti. atra harṣe satyapi See More
apāccatuṣpācchakuniṣvālekhane 439, 6.1.137 * gaco'pakiratīti. atra harṣe satyapi ālekhanā'bhāvāt suṭo'prāptiḥ. * śapa upālambhe. kṛṣṇāya śapate iti. "ślāghahnu" ṅiti saṃpradānasaṃjñā. "nīvīṃ prati praṇihite tu kare priyeṇa sakhyaḥ ! śapāmi yadi kiṃcidapi smarāmī"tyatra tu svāśayaṃ prakāśayāmītyartho vivakṣito na tu śapatha iti na taṅityāhuḥ.
1.Source: Arsha Vidya Gurukulam
2.Source: Sanskrit Documents
