Kāśikāvṛttī1:
sato guṇāntarādhānamādhikyāya vṛddhasya vā tādavasthyāya samīhā pratiyatnaḥ. vik
See More
sato guṇāntarādhānamādhikyāya vṛddhasya vā tādavasthyāya samīhā pratiyatnaḥ. vikṛtam eva
vaikṛtam. prajñāditvādaṇ. gamyamānārthasya vākyasya svarūpeṇa upādānaṃ vākyasya
adhyāhāraḥ. eteṣvartheṣu gamyamānesu karotau dhātau parataḥ upāt suṭ kāt pūrvaḥ bhavati.
pratiyatne tāvat edho dakasya upaskurute. kāṇḍaguṇasya upaskurute. vaikṛte upaskṛtaṃ
bhuṅkte. upaskṛtaṃ gacchati. vākyādhyāhāre upaskṛtaṃ jalpati. upaskṛtam adhīte.
eteṣu iti kim? upakaroti.
Kāśikāvṛttī2:
upāt pratiyatnavaikṛtavākyādhyāhāresu 6.1.139 sato guṇāntarādhānamādhikyāya vṛd
See More
upāt pratiyatnavaikṛtavākyādhyāhāresu 6.1.139 sato guṇāntarādhānamādhikyāya vṛddhasya vā tādavasthyāya samīhā pratiyatnaḥ. vikṛtam eva vaikṛtam. prajñāditvādaṇ. gamyamānārthasya vākyasya svarūpeṇa upādānaṃ vākyasya adhyāhāraḥ. eteṣvartheṣu gamyamānesu karotau dhātau parataḥ upāt suṭ kāt pūrvaḥ bhavati. pratiyatne tāvat edho dakasya upaskurute. kāṇḍaguṇasya upaskurute. vaikṛte upaskṛtaṃ bhuṅkte. upaskṛtaṃ gacchati. vākyādhyāhāre upaskṛtaṃ jalpati. upaskṛtam adhīte. eteṣu iti kim? upakaroti.
Nyāsa2:
upātpratiyatnavaikṛtavākyādhyāhāreṣu. , 6.1.134 "sataḥ" ityādi. labdha
See More
upātpratiyatnavaikṛtavākyādhyāhāreṣu. , 6.1.134 "sataḥ" ityādi. labdhasattākasyārthasya purvotpannobhyo guṇebhyo yo'nyo guṇastadguṇāntaram(), tadādhīyata utpādyate yena tadguṇāntarādhānam(). tatpunaḥ kimartham()? ityāha--"ādhikyāya" ityādi. kiṃ tat()? ityāha--"samīhā" iti. tadevaṃ vidyamānasya vastana ādhikyāya vṛddhaye vṛddhasya caiva tādavasthyāya tasyā vṛddhāvasthāyā aparihāṇāya guṇāntarādhānaṃ yayādhīyate samīhayāṃ ceṣṭayā sa pratiyatna ityucyate. "vikṛtam" iti. jātavikriyamityarthaḥ. "gamyamānārthasya vākyasya svarapeṇa" iti. "samudāyeṣu hi pravṛttāḥ śabdā avayaveṣvapi vatrtante" (vyā pa.sū.85) iti pratīyamāno'rthaḥ prakaraṇādivākyasyaikadeśo vākyaśabdenoktaḥ. gamyamānārthasyāpi sukhapratipattaye svarūpeṇopādānaṃ vākyādhyāhāraḥ॥
Laghusiddhāntakaumudī1:
Sū #686
Laghusiddhāntakaumudī2:
upātpratiyatnavaikṛtavākyādhyāhāreṣu ca 686, 6.1.134 upātkṛñaḥ suṭ syādeṣvartheṣ
See More
upātpratiyatnavaikṛtavākyādhyāhāreṣu ca 686, 6.1.134 upātkṛñaḥ suṭ syādeṣvartheṣu cātprāguktayorarthayoḥ. pratiyatno guṇādhānam. vikṛtameva vaikṛtaṃ vikāraḥ. vākyādhyāhāra ākāṅkṣitaikadeśapūraṇam. upaskṛtā kanyā. upaskṛtā brāhmaṇāḥ. edhodakasyopaskaroti. upaskṛtaṃ bhuṅkte. upaskṛtaṃ brūte॥ vanu yācane॥ 7॥ vanute. vavane॥ manu avabodhane॥ 8॥ manute. mene. maniṣyate. manutām. amanuta. manvīta. maniṣīṣṭa. amata, amaniṣṭa. amaniṣyata॥
Bālamanoramā1:
prāguktayoriti. bhūṣaṇasamavāyayorityarthaḥ. nanu `saṃparibhyā'miti suṭ
pa Sū #380
See More
prāguktayoriti. bhūṣaṇasamavāyayorityarthaḥ. nanu `saṃparibhyā'miti suṭ
padadvayopekṣatvādbahiraṅgaḥ. `liṭi dhāto'riti dvitvaṃ tu
prakṛtipratyayamātropekṣatvādantaraṅgam. tatasca saṃcaskāretyatra paramapi suṭaṃ
bādhitvā dvitve kṛte'bhyāsātprāgeva suṭi prāpte–
Bālamanoramā2:
upātpratiyatnavaikṛtavakyādhyāhāreṣu ca. 380, 6.1.134 prāguktayoriti. bhūṣaṇasam
See More
upātpratiyatnavaikṛtavakyādhyāhāreṣu ca. 380, 6.1.134 prāguktayoriti. bhūṣaṇasamavāyayorityarthaḥ. nanu "saṃparibhyā"miti suṭ padadvayopekṣatvādbahiraṅgaḥ. "liṭi dhāto"riti dvitvaṃ tu prakṛtipratyayamātropekṣatvādantaraṅgam. tatasca saṃcaskāretyatra paramapi suṭaṃ bādhitvā dvitve kṛte'bhyāsātprāgeva suṭi prāpte--
1.Source: Arsha Vidya Gurukulam
2.Source: Sanskrit Documents