1/6:pūraṇagrahaṇam śakyam akartum |
2/6:na hi apūraṇaḥ tīyaśabdaḥ asti yatra doṣaḥ syāt |
3/6:nanu ca ayam asti mukhatīyaḥ pārśvatīyaḥ iti |
4/6:arthavadgrahaṇe na anarthakasya iti evam asya na bhaviṣyati |
5/6:uttarārtham tarhi pūraṇagrahaṇam kartavyam |
6/6:prāk ekādaśabhyaḥ acchandasi iti pūraṇāt yathā syāt |

pūraṇapratyayo yastīyaḥ, tadantāt prātipadikād bhāge vartamānāt svārthe an pratyayo bhavati. svarārtham vacanam. dvitīyo bhāgaḥ dvitiyaḥ. tṛtīyaḥ. bhāge iti kim? dvitīyam. tṛtīyam. pūraṇagrahaṇam uttarārtham, na hyapūraṇastīyo 'sti. mukhatīyādiranarthakaḥ.

pūraṇād bhāge tīyādan 5.3.48 pūraṇapratyayo yastīyaḥ, tadantāt prātipadikād bhāge vartamānāt svārthe an pratyayo bhavati. svarārtham vacanam. dvitīyo bhāgaḥ dvitiyaḥ. tṛtīyaḥ. bhāge iti kim? dvitīyam. tṛtīyam. pūraṇagrahaṇam uttarārtham, na hyapūraṇastīyo 'sti. mukhatīyādiranarthakaḥ.

pūraṇādbhāge tīyādan?. , 5.3.48 "pūraṇapratyayo yastīyaḥ" iti. "tasya pūraṇe ḍaṭ()" 5.2.48 iti pūraṇādhikāre vihitatvāt(), pūraṇābhidheyatvādvā. upacārema pratyo'pi tīyaḥ pūraṇa ityucye. "bhāge" iti. aṃśa ityarthaḥ. kimarthaṃ punaridam(), yāvatā kṛte'pyani rūpaṃ tadeva? ityāha--"svarārthaṃ vacanam()iti. vibhāge nitsvareṇādyudāttaṃ yathā syāt(). "pūraṇagrahaṇamuttarārtham()" iti. uttaratra pūraṇapratyayāntātpratyayo yathā syāt(). tasya ca vyavacchedāya kriyamāṇaṃ pūraṇamihāpyarthavat? syāt(), sa ca nāstīti nehārthatā tasyopapadyate. nanu ca "mukhapār(ātaserīyaḥ", (vā. 460) "pār(ātīyaḥ" ityapūraṇo'pi so'sti? ityata āha--"mukhatīyādiranarthakaḥ" iti. arthavadgrahaṇaparibhāṣayā (vyā.pa. 1) arthavāniha tīyo gṛhrate, na ca mukhatīyādiranarthavān(). ataḥ satyapi pūraṇagrahaṇe tasya grahaṇaṃna bhaviṣyatīti bhāvaḥ॥

pūraṇādbhāge. pūraṇārthakatīyapratyayāntādbhāge vidyamānātsvārthe ansyādityarthaḥ. anvidheḥ prayojanamāha–svare viśeṣa iti. `ñnityādirnitya'miti svare ityarthaḥ. sthitam. vidyāvṛttestīyapratyayāntādīkaṅnetyarthaḥ.

pūraṇādbhāge tīyādan , 5.3.48 pūraṇādbhāge. pūraṇārthakatīyapratyayāntādbhāge vidyamānātsvārthe ansyādityarthaḥ. anvidheḥ prayojanamāha--svare viśeṣa iti. "ñnityādirnitya"miti svare ityarthaḥ. tīyādīkagiti. vārtikamidaṃ "dṛṣṭaṃ sāme"ti sūtrabhāṣye sthitam. na vidyāyā iti. vārtikamidamapi tatraiva sthitam. vidyāvṛttestīyapratyayāntādīkaṅnetyarthaḥ.

pūraṇādbhāge. pūraṇārthatvāttīyapratyayaḥ pūraṇaśabdenoktaḥ. pūraṇagrahaṇaṃ cottarārtham, na hrapūraṇastīyapratyayo bhavati. mukhatīyaḥ ityatra tvanarthakatvānnatiprasaṅgaḥ. bhaga iti puṃstvaṃ vivakṣitam. tena samāne'pyarthe vibhaktau vivakṣitāyāṃ caturthī pañcamītyeva bhavati. `prāgekādaśabhyaḥ'ityani sati tu ṭāpi caturthā pañcameti prasajyeta.

pūraṇādbhāge tīyādan 1493, 5.3.48 pūraṇādbhāge. pūraṇārthatvāttīyapratyayaḥ pūraṇaśabdenoktaḥ. pūraṇagrahaṇaṃ cottarārtham, na hrapūraṇastīyapratyayo bhavati. mukhatīyaḥ ityatra tvanarthakatvānnatiprasaṅgaḥ. bhaga iti puṃstvaṃ vivakṣitam. tena samāne'pyarthe vibhaktau vivakṣitāyāṃ caturthī pañcamītyeva bhavati. "prāgekādaśabhyaḥ"ityani sati tu ṭāpi caturthā pañcameti prasajyeta.