Kāśikāvṛttī1:
āyudhajīvināṃ saṅghaḥ āyudhajīvisaṅghaḥ. sa vāhīkair viśeṣyate. vāhīkeṣu ya
āyud
See More
āyudhajīvināṃ saṅghaḥ āyudhajīvisaṅghaḥ. sa vāhīkair viśeṣyate. vāhīkeṣu ya
āyudhajīvisaṅghaḥ, tadvācinaḥ prātipadikāt brāhmaṇarājanyavarjitāt svārthe ñyaṭ
pratyayo bhavati. brāhmaṇe tadviśeṣagrahaṇam. rājanye tu svarūpagrahaṇam eva. ṭakāro
ṅībarthaḥ, tena astriyām iti na anuvartate. kauṇḍibṛsyaḥ, kauṇḍīvṛsyau,
kauṇḍīvṛsāḥ. kṣaudrakyaḥ, kṣaudrakyau, kṣudrakāḥ. mālavyaḥ, mālavyau, mālavāḥ.
striyām kauṇdivṛsī. kṣaudrakī. mālavī. āyudhajīvigrahaṇaṃ kim? mallāḥ. śayaṇḍāḥ.
saṅghagrahaṇaṃ kim? samrāṭ. vāhīkesu iti kim? śabarāḥ. pulindāḥ.
abrāhmaṇarājanyātiti kim? gopālavā brāhmaṇāḥ. śālaṅkāyanā rājanyāḥ.
Kāśikāvṛttī2:
āyudhajīvisaṅkghāññyaḍvāhīkeṣvabrāhmaṇarājanyāt 5.3.114 āyudhajīvināṃ saṅghaḥ ā
See More
āyudhajīvisaṅkghāññyaḍvāhīkeṣvabrāhmaṇarājanyāt 5.3.114 āyudhajīvināṃ saṅghaḥ āyudhajīvisaṅghaḥ. sa vāhīkair viśeṣyate. vāhīkeṣu ya āyudhajīvisaṅghaḥ, tadvācinaḥ prātipadikāt brāhmaṇarājanyavarjitāt svārthe ñyaṭ pratyayo bhavati. brāhmaṇe tadviśeṣagrahaṇam. rājanye tu svarūpagrahaṇam eva. ṭakāro ṅībarthaḥ, tena astriyām iti na anuvartate. kauṇḍibṛsyaḥ, kauṇḍīvṛsyau, kauṇḍīvṛsāḥ. kṣaudrakyaḥ, kṣaudrakyau, kṣudrakāḥ. mālavyaḥ, mālavyau, mālavāḥ. striyām kauṇdivṛsī. kṣaudrakī. mālavī. āyudhajīvigrahaṇaṃ kim? mallāḥ. śayaṇḍāḥ. saṅghagrahaṇaṃ kim? samrāṭ. vāhīkesu iti kim? śabarāḥ. pulindāḥ. abrāhmaṇarājanyātiti kim? gopālavā brāhmaṇāḥ. śālaṅkāyanā rājanyāḥ.
Nyāsa2:
āyudhajīvisaṅghāññyaṅvāhīkeṣvabrāāhṛṇarājanyāt?. , 5.3.114 "vāhīkeṣu"
See More
āyudhajīvisaṅghāññyaṅvāhīkeṣvabrāāhṛṇarājanyāt?. , 5.3.114 "vāhīkeṣu" iti. nirdhāraṇe 2.3.41 saptamī. "vāhokeṣu madhye ya āyudhajīvisaṅghaḥ" iti. nidharimñca samānajātīyasyaiva bhavatatyāyudhajīvisaṅgho'pi vāhīka eva vijñāyate. atha vā--deśavācino vāhokaśabdādadhikaraṇa evaiṣā saptamī; vāhikadeśaviśeṣa āyudhajīvisaṅgho vasatīti.
"brāāhṛṇe tadviśeṣagrahaṇam()" iti. atha svarūpagrahaṇaṃ kasmānna bhavati? ata eva pratiṣedhāt(). yadi svarūpagrahaṇaṃ syāt(), brāāhṛṇapratiṣedho'narthakaḥ syāt(). prāptipūrvako hi pratiṣedho bhavati. brāāhṛṇaśabda āyudhajīvisaṅgho vāhīkeṣu na vidyata iti kiṃ brāāhṛṇapratiṣedhena! brāāhṛṇaviśeṣavācitastu ye gopālaprabhṛtayaḥ śabdāstadvācyā āyudha jīviṅghā vāhīkeṣu bhavanti; tatra yadi pratiṣedho na kriyeta, tadā tebhyo'pi syāt(). atastannivṛttyartho'rthavān? viśeṣagrahaṇe pratiṣedho bhavati. tasmāt()--"brāāhṛṇe tadviśeṣagrahaṇam(), rājanye tu svarūpāgrahaṇameva" iti. tadvācyasyāyudhajīvisaṅghasya vāhīkeṣu sattvāt(); "sva rūpaṃ śabdasyāśabdasaṃjñā" iti vacanācca. "tena" ityādi. yasmād? ṅībarthotra ṭakāraḥ kṛtastena "astriyām" 5.3.113 iti nānuvatrtate. tadanuvṛttau ñyaṭpratyayāntaṃ striyāṃ na bhavatīti ṅībarthaṃ ṭitkaraṇanarthakaṃ syāt(). tasmādastriyāmiti nivṛttam(), ataḥ striyāmapi bhavati. "kauṇḍībṛsī" "kṣaudrakī" iti. "halastaddhitasya" 6.4.150 iti yakāralopaḥ॥
1.Source: Arsha Vidya Gurukulam
2.Source: Sanskrit Documents