Kāśikāvṛttī1:
avyayībhāvātityeva. anytaḥśabdo vibhaktyarthe samasyate. atapūrvapadātavyayībhāv
See More
avyayībhāvātityeva. anytaḥśabdo vibhaktyarthe samasyate. atapūrvapadātavyayībhāvāṭ
ṭhañ pratyayo bhavati tatra bhavaḥ ityetasmin viṣaye. aṇo 'pavādaḥ. āntarveśmikam.
āntargehikam. samānaśabdād ṭhañ vaktavyaḥ. samāne bhavaṃ sāmānikam. tadādeśca.
sāmānagrāmikam. sāmānadeśikam. adhyātmādibhyaśca. ādhyātmikam. ādhidaivikam.
ādhibhautikam. adhyātmādirākṛtigaṇaḥ. ūrdhvandamāc ca ṭhañ vaktavyaḥ. aurdhvandamikaḥ.
ūrdhvaśabdena samānārtha ūrdhvandamaśabdaḥ. ūrdhvadehāc ca. aurdhvadehitkam.
lokottarapadāc ca. aihalaukikam. pāralaukikam. mukhapārśvaśabdābhyāṃ tasantābhyāmīyaḥ
pratyayo vaktavyaḥ. mukhatīyam. pārśvatīyam. janaparayoḥ kuk ca. janakīyam. parakīyam.
madhyaśabdādīyaḥ. madhyīyaḥ maṇmīyau ca pratyayau vaktavyau. mādhyamam. ṃdhyamīyam. madhyo
madhyaṃ dinaṇ ca asmāt. madhye bhavaṃ mādhyandinam. sthamno lug vaktavyaḥ.
aśvatthāmā. ajināntāc ca. vṛkājinaḥ. siṃhājihaḥ. samānasya tadādeśca adhyātmādiṣu
ca iṣyate. ūrdhvandamācca dehācca lokottarapadasya ca. mukhapārśvatasorīyaḥ kugjanasya
parasya ca. īyaḥ kāryo 'tha madhyasya maṇmīyau pratyayau tathā. madhyo madhyaṃ dinaṇ ca
asmāt sthāmno lugajināt tathā.
Kāśikāvṛttī2:
antaḥpūrvapadāṭ ṭhañ 4.3.60 avyayībhāvātityeva. anytaḥśabdo vibhaktyarthe samas
See More
antaḥpūrvapadāṭ ṭhañ 4.3.60 avyayībhāvātityeva. anytaḥśabdo vibhaktyarthe samasyate. atapūrvapadātavyayībhāvāṭ ṭhañ pratyayo bhavati tatra bhavaḥ ityetasmin viṣaye. aṇo 'pavādaḥ. āntarveśmikam. āntargehikam. samānaśabdād ṭhañ vaktavyaḥ. samāne bhavaṃ sāmānikam. tadādeśca. sāmānagrāmikam. sāmānadeśikam. adhyātmādibhyaśca. ādhyātmikam. ādhidaivikam. ādhibhautikam. adhyātmādirākṛtigaṇaḥ. ūrdhvandamāc ca ṭhañ vaktavyaḥ. aurdhvandamikaḥ. ūrdhvaśabdena samānārtha ūrdhvandamaśabdaḥ. ūrdhvadehāc ca. aurdhvadehitkam. lokottarapadāc ca. aihalaukikam. pāralaukikam. mukhapārśvaśabdābhyāṃ tasantābhyāmīyaḥ pratyayo vaktavyaḥ. mukhatīyam. pārśvatīyam. janaparayoḥ kuk ca. janakīyam. parakīyam. madhyaśabdādīyaḥ. madhyīyaḥ maṇmīyau ca pratyayau vaktavyau. mādhyamam. ṃdhyamīyam. madhyo madhyaṃ dinaṇ ca asmāt. madhye bhavaṃ mādhyandinam. sthamno lug vaktavyaḥ. aśvatthāmā. ajināntāc ca. vṛkājinaḥ. siṃhājihaḥ. samānasya tadādeśca adhyātmādiṣu ca iṣyate. ūrdhvandamācca dehācca lokottarapadasya ca. mukhapārśvatasorīyaḥ kugjanasya parasya ca. īyaḥ kāryo 'tha madhyasya maṇmīyau pratyayau tathā. madhyo madhyaṃ dinaṇ ca asmāt sthāmno lugajināt tathā.
Nyāsa2:
antaḥ pūrvapadāṭṭhañ. , 4.3.60 "antaḥśabdo vibhaktyarthe samasyate" it
See More
antaḥ pūrvapadāṭṭhañ. , 4.3.60 "antaḥśabdo vibhaktyarthe samasyate" iti. "avyayaṃ vibhakti" 2.1.6 ityādinā. vibhaktyarthastvadhikaraṇam, antaḥśabdasyādhikaraṇapradhānatvāt.
samānaśabdāṭṭhañvaktavyaḥ" iti. vaktavyaśabdo vyākhyeye. tatredaṃ vyākhyānam-- ihāntaḥpūrvādityevaṃ siddhe yadadhikaṃ padagrahaṇaṃ tadadhikamiha kāryaṃ bhavatītyevamarthaṃ kriyate, tena samānaśabdādapi iñ bhavatīti. etena śabdāntarādeva.
adhyātmādibhya ūdhrvandamādūdhrvadehāllokottarapadācca ṭhañ bhavatīti veditavyam. "ādhyātmikam" iti. "ādhyātmikam" iti. ātmanyadhi adhyātmam, vibhaktyirthe'vyayībhāvaḥ. "anuśatikādīnāñca" 7.3.20 ityubhayapadavṛddhiḥ. "adhyātmādirākṛtigaṇaścāyam" iti. yadyevam, "samānaśabdāṭṭhañ vaktavyaḥ" (vā.454) ityadyanarthakam, adhyātmādibhyaścetyanenaiva siddhatvāt? nānarthak; asyaiva prapañcārthatvāt. adhyātmādireva tat prapañcyate. nanu cākārānta ūdhrvaśabdaḥ, tat kuta iha makārāntatvamāyātamitāha-- "ūdhrvaśabdena" ityādi.
"aihalaukikaḥ, pāralaukikaḥ" iti. pūrvavadubhayapadavṛddhiḥ.
"mukhatīyam, pār(ātīyam" iti. "apādāne cāhīyaruhoḥ" 5.4.45 iti tasiḥ. "ādyādibhya upasaṃkhyānam" (vā.634) ityaupasaṃkhyāniko vā. "avyayānāṃ bhamātre ṭilopaḥ" (vā.842) ityanena ṭilopaḥ.
"maṇnīyau ca pratyayau vaktavyau" iti. madhyaśabdādityapekṣate.
"madhyo madhyaṃ dinaṇ cāsmāt" iti. madhyaśabdo madhyambhāvamāpadyate, dinaṇ cāsmāt pratyayo bhavati. "sthāmnaḥ" iti. sthāmaśabdāntāt prātipadikāt. a()āsyeva sthāma balamasyeti bahuvrīhiḥ, pṛṣodaraditvāt sakārasya takāraḥ. a()ātthāmni bhava ityaṇ, tasya luk.
"ājināntācca" iti. lugiti sambadhyate. "vṛkājinaḥ" iti. aṇo luk.
"samānasya" iti. ānantaryalakṣaṇā ṣaṣṭhī. samānaśabdādanantaraṣṭhañiṣyata ityarthaḥ.
"samānasya" iti. ānantaryalakṣaṇā ṣaṣṭhī. samānaśabdādanantaraṣṭhañiṣyata ityarthaḥ. "adhyātmādiṣu" iti. vaiṣayike'dhikaraṇe saptamī. adhyātmādiviṣaye ṭhañiṣyata ityarthaḥ. "kugjanasya parasya ca" iti. cakārādīyaśca pratyayaḥ. "ūdhrvandamācca dehācca" iti. ūdhrvaśabdāt parasmāt damaśabdādūdhrvaśabdāddeśaśabdācca ṭhagiṣyata ityarthaḥ. "īyaḥ kāryo'tha madhyasya" iti. athaśabdaḥ samuccaye. madhyaśabdasyānantara īyaḥ kārya ityarthaḥ. "maṇmīyau pratyayau tathā" iti. madhyaśabdādityapekṣyate. maṇmīyau madhyaśabdasyāntarau katrtavyau. "ajināttathā" iti. ajināntāt lugvaktavya ityarthaḥ॥
Bālamanoramā1:
antaḥpūrvapadāṭṭhañ. antarveśmamiti. vibhaktyarthe'vyayībhāvaḥ. `anaśce039;ti Sū #1416
See More
antaḥpūrvapadāṭṭhañ. antarveśmamiti. vibhaktyarthe'vyayībhāvaḥ. `anaśce'ti
ṭac. āntarveśmikamiti. ṭhañ. ikaḥ. subluk. ṭilopaḥ. ādivṛddhiḥ. āntargaṇikamiti.
gaṇe ityantargaṇam. tatra bhavamityarthaḥ. ādhyātmikamiti. ātmanītyadhyātmam. tatra
bhavamityarthaḥ. \r\nādhyātmikamiti. ātmanītyadhyātmam. tatra bhavamityarthaḥ.
Bālamanoramā2:
antaḥpūrvapadāṭṭhañ 1416, 4.3.60 antaḥpūrvapadāṭṭhañ. antarveśmamiti. vibhaktyar
See More
antaḥpūrvapadāṭṭhañ 1416, 4.3.60 antaḥpūrvapadāṭṭhañ. antarveśmamiti. vibhaktyarthe'vyayībhāvaḥ. "anaśce"ti ṭac. āntarveśmikamiti. ṭhañ. ikaḥ. subluk. ṭilopaḥ. ādivṛddhiḥ. āntargaṇikamiti. gaṇe ityantargaṇam. tatra bhavamityarthaḥ. ādhyātmikamiti. ātmanītyadhyātmam. tatra bhavamityarthaḥ. ādhyātmikamiti. ātmanītyadhyātmam. tatra bhavamityarthaḥ.
Tattvabodhinī1:
antaḥ pūva. antarveśmamiti. `napuṃsakādanyatarasyā 'miti
samāsāntaṣṭac.\r\ Sū #1112
See More
antaḥ pūva. antarveśmamiti. `napuṃsakādanyatarasyā 'miti
samāsāntaṣṭac.\r\nadhyātmādeṣṭhañiṣyate. adhyātmamiti. `anaśce'ti ṭac.
Tattvabodhinī2:
antaḥpūrvapadāṭṭhañ 1112, 4.3.60 antaḥ pūva. antarveśmamiti. "napuṃsakādany
See More
antaḥpūrvapadāṭṭhañ 1112, 4.3.60 antaḥ pūva. antarveśmamiti. "napuṃsakādanyatarasyā "miti samāsāntaṣṭac.adhyātmādeṣṭhañiṣyate. adhyātmamiti. "anaśce"ti ṭac.
1.Source: Arsha Vidya Gurukulam
2.Source: Sanskrit Documents