Kāśikāvṛttī1:
grāmādibhyaḥ tal pratyayo bhavati tasya samūhaḥ ityetasmin viṣaye. grāmāṇāṃ samū
See More
grāmādibhyaḥ tal pratyayo bhavati tasya samūhaḥ ityetasmin viṣaye. grāmāṇāṃ samūhaḥ
grāmatā. janatā. bandhutā. sahāyatā. gajācceti vaktavyam. gajānāṃ samūhaḥ gajatā.
Kāśikāvṛttī2:
grāmajanabandhusahāyebhyas tal 4.2.43 grāmādibhyaḥ tal pratyayo bhavati tasya s
See More
grāmajanabandhusahāyebhyas tal 4.2.43 grāmādibhyaḥ tal pratyayo bhavati tasya samūhaḥ ityetasmin viṣaye. grāmāṇāṃ samūhaḥ grāmatā. janatā. bandhutā. sahāyatā. gajācceti vaktavyam. gajānāṃ samūhaḥ gajatā.
Nyāsa2:
grāmajanabandhusahāyebhyastal. , 4.2.42 grāmaśabdādacittalakṣaṇe ṭhaki prāpte. j
See More
grāmajanabandhusahāyebhyastal. , 4.2.42 grāmaśabdādacittalakṣaṇe ṭhaki prāpte. janaśabdo ñitsvareṇādyudāttaḥ; ghañantatvāt. tathā bandhuśabdo'pi nitsvareṇādyudātta eva. tathā hi sa "dhānye nit" (da.u.1.94)iti vatrtamāne "{śṛ()svṛsnihitrapyasi----da.u.} śṛ()svasnihitapyasivasihaniklidibandhimanibhyaśca" (da.u.1.95) ityanena vyutpādita upratyayāntaḥ. ādyudāttatvādaṇi prāpte. sahāyaśabdo'pi "laghāvante bahvaṣo guruḥ" (phi.sū.2.42) iti madhyodāttaḥ. tatra anudāttāderañi prāpte talo vidhānam.
"gajācceti vaktavyam" iti. gajaśabdāt tal bhavatītyetadartharūpaṃ vyākhyeyamityarthaḥ. vyākhyānaṃ ceha cakārasyānuvṛttimāśritya katrtavyam॥
Laghusiddhāntakaumudī1:
talantaṃ striyām. gramatā. janatā. bandhutā. (gajasahāyābhyāṃ ceti vaktavyam).
Sū #1053
See More
talantaṃ striyām. gramatā. janatā. bandhutā. (gajasahāyābhyāṃ ceti vaktavyam).
gajatā. sahāyatā. (ahnaḥ khaḥ kratau). ahīnaḥ..
Laghusiddhāntakaumudī2:
grāmajanabandhubhyastal 1053, 4.2.42 talantaṃ striyām. gramatā. janatā. bandhutā
See More
grāmajanabandhubhyastal 1053, 4.2.42 talantaṃ striyām. gramatā. janatā. bandhutā. (gajasahāyābhyāṃ ceti vaktavyam). gajatā. sahāyatā. (ahnaḥ khaḥ kratau). ahīnaḥ॥
Bālamanoramā1:
grāmajana. samūha ityeva. grāmatetyādi. grāmāṇāṃ, janānāṃ, bandhūnāṃ ca samūha
Sū #1233
See More
grāmajana. samūha ityeva. grāmatetyādi. grāmāṇāṃ, janānāṃ, bandhūnāṃ ca samūha
iti vigrahaḥ. talantānāṃ strītvaṃ lokāt, `talantaṃ striyām' iti
liṅgānuśāsanasūtrācca.
vaktavyamityarthaḥ.\r\nahnaḥ khaḥ kratau iti. vārtikamidam. kratau vartamānā
dahanśabdāt samūhe'rthe khapratyayo vācya ityarthaḥ. ahīna iti. ahaśśabdena
sautyānyahāni vivakṣitāni. teṣāṃ samūha iti vigrahaḥ. ahanśabdāt khaḥ, īnādeśaḥ.
`ahnaṣṭakhoreve'ti ṭlope iti bhāvaḥ. phalitamāha–ahargaṇeti. āhna iti. ahnāṃ samūha
iti vigrahaḥ. iha kratvapratīterna kha iti bhāvaḥ. `acittahastidheno'riti ṭhakamāśaṅkayāha-
-iheti. `khaṇḍikādibhyaśce'tyaṭhityarthaḥ. nanvevaṃ sati `an' iti prakṛtibhāvasyā'ṇi
vihitasyātrā'saṃbhavāṭṭilopaḥ syādityata āha–āhnaṣṭakhorevetīti. ṭilopā'bhāve sati
`allopo'naḥ' ityakāralope `āhna' iti rūpamiti bhāvaḥ.
aṇo'pavādaḥ. parśuśabda ukārāntastrīliṅgaḥ pār\ufffdāgatāsthivācī. tasmāṇṇasi
orguṇe prāpte-siti ca. `suptiṅantaṃ pada'mityataḥ padamityanuvartate. tadāha–siti
pare pūrvaṃ padasaṃjñamiti. sakāra it yasya sa sit. `svādiṣvasarvanāmasthāne'ityeva
siddhe bhasaṃjñāpavādo'yam. abhatvāditi. padatvenānena bhatvasya bādhāditi bhāvaḥ.
pār\ufffdāmiti. parśu-a iti sthite `iko'savarṇe' iti śākalyahyasvaprakṛtibhāvayoḥ
`siti ce'ti tatratyavacanāntareṇa tanniṣedhe yaṇādeśe pār\ufffdāmiti rūpamiti bhāvaḥ.
Bālamanoramā2:
grāmajanabandhubhyastal 1233, 4.2.42 grāmajana. samūha ityeva. grāmatetyādi. grā
See More
grāmajanabandhubhyastal 1233, 4.2.42 grāmajana. samūha ityeva. grāmatetyādi. grāmāṇāṃ, janānāṃ, bandhūnāṃ ca samūha iti vigrahaḥ. talantānāṃ strītvaṃ lokāt, "talantaṃ striyām" iti liṅgānuśāsanasūtrācca. gajasahāyābhyāṃ ceti. ābhyāmapi samūhe talili vaktavyamityarthaḥ.ahnaḥ khaḥ kratau iti. vārtikamidam. kratau vartamānā dahanśabdāt samūhe'rthe khapratyayo vācya ityarthaḥ. ahīna iti. ahaśśabdena sautyānyahāni vivakṣitāni. teṣāṃ samūha iti vigrahaḥ. ahanśabdāt khaḥ, īnādeśaḥ. "ahnaṣṭakhoreve"ti ṭlope iti bhāvaḥ. phalitamāha--ahargaṇeti. āhna iti. ahnāṃ samūha iti vigrahaḥ. iha kratvapratīterna kha iti bhāvaḥ. "acittahastidheno"riti ṭhakamāśaṅkayāha--iheti. "khaṇḍikādibhyaśce"tyaṭhityarthaḥ. nanvevaṃ sati "an" iti prakṛtibhāvasyā'ṇi vihitasyātrā'saṃbhavāṭṭilopaḥ syādityata āha--āhnaṣṭakhorevetīti. ṭilopā'bhāve sati "allopo'naḥ" ityakāralope "āhna" iti rūpamiti bhāvaḥ. par(āā ṇasiti. aṇo'pavādaḥ. parśuśabda ukārāntastrīliṅgaḥ pār(āgatāsthivācī. tasmāṇṇasi orguṇe prāpte-siti ca. "suptiṅantaṃ pada"mityataḥ padamityanuvartate. tadāha--siti pare pūrvaṃ padasaṃjñamiti. sakāra it yasya sa sit. "svādiṣvasarvanāmasthāne"ityeva siddhe bhasaṃjñāpavādo'yam. abhatvāditi. padatvenānena bhatvasya bādhāditi bhāvaḥ. pār(āmiti. parśu-a iti sthite "iko'savarṇe" iti śākalyahyasvaprakṛtibhāvayoḥ "siti ce"ti tatratyavacanāntareṇa tanniṣedhe yaṇādeśe pār(āmiti rūpamiti bhāvaḥ.
Tattvabodhinī1:
grāmajana. vṛttikṛtā tu vārtikasthāsahāyaśabdo'pi sūtre prakṣiptaḥ.
anudāttāder Sū #1006
See More
grāmajana. vṛttikṛtā tu vārtikasthāsahāyaśabdo'pi sūtre prakṣiptaḥ.
anudāttāderañ. āpūpikaṃ śāṣkulikamityādau paratvāt `acittahasti dheno'riti
ṭagevetyāśayeneha sūtre cittavantamudāharati—kāpotamiti. `laghāvanta'iti phiṭasūtreṇa
kapotamayūraśabdau madhyodāttau. na ca `śakunīnāṃ ca laghu pūrva'mityādyudāttāvimāviti
śaṅkyam, `antyātpūrvaṃ laghūdātta'miti tatra vyākhyānādityāhuḥ.
Tattvabodhinī2:
grāmajanabandhubhyastal 1006, 4.2.42 grāmajana. vṛttikṛtā tu vārtikasthāsahāyaśa
See More
grāmajanabandhubhyastal 1006, 4.2.42 grāmajana. vṛttikṛtā tu vārtikasthāsahāyaśabdo'pi sūtre prakṣiptaḥ. anudāttāderañ. āpūpikaṃ śāṣkulikamityādau paratvāt "acittahasti dheno"riti ṭagevetyāśayeneha sūtre cittavantamudāharati---kāpotamiti. "laghāvanta"iti phiṭasūtreṇa kapotamayūraśabdau madhyodāttau. na ca "śakunīnāṃ ca laghu pūrva"mityādyudāttāvimāviti śaṅkyam, "antyātpūrvaṃ laghūdātta"miti tatra vyākhyānādityāhuḥ.
1.Source: Arsha Vidya Gurukulam
2.Source: Sanskrit Documents