karaṇaṃ pūrvam asminniti karaṇapūrvaṃ pratipadikam. krītaśabdāntāt prātipadikāt karaṇapūrvāt striyāṃ ṅīp pratyayo bhavati. vastreṇa kriyate sā vastrakrītī. vasanakrītī. karaṇapūrvātiti kim? sukrītā. duṣkrītā. iha kasmān na bhavati, sā hī tasya dhanakrītī prāṇebhyo 'pi garīyasī iti? ṭābantena samasaḥ. ataḥ iti cātuvartate. gatikārakopapadānāṃ kṛdbhiḥ saha samāsavacanaṃ prāk subutpatteḥ iti bahulaṃ taducyate, kartṛkaraṇe kṛtā bahulam 2-1-32 iti.

krītāt karaṇapūrvāt 4.1.50 karaṇaṃ pūrvam asminniti karaṇapūrvaṃ pratipadikam. krītaśabdāntāt prātipadikāt karaṇapūrvāt striyāṃ ṅīp pratyayo bhavati. vastreṇa kriyate sā vastrakrītī. vasanakrītī. karaṇapūrvātiti kim? sukrītā. duṣkrītā. iha kasmān na bhavati, sā hī tasya dhanakrītī prāṇebhyo 'pi garīyasī iti? ṭābantena samasaḥ. ataḥ iti cātuvartate. gatikārakopapadānāṃ kṛdbhiḥ saha samāsavacanaṃ prāk subutpatteḥ iti bahulaṃ taducyate, kartṛkaraṇe kṛtā bahulam 2.1.31 iti.

krītātkaraṇapūrvāt. , 4.1.50 karaṇaṃ pūrvaṃ yasminnityādinā karaṇapūrvagrahaṇaṃ krītagrahaṇañca ubhayamapyetatprātipadikasya viśeṣaṇamiti darśayati. pūrvaśabdo'yamavayavavacanaḥ. karaṇamavayavo yasminnityarthaḥ. atha krītaśabdasyaiva karaṇapūrvagrahaṇaṃ viśeṣaṇaṃ kasmānna vijñāyate? aśakyatvāt. krītaśabdo hravayavavācinaṃ vā pūrvaśabdaṃ gṛhītvā viśeṣyeta-- karaṇaṃ pūrvasminniti? vyavasthāśabdaṃ vā-- karaṇaṃ pūrvamasmāditi? tatra prathamaḥ pakṣo na sambhavati; na hratra krītaśabdasya karaṇavāciśabdāntaramavayava upapadyate, dvitīyastu sambhavati, kintu vākye'pi syāt-- a()ona krīteti, asti hratra krītaśabdāt karaṇaṃ pūrvam. prātipadike tu viśeṣyamāṇe na bhavatyeṣa doṣaḥ. na hra()ona krītetyetat karaṇāvayavaṃ krītaśabdāntaṃ prātipadikam. kiṃ tarhi? vākyam. tasmāt prakṛtaṃ prātipadikaṃ sāmānyamevāvayavavācinā pūrvaśabdena viśeṣyate. krītaśabdenāpi tadeva karaṇapūrvaṃ prātipadikam. tena tasmin viśeṣyamāṇe sāmathryāt tadantavidhiḥ prasajyetetyāha-- "krītaśabdāt prātipadikāt" iti. "vastrakrītī, vasanakrītī" iti. atra "gatikārakopapadānāṃ kṛdbhiḥ saha samāsavacanaṃ prāksubutpatteḥ" (vyā.pa.vṛ.138) iti vastravasanayoḥ karaṇayoḥ krītaśabdena "katrtakaraṇe kṛtā bahulam" 2.1.31 iti prāgeva subutpatteḥ samāsaḥ. "sukrītā, duṣkrītā" iti. gatyupapadatvāt prāgeva subutpatteḥ "kugatiprādayaḥra" 2.2.18 iti samāsaḥ. duṣkrītetyatra "idudupadhasya cāpratyaya" 8.3.41 iti ṣatvam. "ṭābantena samāsaḥ" iti. subantayoreveti veditavyam. ṭāpi vihite kṛdantatāyā vihitatvāt. atra kiṃ ṭāp kriyatām? uta vibhaktiriti? antaraṅgatvāṭṭāp. paścādbahiraṅgā vibhaktiriti vibhaktyantayoḥ samāsaḥ. antaraṅgatvaṃ bahiraṅgatvaṃ tu ṭābvibhaktyoḥ "ṅyāpprātipadikāt" 4.1.1 ityatra pratipāditam. kṛte tarhi ṭāpi ṅīṣ kasmānna bhavatītyāha-- "ata iti ca" ityādi. kathaṃ punaḥ ṭābantena samāsaḥ sidhyati, yāvatā "gatikārakopapadānāṃ kṛdbhiḥ saha samāsavacanaṃ prāk subutpatteḥ" (vyā.pa.vṛ.138) iti prāgeva kṛdantatāyāṃ samāsena bhavitavyamityata āha-- "gatikārakopapadānām" ityādi. kathaṃ punarbahulaṃ taducyate? ityāha-- "karttṛkaraṇe" ityādi. "karttṛkaraṇe kṛtā bahulam" 2.1.31 ityanena hi gatikārakopapadānāṃ kṛdbhiḥ samāso vidhīyate. sa ca bahulagrahaṇāt kvacit kṛdantāvasthāyāṃ prāgeva subutpatteḥ, kvacidanyathā. tena "gatikārakopapadānāṃ kṛdbhiḥ saha samāsavacanaṃ prāk subutpatteḥ (vyā.pa.vṛ.138) iti bahulaṃ tadācāryairucyate. tataśca ṭābantenāpi kvacitsamāso labhyata ityabhiprāyaḥ॥

krītātkaraṇapūrvāt 1267, 4.1.50 krītāntādadantāt karaṇādeḥ striyāṃ ṅīṣsyāt. vastrakrītī. kvacinna. dhanakrītā॥