Kāśikāvṛttī1:
kauravya māṇḍūka ityetābhyāṃ striyāṃ ṣphaḥ pratyayo bhavati. kurvādibhyo ṇye
kṛt
See More
kauravya māṇḍūka ityetābhyāṃ striyāṃ ṣphaḥ pratyayo bhavati. kurvādibhyo ṇye
kṛte, ḍhak ca mṇḍūkāt 4-1-119 ityaṇi ca. yathākramaṃ ṭābṅīporapavādaḥ.
kauravyāyaṇī. māṇḍūkāyanī. kathaṃ kauravī senā? tasya idaṃ vivakṣāyām aṇi kṛte
bhaviṣyati. kauravyamāṇḍūkayorāsurerupasaṅkhyānam. āsurāyaṇī. śaiṣikeṣvartheṣu iñśca
4-2-112 ityaṇi prāpte chapratyaya iṣyate. āsurīyaḥ kalpaḥ.
Kāśikāvṛttī2:
kauravyamāṇḍūkābhyāṃ ca 4.1.19 kauravya māṇḍūka ityetābhyāṃ striyāṃ ṣphaḥ praty
See More
kauravyamāṇḍūkābhyāṃ ca 4.1.19 kauravya māṇḍūka ityetābhyāṃ striyāṃ ṣphaḥ pratyayo bhavati. kurvādibhyo ṇye kṛte, ḍhak ca mṇḍūkāt 4.1.119 ityaṇi ca. yathākramaṃ ṭābṅīporapavādaḥ. kauravyāyaṇī. māṇḍūkāyanī. kathaṃ kauravī senā? tasya idaṃ vivakṣāyām aṇi kṛte bhaviṣyati. kauravyamāṇḍūkayorāsurerupasaṅkhyānam. āsurāyaṇī. śaiṣikeṣvartheṣu iñśca 4.2.111 ityaṇi prāpte chapratyaya iṣyate. āsurīyaḥ kalpaḥ.
Nyāsa2:
kauravyamāṇḍūkābhyāñca. , 4.1.19 "kathaṃ kauravī"iti. kauravyaśabdādev
See More
kauravyamāṇḍūkābhyāñca. , 4.1.19 "kathaṃ kauravī"iti. kauravyaśabdādevātra hībvihita iti manyamānasya praśnaḥ. kuruśabdādevātrāṇantānṅībvihita iti darśayannāha--"tasyedam" ityādi.
"kauravyamāṇḍūkayoḥ" ityādi. kauravyamāṇḍūkayoranena sūtreṇa yatkāryaṃ vidhīyate tasyāsurerapyupasaṃkhyānam = pratipādanaṃ katrtavyam. āsurerapi ṣphaḥ pratipādayitavya iti yāvat. tatredaṃ pratipādanam-- cakāro'tra kriyate,sa cānuktasamuccayārthaḥ tenāsuriśabdādapi ṣpho bhaviṣyatīti. "āsurāyaṇī"iti. asurasyāpatyamiti "ata iñ" 4.1.95 , tadantāt ṣphaḥ. "iñaścetyaṇi prāpte" iti. tatra "prasthottarapadapaladyādikopadādaṇ" 4.2.109 neti yogavibhāgaḥ katrtavyaḥ, tenāsuriśabdādapi pratiṣiddhe "vṛddhācchaḥ" 4.2.113 iti cha eva bhaviṣyati-- āsuriṇā prokta āsurīyaḥ kalpa iti॥
Bālamanoramā1:
kauravyamāṇḍūkābhyāṃ ca. ābhyāmiti. kauravyamāṇḍūkābhyāmityarthaḥ. krameṇeti.
k Sū #470
See More
kauravyamāṇḍūkābhyāṃ ca. ābhyāmiti. kauravyamāṇḍūkābhyāmityarthaḥ. krameṇeti.
kauravyaśabdāṭṭāpo māṇḍūkaśabdānṅīṣascāpavāda ityarthaḥ.cha kauravyaśabdasya
yañantatvānmāṇḍūkaśabdasya aṇantatvācca `ṅīpo'pavāda' ityucitamiti bhramaṃ
vārayitumāha–kurvādibhya ityādinā. kauravyāyaṇīti. kurorapatyaṃ strīti vigrahaḥ.
`kurvādibhyo ṇyaḥ' iti ṇyaḥ. ṇakāra it, `orguṇaḥ,' `ādivṛddhiḥ, `gotraṃ ca caraṇaiḥ
sahe'ti jātitve'pi yopadhatvāt `jāterastrīviṣayā'diti ṅīṣabhāve ṭāp prāptaḥ. taṃ
bādhitvā ṣphaḥ, ṣa it, āyan, `yasyeti ce'tyakāralopaḥ. ṣittvānṅīṣ. `yasyeti
ce'ti bhāvaḥ. māṇḍūkāyanīti. maṇḍūko nāma ṛṣiḥ, tasyāpatyaṃ strīti vigrahaḥ. `ḍhak
ca maṇḍūkā'dityaṇ, ādivṛddhiḥ, `yasyeti ca,' `gotraṃ ca caraṇaiḥ sahe'ti
jātitvānṅīṣ prāptaḥ, taṃ bādhitvā ṣphaḥ, ṣa it, āyan, `yasyeti ca,'
ṣittvānṅīṣ, `yasyeti ce'ti bhāvaḥ. `ṭābṅīporapavāda' iti pāṭhastu
prāmādikaḥ.\r\nāsurerupasaṅkhyānamiti. `ṣphasye'ti śeṣaḥ. āsurāyaṇīti.
asurasyāpatyaṃ strīti vigrahaḥ. `ata iñ', ādivṛddhiḥ, ṣphaḥ, ṣa it,āyan.
`yasyeti ca'. `ṣittvānṅīṣ, `yasyeti ca'. ṇatvamiti bhāvaḥ.
Bālamanoramā2:
kauravyamāṇḍūkābhyāṃ ca 470, 4.1.19 kauravyamāṇḍūkābhyāṃ ca. ābhyāmiti. kauravya
See More
kauravyamāṇḍūkābhyāṃ ca 470, 4.1.19 kauravyamāṇḍūkābhyāṃ ca. ābhyāmiti. kauravyamāṇḍūkābhyāmityarthaḥ. krameṇeti. kauravyaśabdāṭṭāpo māṇḍūkaśabdānṅīṣascāpavāda ityarthaḥ.cha kauravyaśabdasya yañantatvānmāṇḍūkaśabdasya aṇantatvācca "ṅīpo'pavāda" ityucitamiti bhramaṃ vārayitumāha--kurvādibhya ityādinā. kauravyāyaṇīti. kurorapatyaṃ strīti vigrahaḥ. "kurvādibhyo ṇyaḥ" iti ṇyaḥ. ṇakāra it, "orguṇaḥ," "ādivṛddhiḥ, "gotraṃ ca caraṇaiḥ sahe"ti jātitve'pi yopadhatvāt "jāterastrīviṣayā"diti ṅīṣabhāve ṭāp prāptaḥ. taṃ bādhitvā ṣphaḥ, ṣa it, āyan, "yasyeti ce"tyakāralopaḥ. ṣittvānṅīṣ. "yasyeti ce"ti bhāvaḥ. māṇḍūkāyanīti. maṇḍūko nāma ṛṣiḥ, tasyāpatyaṃ strīti vigrahaḥ. "ḍhak ca maṇḍūkā"dityaṇ, ādivṛddhiḥ, "yasyeti ca," "gotraṃ ca caraṇaiḥ sahe"ti jātitvānṅīṣ prāptaḥ, taṃ bādhitvā ṣphaḥ, ṣa it, āyan, "yasyeti ca," ṣittvānṅīṣ, "yasyeti ce"ti bhāvaḥ. "ṭābṅīporapavāda" iti pāṭhastu prāmādikaḥ.āsurerupasaṅkhyānamiti. "ṣphasye"ti śeṣaḥ. āsurāyaṇīti. asurasyāpatyaṃ strīti vigrahaḥ. "ata iñ", ādivṛddhiḥ, ṣphaḥ, ṣa itāyan. "yasyeti ca". "ṣittvānṅīṣ, "yasyeti ca". ṇatvamiti bhāvaḥ.
Tattvabodhinī1:
kauravya. ṭāmṅīṣoriti yopadhatvena `jāti'riti tathāpi tatra `ṅī'biti Sū #424
See More
kauravya. ṭāmṅīṣoriti yopadhatvena `jāti'riti tathāpi tatra `ṅī'biti lekhakaparmāda
eva. pāribhāṣikasya pautraparbhṛtigotrasyaiva jātitvānṅīṣaḥ prāptirneti
matāntarābhi prāyeṇa vā tathoktamiti bodhyam.
kauravyasāhacaryānmāṇḍūkaśabdo'pyapatyapatryayānta eveha gṛhrate na tu
`tasyeda'mityaṇantaḥ, tena `yadyasau kūpamāṇḍūki. tavaikāvatikaḥ smaya'iti bhaṭṭiprayogaḥ
siddhaḥ. tatra hi maṇḍūkasyeyaṃ bhāryeti vivakṣayā `tasyeda'mityaṇ.
Tattvabodhinī2:
kauravyamāṇḍūkābhyāṃ ca 424, 4.1.19 kauravya. ṭāmṅīṣoriti yopadhatvena "jāt
See More
kauravyamāṇḍūkābhyāṃ ca 424, 4.1.19 kauravya. ṭāmṅīṣoriti yopadhatvena "jāti"riti tathāpi tatra "ṅī"biti lekhakaparmāda eva. pāribhāṣikasya pautraparbhṛtigotrasyaiva jātitvānṅīṣaḥ prāptirneti matāntarābhi prāyeṇa vā tathoktamiti bodhyam. kauravyasāhacaryānmāṇḍūkaśabdo'pyapatyapatryayānta eveha gṛhrate na tu "tasyeda"mityaṇantaḥ, tena "yadyasau kūpamāṇḍūki. tavaikāvatikaḥ smaya"iti bhaṭṭiprayogaḥ siddhaḥ. tatra hi maṇḍūkasyeyaṃ bhāryeti vivakṣayā "tasyeda"mityaṇ.
1.Source: Arsha Vidya Gurukulam
2.Source: Sanskrit Documents