Kāśikāvṛttī1:
manuśabdādañ yatityetau pratyau bhavataḥ, tat sanniyogena ṣugāgamaḥ, samudāyena
See More
manuśabdādañ yatityetau pratyau bhavataḥ, tat sanniyogena ṣugāgamaḥ, samudāyena cej
jātir gamyate. mānuṣaḥ, manuṣyaḥ. jātiśabdāvetau. apatyārtho 'tra na astyeva. tathā
ca mānuṣāḥ iti bahuṣu na lug bhavati. apatyavivakṣāyāṃ tu aṇaiva bhavitavyam. mānavī
prajā. apatye kutsite mūḍhe manorautsargikaḥ smṛtaḥ. nakārasya ca mūrdhanyas tena
sidhyati māṇavaḥ.
Kāśikāvṛttī2:
manor jātāvañayatau ṣuk ca 4.1.161 manuśabdādañ yatityetau pratyau bhavataḥ, ta
See More
manor jātāvañayatau ṣuk ca 4.1.161 manuśabdādañ yatityetau pratyau bhavataḥ, tat sanniyogena ṣugāgamaḥ, samudāyena cej jātir gamyate. mānuṣaḥ, manuṣyaḥ. jātiśabdāvetau. apatyārtho 'tra na astyeva. tathā ca mānuṣāḥ iti bahuṣu na lug bhavati. apatyavivakṣāyāṃ tu aṇaiva bhavitavyam. mānavī prajā. apatye kutsite mūḍhe manorautsargikaḥ smṛtaḥ. nakārasya ca mūrdhanyas tena sidhyati māṇavaḥ.
Nyāsa2:
manorjātāvañyatau ṣuk ca. , 4.1.161 "tathā ca" ityādi. yasmādapatyārth
See More
manorjātāvañyatau ṣuk ca. , 4.1.161 "tathā ca" ityādi. yasmādapatyārtho'tra nāsti, evañca kṛtvā mānuṣā iti bahuṣu lugna bhavati. apatyārthe tu sati "yañañośca" 2.4.64 iti bahuṣu luk prasajyeta.
"apatye kutsite" ityādi. mūrdhanyopasaṃkhyānaparo'yaṃ ślokaḥ. aṇpratyayo'patyavivakṣāyām "tasyāpatyam" 4.1.92 ityenaiva sidhyati. nanu ca mūrdhanyo'pi ca bahulagrahaṇānuvṛttyā sidhyatyeva? evaṃ tarhi bahulagrahaṇānuvṛtterlabhya evārthaḥ ślokena kathyate. sa cāpi mūrdhanyo viśiṣṭa eva viṣaye mūḍhādāvapatye bhavati, na sarvatra. anadhītavedatvadajño mūḍhaḥ. mūḍhatvādeva pratiṣiddhācaraṇādvā kutsito yaḥ sa brāāhṛṇajātīyo māṇava ucyate॥
Bālamanoramā1:
manorjātau. manuśabdādañ yat etau pratyayau staḥ, tayāḥ parayormanuśabdasya
ṣug Sū #1167
See More
manorjātau. manuśabdādañ yat etau pratyayau staḥ, tayāḥ parayormanuśabdasya
ṣugāgamaśca, prakṛtipratyayasamudāyena jātau gamyāyāmityarthaḥ. tadāha–samudāyārtho
jātiriti. nātrā'patyagrahaṇaṃ saṃbadhyata iti bhāvaḥ. anyathā `mānuṣā' ityatra
`yañañośce'ti luksyāditi bodhyam.
Bālamanoramā2:
manorjātāvañyatau ṣukca 1167, 4.1.161 manorjātau. manuśabdādañ yat etau pratyaya
See More
manorjātāvañyatau ṣukca 1167, 4.1.161 manorjātau. manuśabdādañ yat etau pratyayau staḥ, tayāḥ parayormanuśabdasya ṣugāgamaśca, prakṛtipratyayasamudāyena jātau gamyāyāmityarthaḥ. tadāha--samudāyārtho jātiriti. nātrā'patyagrahaṇaṃ saṃbadhyata iti bhāvaḥ. anyathā "mānuṣā" ityatra "yañañośce"ti luksyāditi bodhyam.
Tattvabodhinī1:
mānuṣaḥ. manuṣya iti. jātiśabdāvetau. `apatye kutsite mūḍhe manorautsargikaḥ
sm Sū #965
See More
mānuṣaḥ. manuṣya iti. jātiśabdāvetau. `apatye kutsite mūḍhe manorautsargikaḥ
smṛtaḥ. nakārasya ca mūrdhanyastena sidhyati māṇavaḥ'. ṇatvavidhānārthamidam, amaḥ
siddhatvāt. anadhītavedatvānmūḍhatvaṃ, vihitānanuṣṭhānācca kutsitatvam. idaṃ ca vacana
`brāāhṛṇamāṇave'ti ṇatvanipātanāllabdhamityāhuḥ.
Tattvabodhinī2:
manorjātāvañyatau ṣukca 965, 4.1.161 mānuṣaḥ. manuṣya iti. jātiśabdāvetau. "
See More
manorjātāvañyatau ṣukca 965, 4.1.161 mānuṣaḥ. manuṣya iti. jātiśabdāvetau. "apatye kutsite mūḍhe manorautsargikaḥ smṛtaḥ. nakārasya ca mūrdhanyastena sidhyati māṇavaḥ". ṇatvavidhānārthamidam, amaḥ siddhatvāt. anadhītavedatvānmūḍhatvaṃ, vihitānanuṣṭhānācca kutsitatvam. idaṃ ca vacana "brāāhṛṇamāṇave"ti ṇatvanipātanāllabdhamityāhuḥ.
1.Source: Arsha Vidya Gurukulam
2.Source: Sanskrit Documents