Kāśikāvṛttī1:
sijgrahaṇam anuvartate. sica ākārāntāc ca parasya jheḥ jusādeśo bhavati. katham
See More
sijgrahaṇam anuvartate. sica ākārāntāc ca parasya jheḥ jusādeśo bhavati. katham
ābhyāmānantaryam? sico luki kṛte pratyayalakṣaṇena sico 'nantaraḥ, śrutyā
cākārāntāditi. aduḥ. adhuḥ. asthuḥ. takāro mukhasukhārthaḥ. pūrveṇa eva sidhddhe
niyamārthaṃ vacanam, āta eva sijlugantāt, na anyasmātiti. abhūvan. pratyayalakṣanena
jus prāptaḥ pratiṣidhyate, tulyajātīyāpekṣatvān niyamasya. śrūyamāne hi sici
bhavatyeva, akārṣuḥ, ahārṣuḥ.
Kāśikāvṛttī2:
ātaḥ 3.4.110 sijgrahaṇam anuvartate. sica ākārāntāc ca parasya jheḥ jusādeśo bh
See More
ātaḥ 3.4.110 sijgrahaṇam anuvartate. sica ākārāntāc ca parasya jheḥ jusādeśo bhavati. katham ābhyāmānantaryam? sico luki kṛte pratyayalakṣaṇena sico 'nantaraḥ, śrutyā cākārāntāditi. aduḥ. adhuḥ. asthuḥ. takāro mukhasukhārthaḥ. pūrveṇa eva sidhddhe niyamārthaṃ vacanam, āta eva sijlugantāt, na anyasmātiti. abhūvan. pratyayalakṣanena jus prāptaḥ pratiṣidhyate, tulyajātīyāpekṣatvān niyamasya. śrūyamāne hi sici bhavatyeva, akārṣuḥ, ahārṣuḥ.
Nyāsa2:
ātaḥ. , 3.4.110 sicaḥ parasyākārāntāduttarasya jheriti brāuvatā dvābhyamapyanant
See More
ātaḥ. , 3.4.110 sicaḥ parasyākārāntāduttarasya jheriti brāuvatā dvābhyamapyanantarasay jherityuktaṃ bhavati. ubhābhyāñcānantaryaṃ na sambhavati, ātaḥ sicā vyavadhānāditi manyamānaḥ pṛcchati-- "katham" ityādi. "sico luki" iti. "gātisthā" 2.4.77 ityādinā yadā sico luk kriyate tadā pratyayalakṣaṇena sico'nantaraḥ sambhavati. "śrutyā cākārāntāt" iti. tadanantaraśrūyamāṇatvāt. śrutyeti śrotrendriyasādhyopalabdhyetyarthaḥ. tadevaṃ dvābhyāmapyānantaryasyāśrayaṇāt sāmathryādātaḥ sijlugantād jherjus bhavatītyuktaṃ bhavati. na hi śrūyamāṇe sici dvābhyāmānantaryaṃ sambhavati. "takāro mukhasukhārthaḥ" iti. vyāvarttyābhāvāt. na hi hyasvāt plutādvā varṇāt paraḥ sic sambhavati.
"pūrveṇaiva siddhe" iti. lupte'pi sici pratyayalakṣaṇena jheḥ sijanantaratvādabhūvinniti niyamasya vyāvatryaṃ darśayati. "bhuvo vug luṅaliṭoḥ" 6.4.88 iti vuk. nanu ca naiveha pūrvasūtreṇa prāpnoti, na hīha sijapekṣayānantaryaṃ jhervidyate, tat kiṃ pratiṣidhyata ityāha-- "pratyayalakṣaṇena" ityādi. lupte hi pratyayalakṣaṇenānantaryamasti, ataḥ pūrveṇa prāpnoti. jus niyamena pratiṣidhyate. yadi tarhi niyamārthamidam, "akārṣuḥ" ityatrāpi na syāt, na hratrātaḥ sijlugantātparo jhirbhavatīti? ityata āha--"tulyajātīya" ityādi. ātaḥ sijlugantānniyamārthamayaṃ jus vidhīyate. sa ca niyamastulyajātīyāpekṣaḥ, tena samānajātīyameva vyavacchinatti. kaśca samānajātīyaḥ? anyaḥ {sijalugantaḥ iti mu.pāṭhaḥ.} sijlugantaḥ. na cākārṣurityatra jheḥ pūrvaḥ sijlugantaḥ iti nāyaṃ niyamasya viṣayaḥ, tena bhavatyeva jus॥
Laghusiddhāntakaumudī1:
sijluki ādantādeva jherjus.. Sū #493
Laghusiddhāntakaumudī2:
ātaḥ 493, 3.4.110 sijluki ādantādeva jherjus॥
Bālamanoramā1:
ātaḥ. `jherju'siti sūtramanuvartate. `ātaḥ sijlugantāditi vaktavya039;mi Sū #75
See More
ātaḥ. `jherju'siti sūtramanuvartate. `ātaḥ sijlugantāditi vaktavya'miti vārtikaṃ
bhāṣye paṭhitam. tatasca sijluki yadākārāntaṃ tasmātparasya jherjusiti labhyate.
sijabhyasteti pūrvasūtreṇaiva siddhe niyārthamidam. tadāha– ādantādeveti.
abhūvanniti. jhiḥ. cliḥ. sic. luk. aṭ. jho'ntaḥ. itaśceti ikāralopaḥ. takārasya
saṃyogāntalopaḥ. `bhuvo vugluṅliṭo'riti vuk. sijluki ātaḥ parasyaiveti
niyamātsijabhyasteti na jusiti bhāvaḥ. abhūriti. sip cliḥ sic luk aṭ ikāralopaḥ.
rutvavisargau. abhūtamiti. thasastam cliḥ sic luk aṭ. guṇaniṣedhaḥ. evaṃ thasya tādeśe
abhūteti rūpam. abhūvamiti. mip am. cliḥ sic. luk. aṭ vuk. abhūveti. vas
cliḥ sic luk aṭ. nityaṃ ṅita iti sakāralopaḥ. guṇaniṣedhaḥ. evaṃ masi abhūmeti rūpam.
atha māṅi luṅi viśeṣamāha– na māṅayoge. śeṣapūraṇena sūtraṃ vyācaṣṭe—aḍādau na sta
iti. `luṅlaṅlṛṅkṣvaḍudātta' ityata, `āḍajādīnā'mityaśca tadanuvṛtteriti bhāvaḥ.
mā bhavān?bhūditi. `mā sma bhavadbhūdveti. evaṃ bahuvacane mā sma bhavan mā sma bhūvanniti
codāharaṇaṃ bodhyam. iti luṅ?prakriyā.
Bālamanoramā2:
ātaḥ 75, 3.4.110 ātaḥ. "jherju"siti sūtramanuvartate. "ātaḥ sijlu
See More
ātaḥ 75, 3.4.110 ātaḥ. "jherju"siti sūtramanuvartate. "ātaḥ sijlugantāditi vaktavya"miti vārtikaṃ bhāṣye paṭhitam. tatasca sijluki yadākārāntaṃ tasmātparasya jherjusiti labhyate. sijabhyasteti pūrvasūtreṇaiva siddhe niyārthamidam. tadāha-- ādantādeveti. abhūvanniti. jhiḥ. cliḥ. sic. luk. aṭ. jho'ntaḥ. itaśceti ikāralopaḥ. takārasya saṃyogāntalopaḥ. "bhuvo vugluṅliṭo"riti vuk. sijluki ātaḥ parasyaiveti niyamātsijabhyasteti na jusiti bhāvaḥ. abhūriti. sip cliḥ sic luk aṭ ikāralopaḥ. rutvavisargau. abhūtamiti. thasastam cliḥ sic luk aṭ. guṇaniṣedhaḥ. evaṃ thasya tādeśe abhūteti rūpam. abhūvamiti. mip am. cliḥ sic. luk. aṭ vuk. abhūveti. vas cliḥ sic luk aṭ. nityaṃ ṅita iti sakāralopaḥ. guṇaniṣedhaḥ. evaṃ masi abhūmeti rūpam. atha māṅi luṅi viśeṣamāha-- na māṅayoge. śeṣapūraṇena sūtraṃ vyācaṣṭe---aḍādau na sta iti. "luṅlaṅlṛṅkṣvaḍudātta" ityata, "āḍajādīnā"mityaśca tadanuvṛtteriti bhāvaḥ. mā bhavān()bhūditi. "mā sma bhavadbhūdveti. evaṃ bahuvacane mā sma bhavan mā sma bhūvanniti codāharaṇaṃ bodhyam. iti luṅ()prakriyā.
Tattvabodhinī1:
sijgrahaṇamaṃnuvartate, `jherju'siti ca. sica ākārācca parasay jherjus. ta Sū #57
See More
sijgrahaṇamaṃnuvartate, `jherju'siti ca. sica ākārācca parasay jherjus. tatra
pratyayalakṣaṇena sicaḥ paratvamākārāttu śrutyā. evaṃ sthite phalitamāha– sijlukīti.
`gātisthe'ti sūtreṇetyarthaḥ. `sijyabhyaste'ti pūrvasūtreṇavādantādapi jherjus
siddhe sthite niyamārtho'yamityāha– ādantādeveti.
Tattvabodhinī2:
ātaḥ 57, 3.4.110 sijgrahaṇamaṃnuvartate, "jherju"siti ca. sica ākārācc
See More
ātaḥ 57, 3.4.110 sijgrahaṇamaṃnuvartate, "jherju"siti ca. sica ākārācca parasay jherjus. tatra pratyayalakṣaṇena sicaḥ paratvamākārāttu śrutyā. evaṃ sthite phalitamāha-- sijlukīti. "gātisthe"ti sūtreṇetyarthaḥ. "sijyabhyaste"ti pūrvasūtreṇavādantādapi jherjus siddhe sthite niyamārtho'yamityāha-- ādantādeveti.
1.Source: Arsha Vidya Gurukulam
2.Source: Sanskrit Documents