1/13:ghinaṇ ayam vaktavyaḥ |
2/13:ghinuṇi hi sati śaminau śaminaḥ taminau taminaḥ ugidacām sarvanāmasthāne adhātoḥ iti num prasajyeta |
3/13:na eṣaḥ doṣaḥ |
4/13:jhalgrahaṇam tatra codayiṣyati |
5/13:iha tarhi : śaminitarā śaminītarā taminitarā taminītarā : ugitaḥ ghādiṣu nadyāḥ anyatarasyām hrasvaḥ bhavati iti anyaratasyām hrasvatvam prasajyeta |
6/13:iṣyate eva hrasvatvam |
7/13:ghinuṇ akarmakāṇām |*
8/13:ghinuṇ akarmakāṇām iti vaktavyam |
9/13:iha mā bhūt |
10/13:sampṛṇakti śākam iti |
11/13:uktam vā |*
12/13:kim uktam |
13/13:anabhidhānāt iti |

iti śabdaḥ ādyarthaḥ. śamādibhyo dhātubhyo 'ṣṭābhyaḥ tacchīlādiṣu kartṛṣu ghinuṇ pratyayo bhavati. śama upaśame ityataḥ prabhṛti madī harṣe ityevam antaḥ śamādir divādyantargaṇaḥ. ghakāra uttaratra kutvārthaḥ. ukāra uccāraṇārthaḥ. ṇakāro vṛddhyarthaḥ. śamī. tamī. damī. śramī. bhramī. klamī. pramādī. unmādī. aṣṭābhyaḥ iti kim? asitā.

śamityaṣṭābhyo ghinuṇ 3.2.141 iti śabdaḥ ādyarthaḥ. śamādibhyo dhātubhyo 'ṣṭābhyaḥ tacchīlādiṣu kartṛṣu ghinuṇ pratyayo bhavati. śama upaśame ityataḥ prabhṛti madī harṣe ityevam antaḥ śamādir divādyantargaṇaḥ. ghakāra uttaratra kutvārthaḥ. ukāra uccāraṇārthaḥ. ṇakāro vṛddhyarthaḥ. śamī. tamī. damī. śramī. bhramī. klamī. pramādī. unmādī. aṣṭābhyaḥ iti kim? asitā.

śamityaṣṭābhyo ghinuṇ. , 3.2.141 "śamu upaśame" (dhā.pā.1201), "tamu kāṅkṣāyām"(dhā.pā.1202), "damu {upaśame-dhā.pā.} uparame" (dhā.pā.1203), "śramu tapasi khede ca" (dhā.pā.1204), "bhramu anavasthāne" (dhā.pā.1205), "kṣamu sahane" (dhā.pā.1206), "klamu glānau" (dhā.pā.1207), "madī harṣe"(dhā.pā.1208). "uttaratra kutvārthaḥ" iti. samparkītyādau "cajoḥ ku ghiṇyatoḥ" 7.3.52 iti yathā syāt. "ukāra uccāraṇārthaḥ" iti. anubandhatvamasya nirasyati. anubandhatve sati śaminau śamina iti "ugidacām" 7.1.70 iti num prasajyeta. iha śaminitarām, śaminitamāmiti "nadyāḥ śeṣasyānyatarasyām" 6.3.43 iti vatrtamāne "ugitaśca" 6.3.44 ityanyatarasyāṃ hyasvatvaṃ syāt, anyathā hrasyānubandhakaraṇamanarthakaṃ syāt. tasmaduccāraṇārtha evokāro bhavati. hyasvatvañca "gharūpakalpacelaḍ()brāuvagotramatahateṣu" 6.3.42 ityanena nityaṃ bhavati. "śamī" iti. "ata upadhāyā-" 7.2.116 iti vṛddhirna bhavati, "nodāttopadeśa" 7.3.34 ityādinā pratiṣiddhatvāt. "sau ca" 6.4.13 iti dīrghaḥ. "asitā"iti. "asu kṣepaṇe" (dhā.pā.1209) tṛni bhavati॥

śamityaṣṭābhyaḥ. iti śabda ādiparyāyaḥ. śamādayo divādau sthitāḥ. tebhyo'ṣṭābhyo ghinuṇ syāttacchīlādiṣvityarthaḥ. ghittvamuttarasūtrārtham. `akarmakebhya eva ghinu'ṇiti bhāṣyam. śaminitarā śaminītareti. śaminśabdātstriyāṃ nāntalakṣaṇaṅībantāttarabantāṭṭāp. hyasvavikalpa iti. bhāṣyamate ugittvāddhrasvaḥ. kāśikāmate tu ugittvā'bhāvanna hyasvaḥ. na ca hyasvā'bhāve `tasilādiṣu' iti puṃvattvaṃ śaṅkyaṃ, `saṃjñāpūraṇyośce'ti niṣedhāt. nanu bhāṣyarītyā ugittvābhyupagame śamī śaminau ityādau `ugidacā'miti num syādityāśaṅkya nirākaroti– na caivamapi. jhalgrahaṇamapakṛṣyeti. `napuṃsakasya jhalacaḥ' iti uttarasūtrāditi bhāvaḥ. etacca prakṛtasūtre, `yuvoranākau' iti sūtre ca bhāṣye spaṣṭam. śamādibhyo ghinuṇi upadhāvṛddhimāśaṅkyāha– nodātteti. pramādīti. pramādīti. māntatvā'bhāvānna vṛddhiniṣedhaḥ. nanu utpūrvānmaderunmādīti kathaṃ ghinuṇ, alaṅkṛñādisūtre utpūrvānmaderviśiṣya iṣṇuco vidhānādityatāaha- - utpūrvādityādinā. nanu kathamatra tācchīlike ghinuṇi vā'sarūpavidhipravṛttiḥ, `tācchīlikeṣu vā'sarūpavidhirnāstī'ti niṣedhādityata āha– tācchīlikeṣviti. iyaṃ paribhāṣā `nandahiṃse'tyādivakṣyamāṇasūtre jñāpiteti bhāṣye spaṣṭam. prāyikamiti. etacca `sūdadīpadīkṣaśce'ti dīpagrahaṇāditi `jucaṅkramyadandramye'ti sūtre bhāṣye spaṣṭam.

śamiṣṭābhyoghinuṇ 923, 3.2.141 śamityaṣṭābhyaḥ. iti śabda ādiparyāyaḥ. śamādayo divādau sthitāḥ. tebhyo'ṣṭābhyo ghinuṇ syāttacchīlādiṣvityarthaḥ. ghittvamuttarasūtrārtham. "akarmakebhya eva ghinu"ṇiti bhāṣyam. śaminitarā śaminītareti. śaminśabdātstriyāṃ nāntalakṣaṇaṅībantāttarabantāṭṭāp. hyasvavikalpa iti. bhāṣyamate ugittvāddhrasvaḥ. kāśikāmate tu ugittvā'bhāvanna hyasvaḥ. na ca hyasvā'bhāve "tasilādiṣu" iti puṃvattvaṃ śaṅkyaṃ, "saṃjñāpūraṇyośce"ti niṣedhāt. nanu bhāṣyarītyā ugittvābhyupagame śamī śaminau ityādau "ugidacā"miti num syādityāśaṅkya nirākaroti-- na caivamapi. jhalgrahaṇamapakṛṣyeti. "napuṃsakasya jhalacaḥ" iti uttarasūtrāditi bhāvaḥ. etacca prakṛtasūtre, "yuvoranākau" iti sūtre ca bhāṣye spaṣṭam. śamādibhyo ghinuṇi upadhāvṛddhimāśaṅkyāha-- nodātteti. pramādīti. pramādīti. māntatvā'bhāvānna vṛddhiniṣedhaḥ. nanu utpūrvānmaderunmādīti kathaṃ ghinuṇ, alaṅkṛñādisūtre utpūrvānmaderviśiṣya iṣṇuco vidhānādityatāaha-- utpūrvādityādinā. nanu kathamatra tācchīlike ghinuṇi vā'sarūpavidhipravṛttiḥ, "tācchīlikeṣu vā'sarūpavidhirnāstī"ti niṣedhādityata āha-- tācchīlikeṣviti. iyaṃ paribhāṣā "nandahiṃse"tyādivakṣyamāṇasūtre jñāpiteti bhāṣye spaṣṭam. prāyikamiti. etacca "sūdadīpadīkṣaśce"ti dīpagrahaṇāditi "jucaṅkramyadandramye"ti sūtre bhāṣye spaṣṭam.

śamityaṣṭābhyo. itiśabda ādyarthaḥ. śaminītaretyatreti. atra navyāḥ- - vidvattaretivattasilādiṣviti puṃvadbhāvena śamitareti bhāvyam. na ca ugittvābhyupagamasya phalā'bhāvāddhrasvikalpa eva bhavatīti vācyaṃ, pākṣikahyasvena ugitkaraṇasya caritārthatvāt. hyasvā'bhāvapakṣe tu puṃvadbhāvasya durvāratvādityāhuḥ.

śamiṣṭābhyodhinuṇ 758, 3.2.141 śamityaṣṭābhyo. itiśabda ādyarthaḥ. śaminītaretyatreti. atra navyāḥ-- vidvattaretivattasilādiṣviti puṃvadbhāvena śamitareti bhāvyam. na ca ugittvābhyupagamasya phalā'bhāvāddhrasvikalpa eva bhavatīti vācyaṃ, pākṣikahyasvena ugitkaraṇasya caritārthatvāt. hyasvā'bhāvapakṣe tu puṃvadbhāvasya durvāratvādityāhuḥ.