Kāśikāvṛttī1:
cityaśabdo 'gnicityāśabdaśca nipātyete. nīyate 'sau cityo 'gniḥ. agnicayanam
eva
See More
cityaśabdo 'gnicityāśabdaśca nipātyete. nīyate 'sau cityo 'gniḥ. agnicayanam
eva agnicityā. bhāve yakarapratyayaḥ tuk ca. tena anatodāttatvaṃ bhavati. agnāvityeva.
ceyam anyat.
Kāśikāvṛttī2:
cityāgnicitye ca 3.1.132 cityaśabdo 'gnicityāśabdaśca nipātyete. nīyate 'sau ci
See More
cityāgnicitye ca 3.1.132 cityaśabdo 'gnicityāśabdaśca nipātyete. nīyate 'sau cityo 'gniḥ. agnicayanam eva agnicityā. bhāve yakarapratyayaḥ tuk ca. tena anatodāttatvaṃ bhavati. agnāvityeva. ceyam anyat.
Nyāsa2:
cityāgnicitye ca. , 3.1.132 "tenāntodāttatvaṃ bhavati" iti. yatpratyay
See More
cityāgnicitye ca. , 3.1.132 "tenāntodāttatvaṃ bhavati" iti. yatpratyayāntanipātane hi pratyayasvareṇāntodāttatvaṃ padasya bhavati. ṇyati tu sati titsvaritatvaṃ bhavati. tasmāt prakṛtaṃ tyaktvā yapratyayo nipātyata iti bhāvaḥ॥
Bālamanoramā1:
cityāgnicitye ca. cityaśca agnicityā ceti dvandvaḥ. agnau nipātyete.
cityo'gnir Sū #710
See More
cityāgnicitye ca. cityaśca agnicityā ceti dvandvaḥ. agnau nipātyete.
cityo'gniriti. karmaṇi ṇyat,tukaca nipātyate. agneścayamiti. agniśabde
ṣaṣṭha\ufffdnte upapade ciṇo ṇyat,tuk ca. strītvaṃ lokāt. `praiṣātisarge'ti
vyākhyātamapi smāryate. gamyamiti. `poradupadhā'diti ṇyadapavādaḥ kyap. nanu sāmānyena
bāvakarmaṇorvihitānāṃ kṛtyānāṃ praiṣādiṣu tadabhāve ca siddheḥ praiṣādiṣu
kṛtyavidhivryartha ityata kṛtyānāṃ preṣādyabhāve bhāvakarmaṇoścaritārthatvāt. ataḥ
praiṣādiṣu kṛtyānāṃ loṭā kṛtyānāṃ bādhanivṛttye punaḥ kṛtyavidhirityarthaḥ. nanu
vāsarūpavidhinaiva loṭā praiṣādiṣu kṛtyānāṃ bādho na bhaviṣyatītyata āha-
- stryadhikārādūdhrvamiti. `striyāṃ kti'nnityata ūdhrvamityarthaḥ. `prāk
striyā vāsarūpavidhiḥ' iti bhāṣyam. nanu stryadhikārādūdhrvaṃ
vā'sarūpavaderapravṛttau `striyāṃ kti'nniti sāmānyavihitasya kitnaḥ
`ṣidbhidādibhyo'bhi' ti viśeṣavihitena nityabādhaḥ syāt, tataḥ – kṣamā kṣānti,
bhidā bhittirityādi na syādityata āha– kvacinneti.
`kvaci'dityasyā'nirdhāraṇādāha– teneti. siddhamiti. eṣu vāsarūpavidhityatra saṅkoca
iti bhāvaḥ. atra vyākhyānameva śaraṇam. arhe kṛtyatṛcaśceti. prāgvyākhyātaṃ
viśeṣavivakṣayā smāryate. `liṅyadī'tyato liṅanukarṣārthaścakāra ityuktaṃ prāk.
nanu arhe anarhe ca sāmānyavidhānādeva arhe'pi kṛtyatṛcoḥ siddhayoḥ
punastadvidhivryartha ityata āha– liṅā bādheti. `arhe ce'tyetāvatyeva ukte
cakārānukṛṣṭasya liṅa evārhe vidhiḥ syāt, tathā ca arhe kṛtyatṛcorvidhirna
syāt, arhe viśeṣavihitena liṅā bādhāt, anarhe kṛtyatṛcoścaritārthatvāt.
vāsarūpavidhistu stryadhikārādūrddhvaṃ na pravartate ityuktameva. ato liṅā bādhā
mā bhūditi kṛtyatṛcorvidhirityarthaḥ.
Bālamanoramā2:
cityāgnicitye ca 710, 3.1.132 cityāgnicitye ca. cityaśca agnicityā ceti dvandvaḥ
See More
cityāgnicitye ca 710, 3.1.132 cityāgnicitye ca. cityaśca agnicityā ceti dvandvaḥ. agnau nipātyete. cityo'gniriti. karmaṇi ṇyat,tukaca nipātyate. agneścayamiti. agniśabde ṣaṣṭha()nte upapade ciṇo ṇyat,tuk ca. strītvaṃ lokāt. "praiṣātisarge"ti vyākhyātamapi smāryate. gamyamiti. "poradupadhā"diti ṇyadapavādaḥ kyap. nanu sāmānyena bāvakarmaṇorvihitānāṃ kṛtyānāṃ praiṣādiṣu tadabhāve ca siddheḥ praiṣādiṣu kṛtyavidhivryartha ityata kṛtyānāṃ preṣādyabhāve bhāvakarmaṇoścaritārthatvāt. ataḥ praiṣādiṣu kṛtyānāṃ loṭā kṛtyānāṃ bādhanivṛttye punaḥ kṛtyavidhirityarthaḥ. nanu vāsarūpavidhinaiva loṭā praiṣādiṣu kṛtyānāṃ bādho na bhaviṣyatītyata āha-- stryadhikārādūdhrvamiti. "striyāṃ kti"nnityata ūdhrvamityarthaḥ. "prāk striyā vāsarūpavidhiḥ" iti bhāṣyam. nanu stryadhikārādūdhrvaṃ vā'sarūpavaderapravṛttau "striyāṃ kti"nniti sāmānyavihitasya kitnaḥ "ṣidbhidādibhyo'bhi" ti viśeṣavihitena nityabādhaḥ syāt, tataḥ -- kṣamā kṣānti, bhidā bhittirityādi na syādityata āha-- kvacinneti. "kvaci"dityasyā'nirdhāraṇādāha-- teneti. siddhamiti. eṣu vāsarūpavidhityatra saṅkoca iti bhāvaḥ. atra vyākhyānameva śaraṇam. arhe kṛtyatṛcaśceti. prāgvyākhyātaṃ viśeṣavivakṣayā smāryate. "liṅyadī"tyato liṅanukarṣārthaścakāra ityuktaṃ prāk. nanu arhe anarhe ca sāmānyavidhānādeva arhe'pi kṛtyatṛcoḥ siddhayoḥ punastadvidhivryartha ityata āha-- liṅā bādheti. "arhe ce"tyetāvatyeva ukte cakārānukṛṣṭasya liṅa evārhe vidhiḥ syāt, tathā ca arhe kṛtyatṛcorvidhirna syāt, arhe viśeṣavihitena liṅā bādhāt, anarhe kṛtyatṛcoścaritārthatvāt. vāsarūpavidhistu stryadhikārādūrddhvaṃ na pravartate ityuktameva. ato liṅā bādhā mā bhūditi kṛtyatṛcorvidhirityarthaḥ.
Tattvabodhinī1:
cityo'gniriti. cinoteḥ karmaṇi kyap. yato'pavādaḥ. iha sūtre
agnāvityanuvartate Sū #591
See More
cityo'gniriti. cinoteḥ karmaṇi kyap. yato'pavādaḥ. iha sūtre
agnāvityanuvartate, tacca cityaśabdasyaiva viśeṣaṇaṃ, na dvitīyasya. tasya
bhāvārthakatvenā'gnivācakatvā'saṃbhavāt. agneranyatra ceyamityeva. śabdakaustubhādau tu
agnicityetyatra bhāve yakārapratyayastuk ca nipātyate na tu kyap.
tenāntodāttatvaṃ bhavati. kyapi tukṛte kyapaḥ pittvādanudāttatve dhātusvareṇa
citya ivādyudāttaḥ syāditi sthitam. nanu vāsarūpavidhanā kṛtyā api bhaviṣyantītyata
āha– stryadhikārādūdhrvamityādi. ktalyuḍiti. hasitaṃ hasanaṃ chātrasya. `napuṃsake
bhāve ktaḥ' `lyuṭ ce' tyanayorviṣaye bhāve iti ghañna. icchati bhoktum. atra
`icchārtheṣu liṅloṭau' iti loṇna. liṅ tu bhavatyeva,`samānakartṛkeṣu tumun' liṅ
ce'ti vacanāt. īṣatpānaḥ. `ato yu'jiti yuc. atra `īṣadduḥsuṣu'iti khal na. liṅā
bādheti. cakāreṇa `liṅ yadī'tyato laṅanukṛṣyata iti bhāvaḥ.
Tattvabodhinī2:
cityāgnicitye ca 591, 3.1.132 cityo'gniriti. cinoteḥ karmaṇi kyap. yato'pavādaḥ.
See More
cityāgnicitye ca 591, 3.1.132 cityo'gniriti. cinoteḥ karmaṇi kyap. yato'pavādaḥ. iha sūtre agnāvityanuvartate, tacca cityaśabdasyaiva viśeṣaṇaṃ, na dvitīyasya. tasya bhāvārthakatvenā'gnivācakatvā'saṃbhavāt. agneranyatra ceyamityeva. śabdakaustubhādau tu agnicityetyatra bhāve yakārapratyayastuk ca nipātyate na tu kyap. tenāntodāttatvaṃ bhavati. kyapi tukṛte kyapaḥ pittvādanudāttatve dhātusvareṇa citya ivādyudāttaḥ syāditi sthitam. nanu vāsarūpavidhanā kṛtyā api bhaviṣyantītyata āha-- stryadhikārādūdhrvamityādi. ktalyuḍiti. hasitaṃ hasanaṃ chātrasya. "napuṃsake bhāve ktaḥ" "lyuṭ ce" tyanayorviṣaye bhāve iti ghañna. icchati bhoktum. atra "icchārtheṣu liṅloṭau" iti loṇna. liṅ tu bhavatyeva,"samānakartṛkeṣu tumun" liṅ ce"ti vacanāt. īṣatpānaḥ. "ato yu"jiti yuc. atra "īṣadduḥsuṣu"iti khal na. liṅā bādheti. cakāreṇa "liṅ yadī"tyato laṅanukṛṣyata iti bhāvaḥ.
1.Source: Arsha Vidya Gurukulam
2.Source: Sanskrit Documents