Kāśikāvṛttī1:
tanādibhya uttarasya sicaḥ tathāsoḥ parato vibhāṣā lug bhavati. atata, atathāḥ.
See More
tanādibhya uttarasya sicaḥ tathāsoḥ parato vibhāṣā lug bhavati. atata, atathāḥ. ataniṣṭa,
ataniṣṭhāḥ. asāta, asāthāḥ. asaniṣṭa, asaniṣṭhāḥ. janasanakhanāṃ saṃjñaloḥ 6-4-42
ityātvam. thāsā sāhacaryādātmanepadasya taśabdasya grahanam. prasmaipade na bhavati,
ataniṣta yūyam.
Kāśikāvṛttī2:
tanādibhyas tathāsoḥ 2.4.79 tanādibhya uttarasya sicaḥ tathāsoḥ parato vibhāṣā
See More
tanādibhyas tathāsoḥ 2.4.79 tanādibhya uttarasya sicaḥ tathāsoḥ parato vibhāṣā lug bhavati. atata, atathāḥ. ataniṣṭa, ataniṣṭhāḥ. asāta, asāthāḥ. asaniṣṭa, asaniṣṭhāḥ. janasanakhanāṃ saṃjñaloḥ 6.4.42 ityātvam. thāsā sāhacaryādātmanepadasya taśabdasya grahanam. prasmaipade na bhavati, ataniṣta yūyam.
Nyāsa2:
tanādibhyastathāsoḥ. , 2.4.79 "atata" iti. "svaritañitaḥ" 1.
See More
tanādibhyastathāsoḥ. , 2.4.79 "atata" iti. "svaritañitaḥ" 1.3.72 ityātmanepadam. "anudāttopadeśa" (6.4.37 ityādinā'nunāsikalopaḥ. "ataniṣṭa yayam" iti. madhyamapuruṣabahuvacanāntametat॥
Laghusiddhāntakaumudī1:
tanādeḥ sico vā luk syāttathāsoḥ. atata, ataniṣṭa. atathāḥ, ataniṣṭāḥ.
ataniṣya Sū #677
See More
tanādeḥ sico vā luk syāttathāsoḥ. atata, ataniṣṭa. atathāḥ, ataniṣṭāḥ.
ataniṣyat, ataniṣyata.. ṣaṇu dāne.. 2.. sanoti, sanute..
Laghusiddhāntakaumudī2:
tanādibhyastathāsoḥ 677, 2.4.79 tanādeḥ sico vā luk syāttathāsoḥ. atata, ataniṣṭ
See More
tanādibhyastathāsoḥ 677, 2.4.79 tanādeḥ sico vā luk syāttathāsoḥ. atata, ataniṣṭa. atathāḥ, ataniṣṭāḥ. ataniṣyat, ataniṣyata॥ ṣaṇu dāne॥ 2॥ sanoti, sanute॥
Bālamanoramā1:
tanādibhyastathāsoḥ. `gātiste'tyataḥ sica iti, `ṇyakṣatriyārṣe039; tyato Sū #377
See More
tanādibhyastathāsoḥ. `gātiste'tyataḥ sica iti, `ṇyakṣatriyārṣe' tyato lugiti,
`vibhāṣā ghrādhe'ḍityato vibhāṣeti cānuvartate. tadāha— tanāderityādinā. ekavacanaśabdo
gṛhrata iti. natu luṅādeśaparasmaipadamadhyamapuruṣabahuvacanatādeśo'pītyarthaḥ. yūyamiti. luṅi
madhyamapuruṣabuhavacane sici vṛddhivikalpe sati ataniṣṭa atāniṣṭetyatra sico nāyaṃ
lugvikalpa ityarthaḥ. tadevaṃ pratyudāharamamukttavā sūtrasyodāharaṇaṃ
vakṣyanprakriyāṃ darśayati– anudāttodeśetyanusākilopastaṅīti. taṅi prathamaikavacane,
taśabde madhyamapuruṣaikavacane, taśabde madhyamapuruṣaikavacane thāsi ca sico luki
`anudāttopadese'ti nakārasya lopa ityarthaḥ. tadāha– atata ataniṣṭeti. atathāḥ ataniṣṭhā
iti ca. ataniṣātāmityādi sugamam. ṣaṇu dāne. ṣopadeśo'yam?. tanuvadrūpāṇi. asāteti.
sico lukpakṣe rūpam. asaniṣṭeti. iṭ. jhalādiparakatvā'bhāvādāttvaṃ neti bhāvaḥ.
kṣaṇudhāturadupadhaḥ. `vajre'dhvaryuḥ kṣaṇvīte'ti taittirīye. kṣiṇu ceti. idupadhaḥ.
ayamapi hiṃsāyamityarthaḥ. `vajre'dhvaryuḥ kṣiṇvīte'ti śākhāntaraṃ śābarabhāṣye
udāhmatam. nanu kṣiṇotītyatra upratyayamāśritya ikārasya laghūpadhaguṇaḥ kasmānnetyata
āha– upratyayanimitta iti. ṛṇu gatau. atrāpi kṣiṇuvanmatabhedāllaghūpadhaguṇatadabhāvau.
tadāha – ṛṇoti armotīti.evamagre'pi. arṇvantīti. `iko yaṇacī'ti yaṇiti bhāvaḥ. ḍu
kṛñ karaṇe. karotīti. upratyamāśritya ṛkārasya guṇaḥ. raparatvam. ukārasya tu
tipamāśrityaguṇaḥ. kuruta iti. taso ṅittvādukārasya na guṇaḥ. rakuru antīti sthite
āha– yaṇiti. `iko yaṇacītyanene'ti śeṣaḥ. ukārasya yaṇi kurv anti iti sthite `hali
ce'ti dīrghamāśaṅkyāha– nabheti. vasi masi ca
`lopascāsyānyatarasyā'mityukāralopavikalpe prāpte – nityaṃ karoteḥ. `utaśca
pratyayā'dityanuvartate, `lopaścāsyānyatarasyā'mityato lopaḥ, mvoriti ca. tadāha- -
karoteriti. cakartheti. `kṛ?sṛ?bhṛ?vṛ?'iti neḍiti bhāvaḥ. ajantatve'pi
ṛdantatvādbhāradvājamate'pi neṭ. kariṣyatīti. karotu- kurutāt. kuru. karavāṇi.
kurutām. kurvātām. karavai karavāvahai karavāmahai. akarot akurutām. akuruta
akurvātām. vidhiliṅi kuru yāt iti sthite– ye ca.
`lopaścāsyānyatarasyā'mityato lopa iti, asyeti cānuvartate. asyetyanena
pūrvasūtre uta ityupātta utparāmṛsyate. `nityaṃ karote'rityataḥ
karoterityanuvartate. aṅgākṣiptaḥ pratyayo yakāreṇa viśeṣyate, tadādividhiḥ. tadāha -
kṛña ulopa iti. āśiṣi kriyāditi. `riṅ śayagliṅkṣu' iti riṅiti bhāvaḥ.
kṛṣīṣṭeti. `uśce'ti kittvānna guṇa iti bhāvaḥ. akārṣīditi. sici vṛddhau
raparatvamiti bhāvaḥ. nanu luṅstaṅi akṛ s ta iti sthite `tanādibhyastathāso'riti sico
luki akṛtetīṣṭaṃ siddhyati. sico lugabhāve tu sakāraḥ śrūyetetyata āha - tanādibhya
ityādi.
Bālamanoramā2:
tanādibhyastathāsoḥ 377, 2.4.79 tanādibhyastathāsoḥ. "gātiste"tyataḥ s
See More
tanādibhyastathāsoḥ 377, 2.4.79 tanādibhyastathāsoḥ. "gātiste"tyataḥ sica iti, "ṇyakṣatriyārṣe" tyato lugiti, "vibhāṣā ghrādhe"ḍityato vibhāṣeti cānuvartate. tadāha--- tanāderityādinā. ekavacanaśabdo gṛhrata iti. natu luṅādeśaparasmaipadamadhyamapuruṣabahuvacanatādeśo'pītyarthaḥ. yūyamiti. luṅi madhyamapuruṣabuhavacane sici vṛddhivikalpe sati ataniṣṭa atāniṣṭetyatra sico nāyaṃ lugvikalpa ityarthaḥ. tadevaṃ pratyudāharamamukttavā sūtrasyodāharaṇaṃ vakṣyanprakriyāṃ darśayati-- anudāttodeśetyanusākilopastaṅīti. taṅi prathamaikavacane, taśabde madhyamapuruṣaikavacane, taśabde madhyamapuruṣaikavacane thāsi ca sico luki "anudāttopadese"ti nakārasya lopa ityarthaḥ. tadāha-- atata ataniṣṭeti. atathāḥ ataniṣṭhā iti ca. ataniṣātāmityādi sugamam. ṣaṇu dāne. ṣopadeśo'yam(). tanuvadrūpāṇi. asāteti. sico lukpakṣe rūpam. asaniṣṭeti. iṭ. jhalādiparakatvā'bhāvādāttvaṃ neti bhāvaḥ. kṣaṇudhāturadupadhaḥ. "vajre'dhvaryuḥ kṣaṇvīte"ti taittirīye. kṣiṇu ceti. idupadhaḥ. ayamapi hiṃsāyamityarthaḥ. "vajre'dhvaryuḥ kṣiṇvīte"ti śākhāntaraṃ śābarabhāṣye udāhmatam. nanu kṣiṇotītyatra upratyayamāśritya ikārasya laghūpadhaguṇaḥ kasmānnetyata āha-- upratyayanimitta iti. ṛṇu gatau. atrāpi kṣiṇuvanmatabhedāllaghūpadhaguṇatadabhāvau. tadāha -- ṛṇoti armotīti.evamagre'pi. arṇvantīti. "iko yaṇacī"ti yaṇiti bhāvaḥ. ḍu kṛñ karaṇe. karotīti. upratyamāśritya ṛkārasya guṇaḥ. raparatvam. ukārasya tu tipamāśrityaguṇaḥ. kuruta iti. taso ṅittvādukārasya na guṇaḥ. rakuru antīti sthite āha-- yaṇiti. "iko yaṇacītyanene"ti śeṣaḥ. ukārasya yaṇi kurv anti iti sthite "hali ce"ti dīrghamāśaṅkyāha-- nabheti. vasi masi ca "lopascāsyānyatarasyā"mityukāralopavikalpe prāpte -- nityaṃ karoteḥ. "utaśca pratyayā"dityanuvartate, "lopaścāsyānyatarasyā"mityato lopaḥ, mvoriti ca. tadāha- - karoteriti. cakartheti. "kṛ()sṛ()bhṛ()vṛ()"iti neḍiti bhāvaḥ. ajantatve'pi ṛdantatvādbhāradvājamate'pi neṭ. kariṣyatīti. karotu- kurutāt. kuru. karavāṇi. kurutām. kurvātām. karavai karavāvahai karavāmahai. akarot akurutām. akuruta akurvātām. vidhiliṅi kuru yāt iti sthite-- ye ca. "lopaścāsyānyatarasyā"mityato lopa iti, asyeti cānuvartate. asyetyanena pūrvasūtre uta ityupātta utparāmṛsyate. "nityaṃ karote"rityataḥ karoterityanuvartate. aṅgākṣiptaḥ pratyayo yakāreṇa viśeṣyate, tadādividhiḥ. tadāha - kṛña ulopa iti. āśiṣi kriyāditi. "riṅ śayagliṅkṣu" iti riṅiti bhāvaḥ. kṛṣīṣṭeti. "uśce"ti kittvānna guṇa iti bhāvaḥ. akārṣīditi. sici vṛddhau raparatvamiti bhāvaḥ. nanu luṅstaṅi akṛ s ta iti sthite "tanādibhyastathāso"riti sico luki akṛtetīṣṭaṃ siddhyati. sico lugabhāve tu sakāraḥ śrūyetetyata āha - tanādibhya ityādi.
Tattvabodhinī1:
ataniṣṭa atāniṣṭeti. `tasthasthamipā'miti tādeśaḥ. `ato halāde039;riti v Sū #331
See More
ataniṣṭa atāniṣṭeti. `tasthasthamipā'miti tādeśaḥ. `ato halāde'riti vā vṛddhiḥ.
atateti. `tanādibhyastathāso'riti sijlukyanunāsikalopaḥ. ataniṣṭeti. lugabhāvapakṣe
iṭ. ṣaṇu dāne. nānto'yam. ṇakārastu lākṣaṇikaḥ.tena yaṅluki `saṃsanti saṃsanta'
ityādāvanusvāraparasavarṇau. kṣaṇu hiṃsāyām. kṣiṇu ca. imāvapi lākṣikaṇakārau. tena
caṅkṣanti,cekṣeti ityatrānusvāraparasavarṇau.
Tattvabodhinī2:
tanādibhyastathāsoḥ 331, 2.4.79 ataniṣṭa atāniṣṭeti. "tasthasthamipā"m
See More
tanādibhyastathāsoḥ 331, 2.4.79 ataniṣṭa atāniṣṭeti. "tasthasthamipā"miti tādeśaḥ. "ato halāde"riti vā vṛddhiḥ. atateti. "tanādibhyastathāso"riti sijlukyanunāsikalopaḥ. ataniṣṭeti. lugabhāvapakṣe iṭ. ṣaṇu dāne. nānto'yam. ṇakārastu lākṣaṇikaḥ.tena yaṅluki "saṃsanti saṃsanta" ityādāvanusvāraparasavarṇau. kṣaṇu hiṃsāyām. kṣiṇu ca. imāvapi lākṣikaṇakārau. tena caṅkṣanti,cekṣeti ityatrānusvāraparasavarṇau.
1.Source: Arsha Vidya Gurukulam
2.Source: Sanskrit Documents