Kāśikāvṛttī1:
paila ityevam ādibhyaśca yuvapratyayasya lug bhavati. pīlāyā vā 4-1-118 ityaṇ,
t
See More
paila ityevam ādibhyaśca yuvapratyayasya lug bhavati. pīlāyā vā 4-1-118 ityaṇ,
tasmadaṇo dvyacaḥ 4-1-156 iti phiñ, tasya luk. pailaḥ pitā. pailaḥ putraḥ. anye
pailā'dayaḥ iñantāḥ tebhyaḥ iñaḥ prācām 2-4-60 iti luki siddhe 'prāgarthaḥ pāṭhaḥ.
paila. śālaṅika. sātyaki. sātyakāmi. daivi. audamajji. audavraji. audameghi. audabuddhi.
daivasthāni. paiṅgalāyani. rāṇāyani. rauhakṣiti. bhauliṅgi. audgāhamāni. aujjihāni.
tadrājāccāṇaḥ. ākṛtigaṇo 'yam.
Kāśikāvṛttī2:
pailā'dibyaś ca 2.4.59 paila ityevam ādibhyaśca yuvapratyayasya lug bhavati. pī
See More
pailā'dibyaś ca 2.4.59 paila ityevam ādibhyaśca yuvapratyayasya lug bhavati. pīlāyā vā 4.1.118 ityaṇ, tasmadaṇo dvyacaḥ 4.1.156 iti phiñ, tasya luk. pailaḥ pitā. pailaḥ putraḥ. anye pailā'dayaḥ iñantāḥ tebhyaḥ iñaḥ prācām 2.4.60 iti luki siddhe 'prāgarthaḥ pāṭhaḥ. paila. śālaṅika. sātyaki. sātyakāmi. daivi. audamajji. audavraji. audameghi. audabuddhi. daivasthāni. paiṅgalāyani. rāṇāyani. rauhakṣiti. bhauliṅgi. audgāhamāni. aujjihāni. tadrājāccāṇaḥ. ākṛtigaṇo 'yam.
Nyāsa2:
pailādibhyaśca. , 2.4.59 "pīlāyā vetyaṇ" iti. tatra hi "śivādibhy
See More
pailādibhyaśca. , 2.4.59 "pīlāyā vetyaṇ" iti. tatra hi "śivādibhyo'ṇ" 4.1.112 ityato'ṇgrahaṇānuvṛtteḥ. "anye pailādayaḥ iñantāḥ" iti. atraudañciśabdo bāhvāditvādiñantaḥ. bāhvādiṣu hrudañcuśabdaḥ paṭha()te. ukāroccāraṇamatantram. dhātupradarśanārthatvāt. udañcatīti "ṛtvik" 3.2.59 ityādinā sūtreṇa kvin. udaco'patyamaudañciḥ. nipātanāt "aniditām" 6.4.24 ityādinā nalopo na bhavati, "acaḥ" 6.4.138 ityakāralopaśca. bhauliṅgiśabdaḥ śālvāvayava iñantaḥ. śeṣāstu "ata iñ" 4.1.95 itīñantā veditavyāḥ. śālaṅkiriti paṭha()te, sa katham, yāvatā naḍādiṣu "śalaṅku śalaṅkañca" (ga.sū.67) iti pāṭhāt śālaṅkāyana ita bhavitavyam? prakṛtyantaraṃ śalaṅkuśabdo'sti, tato'yamiñ vihita ityeke. asmādeva nipātanācchalaṅkuśabdādiñiti vijñāyate, tatsanniyoge ca śalaṅkādeśa ityapare. "tadrājāccāṇaḥ" iti. tadrājasaṃjñakāccāṇa uttarasya yuvapratyayasya lug bhavati. aṅgasyāpatyamiti "dvayañmagadha" 4.1.168 iti phiñ, tasyānena luk॥
Bālamanoramā1:
pailādibhyaśca. `ṇyakṣatriyārṣe'tyato yūni lugityanuvartate. tadāha–ebhyāṃ Sū #1067
See More
pailādibhyaśca. `ṇyakṣatriyārṣe'tyato yūni lugityanuvartate. tadāha–ebhyāṃ
yuvapratyayasya lugiti. ajādipratyaye avivakṣite'pi prāptyarthamidam. pīlāyā
iti. pīlāyā gotrāpatyamityarthe `strībhyo ḍha'giti ḍhakaṃ bādhitvā `pīlāyā
ve'tyaṇityarthaḥ. tasmāditi. pailasyāpatyaṃ yuvetyarthe pailādibhyaśce'ti luk `amo
dvyacaḥ' iti phiñityarthaḥ. pīlāyā gotrāpatyasyāpatyaṃ. pīlāyā yuvāpatyamiti
paryavasyati. tasyeti. tasya-yuvārthakaphiñpratyayasya anena lugityarthaḥ. pīlāyā
gotrāpatye, yuvāpatye ca pailaśabda ityāha–pailaḥ pitā putraśceti. yūnaḥ pitā, yuvā
cetyarthaḥ. `tadrājāccā'ṇaḥ'iti pailādigaṇasūtram. tadrājapratyayātparasya
yuvapratyayasyā'ṇo lugityarthaḥ. dvyañmagadheti. aṅgaśabdo deśaviśeṣe tasya rājā
āṅgaḥ. tasya gotrāpatyamapyāṅgaḥ. `dvyañmagadhe'tyaṇ. tasyāpatyaṃ yuvāpyāṅga eva.
`aṇo dvyacaḥ' iti phiñ, tasyānena luk.
Bālamanoramā2:
pailādibhyaśca 1067, 2.4.59 pailādibhyaśca. "ṇyakṣatriyārṣe"tyato yūni
See More
pailādibhyaśca 1067, 2.4.59 pailādibhyaśca. "ṇyakṣatriyārṣe"tyato yūni lugityanuvartate. tadāha--ebhyāṃ yuvapratyayasya lugiti. ajādipratyaye avivakṣite'pi prāptyarthamidam. pīlāyā iti. pīlāyā gotrāpatyamityarthe "strībhyo ḍha"giti ḍhakaṃ bādhitvā "pīlāyā ve"tyaṇityarthaḥ. tasmāditi. pailasyāpatyaṃ yuvetyarthe pailādibhyaśce"ti luk "amo dvyacaḥ" iti phiñityarthaḥ. pīlāyā gotrāpatyasyāpatyaṃ. pīlāyā yuvāpatyamiti paryavasyati. tasyeti. tasya-yuvārthakaphiñpratyayasya anena lugityarthaḥ. pīlāyā gotrāpatye, yuvāpatye ca pailaśabda ityāha--pailaḥ pitā putraśceti. yūnaḥ pitā, yuvā cetyarthaḥ. "tadrājāccā'ṇaḥ"iti pailādigaṇasūtram. tadrājapratyayātparasya yuvapratyayasyā'ṇo lugityarthaḥ. dvyañmagadheti. aṅgaśabdo deśaviśeṣe tasya rājā āṅgaḥ. tasya gotrāpatyamapyāṅgaḥ. "dvyañmagadhe"tyaṇ. tasyāpatyaṃ yuvāpyāṅga eva. "aṇo dvyacaḥ" iti phiñ, tasyānena luk.
Tattvabodhinī1:
yuvapratyayasyeti. vakṣmāṇa iti. `prācāmavṛddhātphinbahula'miti vakṣyamāṇa Sū #894
See More
yuvapratyayasyeti. vakṣmāṇa iti. `prācāmavṛddhātphinbahula'miti vakṣyamāṇaḥ.
ajādau kim?. glaucukāyanarūpyam. prāgdīvyaṭatīye kim?ṣa glaucukāyanīyam. `tasmai
hita'miti chaḥ. iha `dvigorluga napatye'ci' `yūni gotre ne'tyeva sūtrayitavyam.
tathā ca `lugaluggrahaṇaṃ śakyamakartuṃ'miti manoramāyāṃ sthitam. tatra `phikphiño'riti
sūtre `yūnī'tyasya maṇḍūkaplutirāśrayaṇīyeti kleśo'yaṃ lāghavānurodhena soḍhavya iti
bhāvaḥ. pailadibhyaśca. `ṇyakṣatriyārṣe'tyato `yūni lu'giti vartate. tadāha—.
Tattvabodhinī2:
pailādibhyaśca 894, 2.4.59 yuvapratyayasyeti. vakṣmāṇa iti. "prācāmavṛddhāt
See More
pailādibhyaśca 894, 2.4.59 yuvapratyayasyeti. vakṣmāṇa iti. "prācāmavṛddhātphinbahula"miti vakṣyamāṇaḥ. ajādau kim(). glaucukāyanarūpyam. prāgdīvyaṭatīye kim()ṣa glaucukāyanīyam. "tasmai hita"miti chaḥ. iha "dvigorluga napatye'ci" "yūni gotre ne"tyeva sūtrayitavyam. tathā ca "lugaluggrahaṇaṃ śakyamakartuṃ"miti manoramāyāṃ sthitam. tatra "phikphiño"riti sūtre "yūnī"tyasya maṇḍūkaplutirāśrayaṇīyeti kleśo'yaṃ lāghavānurodhena soḍhavya iti bhāvaḥ. pailadibhyaśca. "ṇyakṣatriyārṣe"tyato "yūni lu"giti vartate. tadāha---.
1.Source: Arsha Vidya Gurukulam
2.Source: Sanskrit Documents