Kāśikāvṛttī1:
ādeśaḥ kathanam. anavādeśo 'nukathanam. idamo 'nvādeśaviṣayasya aśādeśo bhavatya
See More
ādeśaḥ kathanam. anavādeśo 'nukathanam. idamo 'nvādeśaviṣayasya aśādeśo bhavatyanudāttaḥ,
tṛtīyādau vibhaktau parataḥ. ābhyāṃ chātrābhyaṃ rātriradhītā, atho ābhyāmaharapyadhītam.
asmai chātrāya kambalaṃ dehi, atho 'smai śāṭakam api dehi. asya chātrasya śobhanaṃ
śīlam, atho 'sya prabhūtaṃ svam. aśādeśavacanaṃ sākackārtham. imakābhyāṃ chātrābhyāṃ
rātriradhītā, atho ābhyāmaharapyadhītam. neha paścāduccāraṇamātram anvādeśaḥ. kiṃ
tarhi? ekasya eva abhidheyasya pūrvaṃ śabdena pratipāditasya dvitīyaṃ pratipādanam
anvādeśaḥ. tena iha na bhavati, devadattaṃ bhojaya, imaṃ ca yajñadattam iti.
Kāśikāvṛttī2:
idamo 'nvādeśe 'śanudāttas tṛtīyā'adau 2.4.32 ādeśaḥ kathanam. anavādeśo 'nukat
See More
idamo 'nvādeśe 'śanudāttas tṛtīyā'adau 2.4.32 ādeśaḥ kathanam. anavādeśo 'nukathanam. idamo 'nvādeśaviṣayasya aśādeśo bhavatyanudāttaḥ, tṛtīyādau vibhaktau parataḥ. ābhyāṃ chātrābhyaṃ rātriradhītā, atho ābhyāmaharapyadhītam. asmai chātrāya kambalaṃ dehi, atho 'smai śāṭakam api dehi. asya chātrasya śobhanaṃ śīlam, atho 'sya prabhūtaṃ svam. aśādeśavacanaṃ sākackārtham. imakābhyāṃ chātrābhyāṃ rātriradhītā, atho ābhyāmaharapyadhītam. neha paścāduccāraṇamātram anvādeśaḥ. kiṃ tarhi? ekasya eva abhidheyasya pūrvaṃ śabdena pratipāditasya dvitīyaṃ pratipādanam anvādeśaḥ. tena iha na bhavati, devadattaṃ bhojaya, imaṃ ca yajñadattam iti.
Nyāsa2:
idamo'nvādeśe'śanudāttastṛtīyādau. , 2.4.32 "ādeśaḥ kathanam" iti. pra
See More
idamo'nvādeśe'śanudāttastṛtīyādau. , 2.4.32 "ādeśaḥ kathanam" iti. prathamataḥ pratipādanam, śabdena. "anavādeśo'nukatham" iti. paścātpratipādanam. tacca yādṛśamihābhipretaṃ tādṛśaṃ paścādvakṣyati. "ābhyāṃ chātrābhyām" ityādi. ādeśa eṣaḥ. "atho ābhyām" ityādyanvādeśaḥ eṣaḥ. athośabdenātrānvādeśa ucyate.
nanu ca tyādādyatve kṛte hali lope 7.2.113 cātho ābhyāmityādirūpaṃ sidhyatyeva, tasmādanudāttameva kevalaṃ vidheyam, ādeśavacanaṃ tvanarthakamityata āha-- "ādeśavacanam" ityādi. "avyayasarvanāmnāmakac prāk ṭeḥ" 5.3.71 ityakaracpratyaye kṛte satyapi "anāpyakaḥ" 7.2.112 ityadhikārādidrūpasya lopo nāstītyastayādeśavacane rūpaṃ na sidhyati. nanu ca "hali lopaḥ" (7.2.113) ityanena halādāvidrūpasya lope'nenājādau yathā syādityavevamarthaṃ kasmānna bhavati? naitadasti; sāmathryāddhi halādāveva bhavitavyam, tatra smaibhāvādiṣu kṛteṣu. tasmāt sākackārthamādeśavacanam. sākackārthe cāsminnārabdhe śitkaraṇaṃ sarvādaśārtham; anyathā hralo'ntsya syāt. prayojanābhāvānna bhaviṣyatīti cet, na; akārasya tvakāravacanaṃ dīrghādeśanivṛttyrathaṃ vijñāyate. athānudāttavacanaṃ kimartham, yāvatā "ūḍidampadādyappumraidyubhyaḥ" 6.1.165 iti vibhakterudāttatve kṛte "ānudāttaṃ padamekavarjam" (6.1.158) iti prakṛteranudāttatvaṃ bhaviṣyati? naitadasti; savibhaktyarthamanudāttavacanam, savibhaktikasyānudāttatvaṃ yathā syāt. tena sarvānudāttamevābhyāmiti padamanvādeśe bhavati. yadi paścāduccāraṇamātramanvādeśastadeha kasmānna bhavati-- devadattaṃ bhojaya, imañca yajñadattamiti? asti hratrāpyanvādeśaḥ, tataśca "dvitīyāṭaussvenaḥ" 2.4.34 ityenādeśaḥ prāpnotītyata āha-- "neha paścāduccāraṇamātram" ityādi. "teneha na bhavati" iti. na hratraikasyābhidheyasya pūrvaṃ śabdena pratipāditasya dvitīyaṃ pratipādanam, kiṃ tarhi? abhidheyāntarasya. tathāhi pūrvaṃ devadattasya pratipādanam, uttarakālaṃ yajñadattasya. kathaṃ punarayaṃ viśeṣo labhyate, yāvatāpaścāduccāraṇamātre'nvādeśaśabdaḥ prasiddhaḥ, na ca sāmānyaśabdaḥ śabdāntasannidhānādikaramanteraṇa viśeṣe'vatiṣṭhate? naiṣa doṣaḥ; yasmāt "vibhāṣā senā" 2.4.25 ityato vibhāṣāgrahaṇamanuvatrtate, sā ca vyavasthitavibhāṣā vijñāyate. tenaivaṃvidhaviṣaya evānvādeśo'tra grahītavyaḥ, nānvādeśamātram. tasamādviśiṣṭasyānvādeśasya grahaṇaṃ yuktamiti bhāvaḥ. yadapi ca vakṣyati tatra-- "yatra kiñcidvidhāya" ityādi, tadapīmameva nyāyaṃ hmadi kṛtveti boddhavyam॥
Tattvabodhinī1:
idamo'nvādeśe. nanvidamo'nudāttamātpavidhāvapi hali lopena `ābhyā9;mityādi
Sū #310
See More
idamo'nvādeśe. nanvidamo'nudāttamātpavidhāvapi hali lopena `ābhyā'mityādi
samīhitarūpaṃ sidhyati, `enayo'rityatra tu viśiṣyainādeśo vihitaḥ,
kimanenā'\ufffdācanenetyata āha–sākackārthamiti. yadyapīha śitkaraṇaṃ vyartham,
akārasyā'kāravidhānasāmathryādeva sarvādeśāsiddheḥ,
tathāpyanudāttatvārthaṃmevā'kāravidhānamityāśaṅkā syāttannivāraṇāya
śitkaraṇamityāhuoḥ. `a–a'iti praśliṣya nirdeśe tvanekālvādeva sarvādeśasiddheḥ
sidgrahaṇaṃ tyuktaṃ śakyamityākaraḥ.
Tattvabodhinī2:
idamo'nvādeśe'śanudāttastṛtīyādau 310, 2.4.32 idamo'nvādeśe. nanvidamo'nudāttamā
See More
idamo'nvādeśe'śanudāttastṛtīyādau 310, 2.4.32 idamo'nvādeśe. nanvidamo'nudāttamātpavidhāvapi hali lopena "ābhyā"mityādi samīhitarūpaṃ sidhyati, "enayo"rityatra tu viśiṣyainādeśo vihitaḥ, kimanenā'()ācanenetyata āha--sākackārthamiti. yadyapīha śitkaraṇaṃ vyartham, akārasyā'kāravidhānasāmathryādeva sarvādeśāsiddheḥ, tathāpyanudāttatvārthaṃmevā'kāravidhānamityāśaṅkā syāttannivāraṇāya śitkaraṇamityāhuoḥ. "a--a"iti praśliṣya nirdeśe tvanekālvādeva sarvādeśasiddheḥ sidgrahaṇaṃ tyuktaṃ śakyamityākaraḥ.
1.Source: Arsha Vidya Gurukulam
2.Source: Sanskrit Documents