Kāśikāvṛttī1:
dvitīyā svaryate, na tṛtīyā. antarāntareṇa śabdau nipātau sāhacaryād gṛhyete.
āb
See More
dvitīyā svaryate, na tṛtīyā. antarāntareṇa śabdau nipātau sāhacaryād gṛhyete.
ābhyāṃ yoge dvitīyā vibhaktir bhavati. ṣaṣṭhyapavādo 'yam yogaḥ. tatra antarāśabdo
madhyamādheyapradhānam ācaṣṭe. antareṇa śabdas tu tac ca vinārthaṃ ca. antarā tvāṃ ca
māṃ ca kamaṇḍaluḥ. antareṇa tvāṃ ca māṃ ca kamaṇḍaluḥ. antareṇa puruṣakāraṃ na kiṃcil
labhyate. yuktagrahaṇaṃ kim? antarā takṣaśilāṃ ca pāṭaliputraṃ srughnasya prākāraḥ.
Kāśikāvṛttī2:
antarā 'ntareṇa yukte 2.3.4 dvitīyā svaryate, na tṛtīyā. antarāntareṇa śabdau n
See More
antarā 'ntareṇa yukte 2.3.4 dvitīyā svaryate, na tṛtīyā. antarāntareṇa śabdau nipātau sāhacaryād gṛhyete. ābhyāṃ yoge dvitīyā vibhaktir bhavati. ṣaṣṭhyapavādo 'yam yogaḥ. tatra antarāśabdo madhyamādheyapradhānam ācaṣṭe. antareṇa śabdas tu tac ca vinārthaṃ ca. antarā tvāṃ ca māṃ ca kamaṇḍaluḥ. antareṇa tvāṃ ca māṃ ca kamaṇḍaluḥ. antareṇa puruṣakāraṃ na kiṃcil labhyate. yuktagrahaṇaṃ kim? antarā takṣaśilāṃ ca pāṭaliputraṃ srughnasya prākāraḥ.
Nyāsa2:
antarāntareṇa yukte. , 2.3.4 "antarāntareṇaśabdau nipātau sāhacaryādgṛhrete
See More
antarāntareṇa yukte. , 2.3.4 "antarāntareṇaśabdau nipātau sāhacaryādgṛhrete" iti. ayamantarāśabdo yadyapi strīpratyayānto'sti, tathā'strīpratyayānto'pi;antareṇaśabdastvastrīpratyayānto gṛhrate. yaścāstrīpratyayānto'ntarāśabdaḥ sa nipāta evetyantarāśabdasya tāvannipātasya grahaṇam. atastena nipātena sāhacaryādantareṇaśabdasyāpi tasyaiva grahaṇam. tenānipāto yastṛtīyānto'ntareṇaśabdaḥ, yaśca ṭābanto'ntarāśabdastābhyāṃ yoge dvitīyā na bhavati. kiṃ te bābhrāvāṇāṃ śālaṅkāyamānāñcāntareṇa gatena? grāmayorantarāyāṃ puri vasatītyantaraśabdo'tra viśeṣavacanaḥ. gamirapi jñānavacanaḥ. kiṃ te viśeṣaṇa jñānenetyarthaḥ. "ṣaṣṭha()pavādo'yaṃ yogaḥ" iti.ra śeṣalakṣaṇāyāṃ ṣaṣaṭha()āṃ prāptāyāmasyārambhāt. ṣaṣṭha()āpavādatvamasya yogasyāntarāntareṇaśabdārthapradarśanadvāreṇa vispaṣṭīkarttumāha-- "tatra" ityādi. madhyaṃ hi sambandhiśabdatvādamadhyabhūtaṃ dvitīyaṃ sambandhinamapekṣya bhavati. tatra yadapekṣaṃ madhyatvaṃ tato madhyena vyatireke samupajanite ṣaṣṭhī prāpnoti. vinārtho'pi śeṣa eva. atrāpi ṣaṣṭha()eva prāpnoti. "antarā tvāñca māñca kamaṇḍaluḥ" iti. tava mama madhye kamaṇḍalurityarthaḥ. atha kamaṇḍaluśabdāddvitītā kasmānna bhavati? satyapyantarāntareṇayoge tasya prādhānyāt. tathā hi-- kamaṇḍaloḥ svārthā pravṛttiḥ , yuṣmadasmadostu parārthā; kamaṇḍaluviśeṣaṇatvena tayoḥ pravṛttatvāt. tatra kamaṇḍaloḥ svārthe vatrtamānāt prādhānyenāvasthitvāt prātipadikārthādapracyutatvāt paratvāt prathamaiva bhavati. dvitīyāyāstvapradhāne yuṣmadasmacchabde'vakāśa iti tābhyāṃ teneva prathamāntena kamaṇḍalunopajanite vyatireke ṣaṣṭha()āṃ prāptāyāṃ dvitīyā vidhīyate. "antareṇa puruṣakāram" iti. vinā puruṣakāreṇetyarthaḥ.
"antarā takṣaśilāṃ pāṭaliputrañca ruāugh()nasya prākāraḥ" iti. atra ruāughnaḥ prākāraviśeṣaṇatvenopakṣīṇasāmathrya iti na bhavati tsayāntarāśabdena yogaḥ॥
Bālamanoramā1:
antarāntareṇayukte. `antarā' ityākārāntamavyayaṃ, natu ṭābantam.
antareṇet Sū #537
See More
antarāntareṇayukte. `antarā' ityākārāntamavyayaṃ, natu ṭābantam.
antareṇetyapyavyayameva, natu tṛtīyāntamiti bhāṣye sthitam. antarā tvāṃ māṃ
haririti. tava ca mama ca madhye harirityarthaḥ. `antarā madhye' ityamaraḥ. antareṇa harimiti.
harervarjane sukhaṃ nāstītyarthaḥ. `pṛthigvināntareṇarte hiruṅnānā varjane
ityamaraḥ. `kimanayorantareṇa gatene'tyatra tu antaraśabdo viśeṣavācī. anayorviśeṣeṇa
jñātenetyarthaḥ. atra antareṇetyasya tṛtīyāntatvādavyayatvā'bhāvānna tadyoge
dvitīyā. nacaivaṃ sati `halo'nantarāḥ saṃyogaḥ' ityatra dvayoścaivāntarā kaści'diti
bhāṣyaprayogaḥ kathamiti śaṅkyam, madhyatvanimittamavadhitvaṃ hi yayornirṇītaṃ tatra
dvitīyā. yayostu na tannirṇayastatra saṃbandhasāmānye ṣaṣṭha\ufffdeva bhavati
yuktagrahaṇāditi kaiyaṭaḥ.
Bālamanoramā2:
antarā'ntareṇa yukte 537, 2.3.4 antarāntareṇayukte. "antarā" ityākārān
See More
antarā'ntareṇa yukte 537, 2.3.4 antarāntareṇayukte. "antarā" ityākārāntamavyayaṃ, natu ṭābantam. antareṇetyapyavyayameva, natu tṛtīyāntamiti bhāṣye sthitam. antarā tvāṃ māṃ haririti. tava ca mama ca madhye harirityarthaḥ. "antarā madhye" ityamaraḥ. antareṇa harimiti. harervarjane sukhaṃ nāstītyarthaḥ. "pṛthigvināntareṇarte hiruṅnānā varjane ityamaraḥ. "kimanayorantareṇa gatene"tyatra tu antaraśabdo viśeṣavācī. anayorviśeṣeṇa jñātenetyarthaḥ. atra antareṇetyasya tṛtīyāntatvādavyayatvā'bhāvānna tadyoge dvitīyā. nacaivaṃ sati "halo'nantarāḥ saṃyogaḥ" ityatra dvayoścaivāntarā kaści"diti bhāṣyaprayogaḥ kathamiti śaṅkyam, madhyatvanimittamavadhitvaṃ hi yayornirṇītaṃ tatra dvitīyā. yayostu na tannirṇayastatra saṃbandhasāmānye ṣaṣṭha()eva bhavati yuktagrahaṇāditi kaiyaṭaḥ.
Tattvabodhinī1:
antarāntareṇa. pratipadoktatvānnipātayoreva grahaṇaṃ na tu ṭābantatṛtīyāntayoḥ, Sū #483
See More
antarāntareṇa. pratipadoktatvānnipātayoreva grahaṇaṃ na tu ṭābantatṛtīyāntayoḥ,
parasparasāhacaryācca. tadyathā gurubhārgavāvityukte grahayoreva pratītirna
tvācaryaparaśurāmayoḥ. tena kimanayorantareṇāvagateneti siddham. kimanayorviśeṣaṇa
jñātenetyarthaḥ. antarā tvāṃ māmiti. tava mama ca madhye ityarthaḥ. hariśabdāttu
dvitīyā na bhavati, antaraṅgatayā prathamāyā evotpatteḥ. antareṇa harimiti. hariṃ
vinetyarthaḥ. `madhye'ityarthe'pyantareṇaśabdo vartate, `mṛṇālasūtrāmalamantareṇa
sthitaścalaccāmarayodrvayaṃ saḥ' iti. calaccāmarayodrvayaṃ yasya madhye ityarthaḥ.
yuktāgrahaṇānneha,–`antarā tvāṃ māṃ kṛṣṇasya mūrtiḥ'. iha kṛṣṇānna dvitīyā,
antarāśabdaprayoge'pi antaretyanenā'nanvayāt.
Tattvabodhinī2:
antarā'ntareṇa yukte 483, 2.3.4 antarāntareṇa. pratipadoktatvānnipātayoreva grah
See More
antarā'ntareṇa yukte 483, 2.3.4 antarāntareṇa. pratipadoktatvānnipātayoreva grahaṇaṃ na tu ṭābantatṛtīyāntayoḥ, parasparasāhacaryācca. tadyathā gurubhārgavāvityukte grahayoreva pratītirna tvācaryaparaśurāmayoḥ. tena kimanayorantareṇāvagateneti siddham. kimanayorviśeṣaṇa jñātenetyarthaḥ. antarā tvāṃ māmiti. tava mama ca madhye ityarthaḥ. hariśabdāttu dvitīyā na bhavati, antaraṅgatayā prathamāyā evotpatteḥ. antareṇa harimiti. hariṃ vinetyarthaḥ. "madhye"ityarthe'pyantareṇaśabdo vartate, "mṛṇālasūtrāmalamantareṇa sthitaścalaccāmarayodrvayaṃ saḥ" iti. calaccāmarayodrvayaṃ yasya madhye ityarthaḥ. yuktāgrahaṇānneha,--"antarā tvāṃ māṃ kṛṣṇasya mūrtiḥ". iha kṛṣṇānna dvitīyā, antarāśabdaprayoge'pi antaretyanenā'nanvayāt.
1.Source: Arsha Vidya Gurukulam
2.Source: Sanskrit Documents