Kāśikāvṛttī1:
bham iti vartate. takārāntaṃ sakārāntaṃ śabdarūpaṃ matvarthe pratyaye parato bha
See More
bham iti vartate. takārāntaṃ sakārāntaṃ śabdarūpaṃ matvarthe pratyaye parato bhasaṃjñaṃ
bhavati. udaśvitvān ghoṣaḥ. vidyutvān balāhakaḥ. sakārāntam payasvī. yaśasvī. tasau
iti kim? takṣavān grāmaḥ.
Kāśikāvṛttī2:
tasau matvarthe 1.4.19 bham iti vartate. takārāntaṃ sakārāntaṃ śabdarūpaṃ matva
See More
tasau matvarthe 1.4.19 bham iti vartate. takārāntaṃ sakārāntaṃ śabdarūpaṃ matvarthe pratyaye parato bhasaṃjñaṃ bhavati. udaśvitvān ghoṣaḥ. vidyutvān balāhakaḥ. sakārāntam payasvī. yaśasvī. tasau iti kim? takṣavān grāmaḥ.
Nyāsa2:
tasau matvarthe. , 1.4.19 "tasau" iti varṇagrahaṇam. na ca varṇamātrān
See More
tasau matvarthe. , 1.4.19 "tasau" iti varṇagrahaṇam. na ca varṇamātrānmatvarthīya sambhati, ataḥ sāmathryāt tadantavidhirvijñāyata ityāha-- "takārāntam" ityādi. "matvarthe pratyaye" iti vyadhikaraṇe pade; ṣaṣṭhīsamāsaḥ. matorartho matvartha iti, tatra yo vatrtate pratyayastasminnityarthaḥ. atha vā- samānādhikaraṇe pade, matuśabdena sāhacaryānmatupsahacaritārtha ucyate-- ṇatubartho yasya tasmin, na tu yasminniti matvarthe pratyaya iti.
arthagrahaṇaṃ kamatupo'nyatrāpi yathā syāt; itarathā hi matāvityucyamāne matāveva syāt; nānyeṣu. matvarthagrahaṇe kriyamāṇe matupi na syāt; tasyārthaviśeṣaṇatvāt. viśeṣaṇasya ca kāryeṇa sambandhānupapatteḥ. na hi citragurānīyatāmityukte viśeṣaṇabhūtā gāvo'ḍapyānīyante, naiṣa doṣaḥ; viśeṣamapi kvacit kārye viśiṣyate, yathā hi-- devadattaśālāyā brāāhṛṇā ānīyantāmityukte devadattaḥ śālāyāṃ viśeṣaṇabhūto yadi brāāhṛṇo bhavati tadā so'pyānīyata eva. "uda()iātvāna" iti. bhatvāt padasaṃjñābhāve jaśtvaṃ sidhyati. "jhayaḥ" 8.2.10 iti vatvam, "ugidacām" 7.1.70 iti num, "atvasantasya cādhātoḥ" 6.4.14 iti dīrghaḥ. "payasvī, yaśasvī" iti. "asmāyāmedhāruājo viniḥ" 5.2.120 bhatvādrutvaṃ na bhavati. "indaranpūṣāryamṇāṃ sau" 6.4.12 ityanuvatrtamāne "sau ca" 6.4.13 ityanena dīrghaḥ॥
Laghusiddhāntakaumudī1:
tāntasāntau bhasaṃjñau sto matvarthe pratyaye pare. garutmān. vasoḥ
saṃprasāraṇ Sū #1189
See More
tāntasāntau bhasaṃjñau sto matvarthe pratyaye pare. garutmān. vasoḥ
saṃprasāraṇaṃ. viduṣmān. (guṇavacanebhyo matupo lugiṣṭaḥ). śuklo guṇo'syāstīti
śuklaḥ paṭaḥ. kṛṣṇaḥ..
Laghusiddhāntakaumudī2:
tasau matvarthe 1189, 1.4.19 tāntasāntau bhasaṃjñau sto matvarthe pratyaye pare.
See More
tasau matvarthe 1189, 1.4.19 tāntasāntau bhasaṃjñau sto matvarthe pratyaye pare. garutmān. vasoḥ saṃprasāraṇaṃ. viduṣmān. (guṇavacanebhyo matupo lugiṣṭaḥ). śuklo guṇo'syāstīti śuklaḥ paṭaḥ. kṛṣṇaḥ॥
Bālamanoramā1:
nanu vidvacchabdānmatupi yajādisvādiparakatvā'bhāvena bhatvā'bhāvāt `vasoḥ
saṃp Sū #1871
See More
nanu vidvacchabdānmatupi yajādisvādiparakatvā'bhāvena bhatvā'bhāvāt `vasoḥ
saṃprasāraṇa'miti karathaṃ saṃprasāraṇamityata āha–tasau matvarthe.
matvarthapratyayākṣiptaprātipadikaviśeṣaṇatvāttadantavidhimabhipretyāha-
tāntasāntāviti. takārasakārāntāvityarthaḥ.
guṇe guṇavati ca ye prasiddhāḥ śuklādiśabdāsta eva gṛhrante, natu rūpādiśabdā
api.tena `rūpaṃ vastra'mityādi na bhavati. atra yadvaktavyaṃ tadadhvaramīmāṃsākautūhale
aruṇādhikaraṇe prapañcitamasmābhiḥ.
Bālamanoramā2:
tasau matvarthe 1871, 1.4.19 nanu vidvacchabdānmatupi yajādisvādiparakatvā'bhāve
See More
tasau matvarthe 1871, 1.4.19 nanu vidvacchabdānmatupi yajādisvādiparakatvā'bhāvena bhatvā'bhāvāt "vasoḥ saṃprasāraṇa"miti karathaṃ saṃprasāraṇamityata āha--tasau matvarthe. matvarthapratyayākṣiptaprātipadikaviśeṣaṇatvāttadantavidhimabhipretyāha-tāntasāntāviti. takārasakārāntāvityarthaḥ. guṇavacanebhya iti vārtikamidam, guṇe guṇavati ca ye prasiddhāḥ śuklādiśabdāsta eva gṛhrante, natu rūpādiśabdā api.tena "rūpaṃ vastra"mityādi na bhavati. atra yadvaktavyaṃ tadadhvaramīmāṃsākautūhale aruṇādhikaraṇe prapañcitamasmābhiḥ.
1.Source: Arsha Vidya Gurukulam
2.Source: Sanskrit Documents