Kāśikāvṛttī1:
taddhitavarjitasya pratyayasyādito vartamānā lakāraśakārakavargā itsaṃjñā bhavan
See More
taddhitavarjitasya pratyayasyādito vartamānā lakāraśakārakavargā itsaṃjñā bhavanti. lakaraḥ,
lyuṭ ca 3-3-115) cayanam, jayanam. śakāraḥ, kartari śap (*3,1.68 bhavati, pacati.
kavargaḥ, ktaktavatū niṣṭhā 1-1-26) bhuktaḥ, bhuktavat. priyavaśo vadaḥ khac (*3,2.38
priyaṃvadaḥ, vaśaṃvadaḥ. glājisthaśca gsnuḥ 3-2-139 glāsnuḥ, jiṣṇuḥ, bhūṣṇuḥ.
bhañjabhāsamido ghurac 3-2-161) bhuaṅguram. ṭāṅasiṅasām inā'tsyāḥ (*7,1.12
vṛkṣāt, vṛkśasya. ataddhite iti kim? cūḍhālaḥ. lomaśaḥ. karṇikā.
Kāśikāvṛttī2:
laśakvataddhite 1.3.8 taddhitavarjitasya pratyayasyādito vartamānā lakāraśakāra
See More
laśakvataddhite 1.3.8 taddhitavarjitasya pratyayasyādito vartamānā lakāraśakārakavargā itsaṃjñā bhavanti. lakaraḥ, lyuṭ ca 3.3.115 cayanam, jayanam. śakāraḥ, kartari śap 3.1.68 bhavati, pacati. kavargaḥ, ktaktavatū niṣṭhā 1.1.25 bhuktaḥ, bhuktavat. priyavaśo vadaḥ khac 3.2.38 priyaṃvadaḥ, vaśaṃvadaḥ. glājisthaśca gsnuḥ 3.2.139 glāsnuḥ, jiṣṇuḥ, bhūṣṇuḥ. bhañjabhāsamido ghurac 3.2.161 bhuaṅguram. ṭāṅasiṅasām inā'tsyāḥ 7.1.12 vṛkṣāt, vṛkśasya. ataddhite iti kim? cūḍhālaḥ. lomaśaḥ. karṇikā.
Nyāsa2:
laśakvataddhite. , 1.3.8 "priyaṃvadaḥ" iti. "priyavaśe vadaḥ khac
See More
laśakvataddhite. , 1.3.8 "priyaṃvadaḥ" iti. "priyavaśe vadaḥ khac" 3.2.38, "arurdviṣadajantasya" 6.3.66 iti mum. "jiṣṇuḥ"- iti. "glājisthaśca ksnuḥ" 3.2.139 iti. ye tu ksnupratyayaṃ gitamicchanti tanmatenedaṃ gakārasyodāharaṇam. ye tu kitamicchanti tanmatenemapi kakārasyodāharaṇaṃ bhavati.
"cūḍāla#ḥ" iti. matvarthe "prāṇisthādāto lajanyatarasyām" 5.2.95 iti lac pratyayaḥ. nanu ca prayojanābhāvādatretsaṃjñā na bhaviṣyati; litpratyayāt pūrvasyodāttatvaṃ prayojanamiti cet, na; citsvarasya hi sarvasya rasyāpavādatvāt pratyayasvareṇahrantodāttatve siddhe citkaraṇasyaitat prayojanam-- citsvara eva yathā syāt, yo'nyaḥ svaraḥ prāpnoti sa mā bhūditi. idaṃ tu pratyudāharaṇam-- lomānyasya santīti "lomādipāmādi" 5.2.99 ityādinā śaḥ, lomaśaḥ? etadapi nāsti, atrāpi proyajanābhāvādevetsaṃjñā na bhaviṣyati. idaṃ tarhi pratyudāharam-- "karṇalalāṭāt kanalaṅkāre" 4.3.65 iti bhāvārthe kan; karṇikā, yadyatretsaṃjñā syāt "kiti ca" 7.2.118 ityādivṛddhiḥ stāt, tataśca rūpameva na siddhyeta? yadyevam ivamevopanyasanīyam, netare? evaṃ manyate-- etadartham "ataddhite"iti kriyamāṇamihāpi mandadhiyāṃ pratipattigauravaṃ parihartu cūḍālaḥ, lomaśa ityevamarthamapi bhavitumarhatīti॥
Laghusiddhāntakaumudī1:
taddhitavarjapratyayādyā laśakavargā itaḥ syuḥ.. Sū #136
Laghusiddhāntakaumudī2:
laśakvataddhite 136, 1.3.8 taddhitavarjapratyayādyā laśakavargā itaḥ syuḥ॥
Bālamanoramā1:
`rāma śas'-iti sthite, `na vibhaktau tusmā' `iti sakārasya netvam. ta Sū #194
See More
`rāma śas'-iti sthite, `na vibhaktau tusmā' `iti sakārasya netvam. tatra śakārasya
anantyatvāddhalantyamityasyā'prāptāvāha-laśakvataddhite. `laśaku' iti
samāhāradvandvaḥ. upadeśe'janunāsika it, `ādirñiṭuḍavaḥ, `ṣaḥ pratyayasye'tyataḥ-
iditi , ādiriti, pratyayasyeti cānuvartate. ataddhita iti ṣaṣṭha\ufffdrthe saptamī.
taddhitabhinnasya pratyayasya ādibhūtaṃ lakāraśakārakavargam itsaṃjñaṃ bhavatītyarthaḥ. tadāha–
taddhitavarjeti. ataddhita iti kim ?. `karṇalalāṭātkanalaṅkāre'. karṇikā. atra
kakārasya taddhitāvayavatvānnettvam. sati tasmin `kiti ce'tyādivṛddhiḥ syāt.
etena prayojanā'bhāvādeva laśāditaddhiteṣu nettvamityataddhitagrahaṇaṃ vyarthamiti
nirastam. iti śasa iti. śakārasyetsaṃjñāyāṃ `tasya lopa' iti lopaḥ. śakāroccāraṇaṃ tu
`jasaḥ śī' `tasmācchaso naḥ' ityādau viṣayavibhāgārtham. rāma asiti sthite, akaḥ savarṇe
dīrgha iti bādhitvā, ato guṇa iti prāpte prathamayoriti pūrvasavarṇadīrghe, rāmās
iti sthite.
Bālamanoramā2:
laśakvataddhite 194, 1.3.8 "rāma śas"-iti sthite, "na vibhaktau t
See More
laśakvataddhite 194, 1.3.8 "rāma śas"-iti sthite, "na vibhaktau tusmā" "iti sakārasya netvam. tatra śakārasya anantyatvāddhalantyamityasyā'prāptāvāha-laśakvataddhite. "laśaku" iti samāhāradvandvaḥ. upadeśe'janunāsika it, "ādirñiṭuḍavaḥ, "ṣaḥ pratyayasye"tyataḥ-iditi , ādiriti, pratyayasyeti cānuvartate. ataddhita iti ṣaṣṭha()rthe saptamī. taddhitabhinnasya pratyayasya ādibhūtaṃ lakāraśakārakavargam itsaṃjñaṃ bhavatītyarthaḥ. tadāha--taddhitavarjeti. ataddhita iti kim?. "karṇalalāṭātkanalaṅkāre". karṇikā. atra kakārasya taddhitāvayavatvānnettvam. sati tasmin "kiti ce"tyādivṛddhiḥ syāt. etena prayojanā'bhāvādeva laśāditaddhiteṣu nettvamityataddhitagrahaṇaṃ vyarthamiti nirastam. iti śasa iti. śakārasyetsaṃjñāyāṃ "tasya lopa" iti lopaḥ. śakāroccāraṇaṃ tu "jasaḥ śī" "tasmācchaso naḥ" ityādau viṣayavibhāgārtham. rāma asiti sthite, akaḥ savarṇe dīrgha iti bādhitvā, ato guṇa iti prāpte prathamayoriti pūrvasavarṇadīrghe, rāmās iti sthite.
Tattvabodhinī1:
laśakva. `ādirñiṭuḍavaḥ' ityata `ādi'-rityanuvartate `ṣaḥ pratyayasye Sū #162
See More
laśakva. `ādirñiṭuḍavaḥ' ityata `ādi'-rityanuvartate `ṣaḥ pratyayasye'tyataḥ
pratyayasyeti. `ataddhite' iti paryudāsādvā labhyata ityāha–pratyayādyā iti.
laśta śaśca kuśceti samāhāradvandve `laśakvi'ti napuṃsakam. taditaretarayogadvandvena
vivṛṇoti-laśakavargā iti. ataddhita iti kam ?, `prāṇisthādātaḥ-'iti lac. cūḍālaḥ.
`lomādibhyaḥ[śaḥ']. lomaśaḥ. atra prayojanā'bhāvādeva netsaṃjñeti nedaṃ
pratyudāharaṇamiti navyāḥ. `karṇalalāṭā'diti bhavārthe kan. karṇikā. satyāṃ
hītsaṃjñāyāṃ `kiti ce'ti vṛddhiḥ syāt. pratyayādyā iti kim ?.
`jalpabhikṣe'ti vṛḍaḥ ṣākan. varākaḥ. atra `kṅiti ce'ti guṇo na syāt.
Tattvabodhinī2:
laśakvataddhite 162, 1.3.8 laśakva. "ādirñiṭuḍavaḥ" ityata "ādi&q
See More
laśakvataddhite 162, 1.3.8 laśakva. "ādirñiṭuḍavaḥ" ityata "ādi"-rityanuvartate "ṣaḥ pratyayasye"tyataḥ pratyayasyeti. "ataddhite" iti paryudāsādvā labhyata ityāha--pratyayādyā iti. laśta śaśca kuśceti samāhāradvandve "laśakvi"ti napuṃsakam. taditaretarayogadvandvena vivṛṇoti-laśakavargā iti. ataddhita iti kam?, "prāṇisthādātaḥ-"iti lac. cūḍālaḥ. "lomādibhyaḥ[śaḥ"]. lomaśaḥ. atra prayojanā'bhāvādeva netsaṃjñeti nedaṃ pratyudāharaṇamiti navyāḥ. "karṇalalāṭā"diti bhavārthe kan. karṇikā. satyāṃ hītsaṃjñāyāṃ "kiti ce"ti vṛddhiḥ syāt. pratyayādyā iti kim?. "jalpabhikṣe"ti vṛḍaḥ ṣākan. varākaḥ. atra "kṅiti ce"ti guṇo na syāt.
1.Source: Arsha Vidya Gurukulam
2.Source: Sanskrit Documents