Kāśikāvṛttī1:
akarmakātiti vartate. śeṣāt kartari parasmaipadam 1-3-78 iti prāpte
sampūrvebhyo
See More
akarmakātiti vartate. śeṣāt kartari parasmaipadam 1-3-78 iti prāpte
sampūrvebhyo gami ṛcchi pracchi svarati arti śru vidi ityetebhyo 'karmakebhyo
dhātubhya ātmanepadaṃ bhavati. saṅgacchate. amṛddhate. saṃpṛcchate. saṃsvarati. saṅkalpā asya
samaranta. arter luṅi cleḥ sartiśāstyartibhyaśca 3-1-56. ityaṅādeśaḥ. tatra
prasmaipadeśu ityetan nāśrīyate. bahulaṃ chandasyamāṅyoge 'pi 6-4-75 ityāṭ
pratiṣadhyate. ṛdṛśo 'ṅi guṇaḥ 7-4-16 iti guṇaḥ samaranata. saṃśṛṇute. saṃvitte.
ṛccheranādeśasya grahaṇam, samṛcchiṣyate. artyādeśasya tvarti ityeva siddham
ātmanepadam. artirubhayatra paṭhyate, ṛ gatiprāpaṇayoḥ iti bhvādau, ṛ sṛ gatau iti
juhotyādau. viśeṣābhāvād dvayorapi grahaṇam. viderjñānārthasya grahanam,
parasmaipadibhir gamādibhiḥ sāhacaryāt, na lābhārthasya svaritettvādubhyatobhāṣasya.
dṛśeśca iti vaktavyam. saṃpaśyate. akarmakātityeva. grāmaṃ saṃpasyati.
Kāśikāvṛttī2:
samo gamyṛcchipracchisvaratyartiśruvidighyaḥ 1.3.29 akarmakātiti vartate. śeṣāt
See More
samo gamyṛcchipracchisvaratyartiśruvidighyaḥ 1.3.29 akarmakātiti vartate. śeṣāt kartari parasmaipadam 1.3.78 iti prāpte sampūrvebhyo gami ṛcchi pracchi svarati arti śru vidi ityetebhyo 'karmakebhyo dhātubhya ātmanepadaṃ bhavati. saṅgacchate. amṛddhate. saṃpṛcchate. saṃsvarati. saṅkalpā asya samaranta. arter luṅi cleḥ sartiśāstyartibhyaśca 3.1.56. ityaṅādeśaḥ. tatra prasmaipadeśu ityetan nāśrīyate. bahulaṃ chandasyamāṅyoge 'pi 6.4.75 ityāṭ pratiṣadhyate. ṛdṛśo 'ṅi guṇaḥ 7.4.16 iti guṇaḥ samaranata. saṃśṛṇute. saṃvitte. ṛccheranādeśasya grahaṇam, samṛcchiṣyate. artyādeśasya tvarti ityeva siddham ātmanepadam. artirubhayatra paṭhyate, ṛ gatiprāpaṇayoḥ iti bhvādau, ṛ sṛ gatau iti juhotyādau. viśeṣābhāvād dvayorapi grahaṇam. viderjñānārthasya grahanam, parasmaipadibhir gamādibhiḥ sāhacaryāt, na lābhārthasya svaritettvādubhyatobhāṣasya. dṛśeśca iti vaktavyam. saṃpaśyate. akarmakātityeva. grāmaṃ saṃpasyati.
Nyāsa2:
samo gamyṛcchipracchisvaratyartiśruvidibhyaḥ. , 1.3.29 "saṃsvarate" it
See More
samo gamyṛcchipracchisvaratyartiśruvidibhyaḥ. , 1.3.29 "saṃsvarate" iti. "svṛ śabdopatāpayoḥ" (dhā.tā.932). "samaranta" iti. artteḥ "sartiśāstyartibhyaśca" 3.1.56 ityatra puṣādisūtrāt parasmaipadagrahaṇānuvṛtterātmanepadeṣvaṅāgeśena na bhavitavyamiti kasyacidbhrāntiḥ syāt, atastannirākartumāha-- "tatra hi" ityādi. "saṃśṛṇute"iti. "śru śravaṇe" (dhā.pā.942), "śruvaḥ śṛ ca" 3.1.74 iti śnupratyayaḥ, śṛbhāvaśca.
"ṛccheranādeśasya grahaṇam" iti. "ṛccha gatīndriyapralayamṛrtibhāveṣu" (dhā.pā.1296) ityasya. "smṛcchiṣyate" iti lṛṭ. syapratyayaḥ. yadyādeśasya grahaṇaṃ syāt tadetanna sidhyet. prādhrādi 7.3.72 sūtreṇātrterṛcchādeśasyacchādaśasya śitītyevaṃ vidhānāt. athārttyādeśyāpi grahaṇaṃ kasmān bhavatītyāha-- "arttyādeśasyatvatrtītyevam" ityādi.
atha vā-- yadyanādeśasya grahamaṃ syāt, ādeśasyātmanepadaṃ na sidhyatītyata āha--
arttyādeśasya tvartītyevam" ityādi. sthānivadbhāvenetyabhiprāyaḥ.
"na lābhārthasya" iti. "vidlṛ lābhe" (dhā.pā.1432) ityasya. atha "na tu sattārthasya, nāpi vicāraṇārthasya" ityevamapi kasmānnoktam? evaṃ manyate-- nityātmanepaditvādanayorātmanepadārthagrahaṇaṃ nāśaṅkyetaiveti.
"dṛśeśceti vaktavyam" iti. "dṛśir prekṣaṇe"(dhā.pā.988) ityasmāt saṃpūrvādātmanepadaṃ bhavatītyetadartharūpaṃ vyākhyeyamityarthaḥ. vyākhānaṃ tu pūrvapadeva. "sampaśyate iti. pādhrādinā7.3.72 paśyādeśaḥ॥
Bālamanoramā1:
samo gamyṛcchibhyām. `ātmanepada'miti śeṣaḥ. akarmakābhyāmityeveti.
`svāṅg Sū #523
See More
samo gamyṛcchibhyām. `ātmanepada'miti śeṣaḥ. akarmakābhyāmityeveti.
`svāṅgakarmakācce'ti tu nivṛttamiti bhāvaḥ. saṅgacchate iti. saṃgataṃ bhavatītyarthaḥ.
Bālamanoramā2:
samo gamyṛcchibhyām 523, 1.3.29 samo gamyṛcchibhyām. "ātmanepada"miti
See More
samo gamyṛcchibhyām 523, 1.3.29 samo gamyṛcchibhyām. "ātmanepada"miti śeṣaḥ. akarmakābhyāmityeveti. "svāṅgakarmakācce"ti tu nivṛttamiti bhāvaḥ. saṅgacchate iti. saṃgataṃ bhavatītyarthaḥ.
Tattvabodhinī1:
saṅgataṃ bhavatītyarthaḥ. Sū #446
Tattvabodhinī2:
samo gamyṛcchibhyām 446, 1.3.29 saṅgataṃ bhavatītyarthaḥ.
1.Source: Arsha Vidya Gurukulam
2.Source: Sanskrit Documents