Kāśikāvṛttī1:
akartrabhiprāyartho 'yam ārambhaḥ. āṅpūrvād dadāteranāsyaviharaṇe
vartamānādātma
See More
akartrabhiprāyartho 'yam ārambhaḥ. āṅpūrvād dadāteranāsyaviharaṇe
vartamānādātmanepadaṃ bhavati. vidhyāmādatte. anāsyaviharaṇe iti kim? āsyaṃ vyādadāti.
āsyaviharaṇasamānakriyādapi pratiṣedho vaktavyaḥ. vipādikāṃ vyādadāti. kulaṃ vyādadāti.
svāṅgakarmakāc ca iti vaktavyam. iha mā bhūt, vyādadate pipīlikāḥ pataṅgasya mukham.
Kāśikāvṛttī2:
aṅo do 'nāsyaviharaṇe 1.3.20 akartrabhiprāyartho 'yam ārambhaḥ. āṅpūrvād dadāte
See More
aṅo do 'nāsyaviharaṇe 1.3.20 akartrabhiprāyartho 'yam ārambhaḥ. āṅpūrvād dadāteranāsyaviharaṇe vartamānādātmanepadaṃ bhavati. vidhyāmādatte. anāsyaviharaṇe iti kim? āsyaṃ vyādadāti. āsyaviharaṇasamānakriyādapi pratiṣedho vaktavyaḥ. vipādikāṃ vyādadāti. kulaṃ vyādadāti. svāṅgakarmakāc ca iti vaktavyam. iha mā bhūt, vyādadate pipīlikāḥ pataṅgasya mukham.
Nyāsa2:
āṅo do'nāsyaviharaṇe. , 1.3.20 dadāterevāsyaviharaṇe vṛttiḥ sambhavati, nānyeṣāṃ
See More
āṅo do'nāsyaviharaṇe. , 1.3.20 dadāterevāsyaviharaṇe vṛttiḥ sambhavati, nānyeṣāṃ dārūpāṇāṃ dhatūnāmiti. atastatpratiṣedhena tasyaiva grahaṇaṃ vijñāyata ityata āha-- "āṅapūrvāddāñaḥ" iti. "ādatte" iti. pūrvavadākāralopaḥ, "khari ca" 8.4.54 iti catrvam.
"āsyaviharaṇasamānakriyādapi pratiṣedho vaktavyaḥ" ityupasaṃkhyānadhyājenāsyaviharaṇaviṣayaṃ darśayati. katham? viharaṇagrahaṇaṃ na katrtavyam, iha "āṅo do'nāsye" ityetadvaktavyam, tatrāsye dāño vṛttirna sambhavatīti sāmathryādāsyasamavāyinyāṃ kriyāyāṃ vṛttirvijñāsyate, tatraiva pratiṣedhaḥ,tat kiṃ viharaṇagrahaṇena? nanu ca "āṅo do'nāsye" ityetāvatyucyamāne, svaṃ mukhamādatte devadatta ityatrāpi pratiṣedhaḥ syāt, naiṣa doṣaḥ, vā hrāsyaviṣayaiva kriyā tasyāṃ vatrtamāno dadātirāsyavṛttirbhavati, viharaṇamevāsyaviṣayam, grahaṇaṃ tvāsyaviṣayaṃ grahītṛviṣayañca. tadevaṃ viharaṇamanteraṇāpi siddhe yadviharaṇagrahaṇaṃ kriyate tasyaitat prayojanam-- āsyaviharaṇasamānakriyādapi pratiṣedho'yaṃ yathā syādityevamityeke. "itaretarānyo'nyopapadācca" 1.3.16 ityataścakāro'nuvartate, sa cānuktasamuccayārthaḥ. tenāsyaviharaṇasānakriyādapi pratiṣedho bhavatītyapare.
"svāṅgakarmakācca" iti. vaktavyamiti śeṣaḥ. na cātrādravamūrtimallakṣamaṃ pāribhāṣikaṃ svāṅgaṃ vivakṣitam, kiṃ tarhi? svamaṅgaṃ svāṅgamiti. tat karma yasya sa svāṅgakarmakaḥ,tasmāt svāṅgakarmāt pratiṣedho bhavatītyetadartharūpaṃ vaktavyamityarthaḥ. tena parasambandhinā mukhena yadā sakarmako bhavati tadā bhavatyevātmanepadam-- "vyādadate pipīlikāḥ pataṅgasya mukham" iti. vaktavyaśabdasya vyākhyeyamityarthaḥ. tatredaṃ vyākhyānam-- katrtarīti vatrtate, āsyamiti ca sambandhiśabdaḥ, tatraivaṃ vijñāyate-- "yasmin katrtaryaivātmanepadaṃ bhavati tasya cedāsyam()" iti. "āṅa" iti yogavibhāgaḥ kriyate-- āgamayasva tāvanmāṇavakam, ānute śṛgālaḥ, āpṛcchate gurūnityevamarthaḥ. tena "āgameḥ kṣamāyām" (vā.35) iti "āṅi nuprasacchayoḥ" (vā.40) iti ca nopasaṃkhyeyaṃ bhavati॥
Bālamanoramā1:
āṅo do. āsyaviharaṇaṃ –mukhavikasanam. dā ityasya daḥ iti pañcamī. tadāha-
- da Sū #511
See More
āṅo do. āsyaviharaṇaṃ –mukhavikasanam. dā ityasya daḥ iti pañcamī. tadāha-
- dadātermukhavikasanādanyatreti. vidyāmādatte iti. gṛhṇātītyarthaḥ. dāño
ñittve'pyakatrrabhiprāyārthamidam. avivakṣitamiti. `aviharaṇe' ityetāvadeva
vivakṣitamityarthaḥ. vipādikāṃ vyādadātīti. kṣārauṣadhādinā vidārayatītyarthaḥ. atra
āsyaviharaṇā'bhāve'pi vikasanasattvānnātmanepadamiti bhāvaḥ. nadī kūlaṃ vyādadātīti.
bhinattītyarthaḥ. atrāpi vikasanasattvādāsyaviharaṇā'bhāve'pi nātmanepadam.
parāṅgakarmakānna niṣedha iti, - vārtikam. pataṅgasyeti. pakṣiṇo mukhaṃ bhakṣaṇāya
vikāsayantītyarthaḥ.
Bālamanoramā2:
āṅo do'nāsya viharaṇe 511, 1.3.20 āṅo do. āsyaviharaṇaṃ --mukhavikasanam. dā ity
See More
āṅo do'nāsya viharaṇe 511, 1.3.20 āṅo do. āsyaviharaṇaṃ --mukhavikasanam. dā ityasya daḥ iti pañcamī. tadāha-- dadātermukhavikasanādanyatreti. vidyāmādatte iti. gṛhṇātītyarthaḥ. dāño ñittve'pyakatrrabhiprāyārthamidam. avivakṣitamiti. "aviharaṇe" ityetāvadeva vivakṣitamityarthaḥ. vipādikāṃ vyādadātīti. kṣārauṣadhādinā vidārayatītyarthaḥ. atra āsyaviharaṇā'bhāve'pi vikasanasattvānnātmanepadamiti bhāvaḥ. nadī kūlaṃ vyādadātīti. bhinattītyarthaḥ. atrāpi vikasanasattvādāsyaviharaṇā'bhāve'pi nātmanepadam. parāṅgakarmakānna niṣedha iti, - vārtikam. pataṅgasyeti. pakṣiṇo mukhaṃ bhakṣaṇāya vikāsayantītyarthaḥ.
Tattvabodhinī1:
āṅo do. akatrrabhiprayārthamidam. tena `vyādatte vihagapatirmukhaṃ svakīya' Sū #437
See More
āṅo do. akatrrabhiprayārthamidam. tena `vyādatte vihagapatirmukhaṃ svakīya'miti
prayoga āsyaviharaṇe'pi siddhaḥ, kriyāphalasya kartṛmitvavivakṣaṇāt.
Tattvabodhinī2:
āṅo do'nāsyaviharaṇe 437, 1.3.20 āṅo do. akatrrabhiprayārthamidam. tena "vy
See More
āṅo do'nāsyaviharaṇe 437, 1.3.20 āṅo do. akatrrabhiprayārthamidam. tena "vyādatte vihagapatirmukhaṃ svakīya"miti prayoga āsyaviharaṇe'pi siddhaḥ, kriyāphalasya kartṛmitvavivakṣaṇāt.
1.Source: Arsha Vidya Gurukulam
2.Source: Sanskrit Documents