pūrveṇa nitye pratiṣedhe prāpte jasi vibhāṣā ārabyate. dvandve samāse jasi vibhāṣā sarvādīni sarvanāmasaṃjñāni na bhavanti. katarakatame, katarakatamāḥ. jasaḥ kāryaṃ prati vibhāṣā, akaj hi na bhavati katarakatamakāḥ.

vibhāṣā jasi 1.1.32 pūrveṇa nitye pratiṣedhe prāpte jasi vibhāṣā ārabyate. dvandve samāse jasi vibhāṣā sarvādīni sarvanāmasaṃjñāni na bhavanti. katarakatame, katarakatamāḥ. jasaḥ kāryaṃ prati vibhāṣā, akaj hi na bhavati katarakatamakāḥ.

vibhāṣā jasi , 1.1.31 "jasaḥ kāryaṃ prati" ityādi. etacc vyavasthitavibhāṣātvādasyā vibhāṣāyā labhyate. atha vā jasīti kāryāpekṣayā ādhārasaptamīyam, na tu sarvādyapekṣayā parasaptamī; tena jasi yat kāryam= jasādhāraṃ yat kāryaṃ jasaḥ śībhāvaḥ tatra vibhāṣā bhavati, nānyatra . kiṃ kāraṇamevaṃ vyākhyāyata ityata āha-"akaj hi na bhavati" iti hi śabdo hetau.evaṃ vyākhyāyamāne sati "katarakatamakāḥ" ityatrākaj na bhavati; pūrvasūtreṇa saṃjñāpratiṣedhāt anyathā hi yadi jasi parataḥ saṃjñā vikalpyate,tadā pakṣe'kaj bhavedeva. tathā ca tasya tanmadhyapatitvāt tadgrahaṇena grahaṇāt pākṣikaḥ śībhāvaḥ prasajyeta. kapratyaye tu sati tena vyavadhānādevaiṣa doṣo na bhavati.

vibhāṣā jasi. sarvanāmagrahaṇamanuvartate, dvandva iti ca. `jasī'tyavibhaktiko nirdeśaḥ. jasa iḥ jaśiḥ. ārṣaḥ saptamyā luk. `i'śabda ivarṇaparaḥ san `śī'tīkāramācaṣṭe. tataśca jasādeśe śībhāve kartavye iti phalitam. tadāha –jasādhāramiti. jas ādhāro yasyeti bahuvrīhiḥ. jassthānakamityarthaḥ. nanu `jasi parato dvandve sarvānāmasaṃjñā vā syā'dityeva kuto na vyākhyāyata ityata āha–śībhāvaṃ pratyevetyādinā. yadi tvakacsyāttarhi tasyā'vyavadhāyakatvācchībhāvaḥ prasajyeta. kapratyaye tu sati tena vyavadhānānnoktadoṣa ityāha–varṇāśrametarakā iti. nacā'kaci kartavye vikalpā'bhāve.ñapi sarvādīnī'ti nityā sarvanāma saṃjñā kuto'tra na syāditi vācyaṃ, `dvandve ce'ti tasyā nityāniṣedhāt. naca `dvandve'ceti niṣedhasyoktarītyā'vayaveṣu pravṛttyabhāvādvarṇāśrametaraśabde samudāye itaraśabdasyā'vayavasya sarvanāmatvā'napāyādakajdurvāra iti vācyaṃ, dvandvāvayavamātre sundarādiviśeṣaṇānvayā'bāvavatkutsādivivakṣāyā abhāvāt. samudāye tadvivakṣāyāṃ samudāyottarapratyayenā'vayavagatakutsāderapi bodhenoktārthatvādavayavebhyaḥ pṛthak tadanutpatteḥ. anyathā avayavebhyaḥ pratyekaṃ kapratyayāpatteḥ. etadevābhipretyoktaṃ bhāṣye–`varṇāśrametaraśabde akac na bhavatī'ti. evaṃca yadā itaraśabdena dvandvaṃ kṛtvā kutsitā varṇāśrametarā iti kutsāyogaḥ kriyate tadā kapratyaye sati `varṇāśrametarakā' ityeva rūpam. yadā tu kutsita itaraḥ-itaraka ityakacaṃ kṛtvā varṇāśca āśramāśca itarakaśceti dvandvaḥ kriyate, tadā śībhāvavikalpaḥ syādeva॥

vibhāṣā jasi 223, 1.1.31 vibhāṣā jasi. sarvanāmagrahaṇamanuvartate, dvandva iti ca. "jasī"tyavibhaktiko nirdeśaḥ. jasa iḥ jaśiḥ. ārṣaḥ saptamyā luk. "i"śabda ivarṇaparaḥ san "śī"tīkāramācaṣṭe. tataśca jasādeśe śībhāve kartavye iti phalitam. tadāha --jasādhāramiti. jas ādhāro yasyeti bahuvrīhiḥ. jassthānakamityarthaḥ. nanu "jasi parato dvandve sarvānāmasaṃjñā vā syā"dityeva kuto na vyākhyāyata ityata āha--śībhāvaṃ pratyevetyādinā. yadi tvakacsyāttarhi tasyā'vyavadhāyakatvācchībhāvaḥ prasajyeta. kapratyaye tu sati tena vyavadhānānnoktadoṣa ityāha--varṇāśrametarakā iti. nacā'kaci kartavye vikalpā'bhāve.ñapi sarvādīnī"ti nityā sarvanāma saṃjñā kuto'tra na syāditi vācyaṃ, "dvandve ce"ti tasyā nityāniṣedhāt. naca "dvandve"ceti niṣedhasyoktarītyā'vayaveṣu pravṛttyabhāvādvarṇāśrametaraśabde samudāye itaraśabdasyā'vayavasya sarvanāmatvā'napāyādakajdurvāra iti vācyaṃ, dvandvāvayavamātre sundarādiviśeṣaṇānvayā'bāvavatkutsādivivakṣāyā abhāvāt. samudāye tadvivakṣāyāṃ samudāyottarapratyayenā'vayavagatakutsāderapi bodhenoktārthatvādavayavebhyaḥ pṛthak tadanutpatteḥ. anyathā avayavebhyaḥ pratyekaṃ kapratyayāpatteḥ. etadevābhipretyoktaṃ bhāṣye--"varṇāśrametaraśabde akac na bhavatī"ti. evaṃca yadā itaraśabdena dvandvaṃ kṛtvā kutsitā varṇāśrametarā iti kutsāyogaḥ kriyate tadā kapratyaye sati "varṇāśrametarakā" ityeva rūpam. yadā tu kutsita itaraḥ-itaraka ityakacaṃ kṛtvā varṇāśca āśramāśca itarakaśceti dvandvaḥ kriyate, tadā śībhāvavikalpaḥ syādeva॥

jasādhāramiti. śībhāvena jasyapahmate'pyaupacārikamādhāratvamatra bodhyam. yadvā jasa irjasiḥ,tasmin. sautraḥ saptamyā lugityarthato vyācaṣṭe-jasādhāramiti. anyathā satyakaci `jasaḥ śī' tyasya pravṛttau `varṇāśrametarake' ityapi rūpaṃ syāditi bhāvaḥ. yadā ajñātaḥ kutsito vā itaraḥ itaraka ityakacaṃ kṛtvā varṇāśca āśramāśca itarakaśceti dvandvaḥ kriyate tadā rūpadvayaṃ syādeva. paraṃ tu itaraśabdena dvandvaṃ kṛtvā ajñātā varṇāśrametarā ityajñātādyarthayogo yadā kriyate tadā `varṇāśrametarakā' ityekameva rūpaṃ sādhviti bodhyam. durvāraḥ, avayavasya sarvanāmatā'napāyāt. `dvandve ce'tyanena hi samudāyasya niṣedho na tvavayavānāmiti cet ; atrāhuḥ–siddhānte hi `jahatsvārthā vṛtti'riti pakṣo mukhyasta\ufffdsmastu pakṣe'vayavānāṃ nirarthakatvādajñātādyarthayogā'bhāvenā'kacaḥ prāptireva nāsti. yaistu `dvandve ce'ti cakāreṇāvayaveṣvapi saṃjñā niṣidhyata ityucyate, teṣāmajahatsvārthāvṛttipakṣābhyupagame'pi na doṣa iti.

vibhāṣā jasi 188, 1.1.31 jasādhāramiti. śībhāvena jasyapahmate'pyaupacārikamādhāratvamatra bodhyam. yadvā jasa irjasiḥ,tasmin. sautraḥ saptamyā lugityarthato vyācaṣṭe-jasādhāramiti. anyathā satyakaci "jasaḥ śī" tyasya pravṛttau "varṇāśrametarake" ityapi rūpaṃ syāditi bhāvaḥ. yadā ajñātaḥ kutsito vā itaraḥ itaraka ityakacaṃ kṛtvā varṇāśca āśramāśca itarakaśceti dvandvaḥ kriyate tadā rūpadvayaṃ syādeva. paraṃ tu itaraśabdena dvandvaṃ kṛtvā ajñātā varṇāśrametarā ityajñātādyarthayogo yadā kriyate tadā "varṇāśrametarakā" ityekameva rūpaṃ sādhviti bodhyam. nanu dvandvāvayavasyetaraśabdasyāpyakac durvāraḥ, avayavasya sarvanāmatā'napāyāt. "dvandve ce"tyanena hi samudāyasya niṣedho na tvavayavānāmiti cet ; atrāhuḥ--siddhānte hi "jahatsvārthā vṛtti"riti pakṣo mukhyasta()smastu pakṣe'vayavānāṃ nirarthakatvādajñātādyarthayogā'bhāvenā'kacaḥ prāptireva nāsti. yaistu "dvandve ce"ti cakāreṇāvayaveṣvapi saṃjñā niṣidhyata ityucyate, teṣāmajahatsvārthāvṛttipakṣābhyupagame'pi na doṣa iti.