ativṛt अतिवृत्
Definition: अतिवृत् 1 A. (P. in epic poetry) 1 To pass over or by, cross (as a place &c.). उपासते पुरुषं ये ह्यकामास्ते शुक्रमेतदतिवर्तन्ति धीराः Muṇḍ.3.2.1. -2 (a) To go beyond, exceed (fig. also); वाग्विभवातिवृत्तमाचार्यकम् Māl.1. 26 exceeding or transcending the powers of speech, indescribable; मुकुलावस्थामतिवृत्तेषु तण्डुलेषु Dk.132; का ते स्तुतिः स्तुतिपथादतिवृत्तधाम्नः Mv.4.29 transcending praise. (b) To offend, overstep, transgress, violate; यो$स्याः शासनमतिवर्तेत Dk.167; को$तिवर्तते दैवम् 51 who can transgress the decrees of Fate? को$न्यो जीवितुकामो देवस्य शासनमतिवर्तेत Mu.3. न खलु दूरगतो$तिवर्तते Śi.6.19. (c) To neglect, omit, let _x001F_+slip. (d) To have no regard to, disregard, slight; offend (especially by unfaithfulness), injure; शपथशतातिवर्ती Dk.62 disregarding; ऋतुस्नातां सतिं भार्यां ... अतिवर्तेत दुष्टात्मा; यथाहं कर्मणा वाचा शरीरेण च राघवम् । सततं नातिवर्तेय Rām. अपत्यलोभाद् या तु स्त्री भर्तार- मतिवर्तते Ms.5.161. -3 (a) To surpass, excel; मनुष्य-- संख्यामतिवर्तितुं वा Ki.3.4; एष जनतातिवर्तिनो Śi.14.59; बान्धवस्नेहं राज्यलोभो$तिवर्तते Ks.41.4; to outweigh, preponderate. (b) To overcome, subdue, vanquish, get the better of; get over, escape or get loose from; असाध्यानतिवर्तन्ते प्रमेहा रजनीं यथा Suśr.; किमाचारः कथं चैतांस्त्रीन् गुणानतिवर्तते Bg.14.21 transcend these three qualities; दैवं पौरुषेण˚ Mb., Dk.73, Ks.121.67. -4 (Intrans.) To pass away, glide away, elapse (as time); to be late or delay; एवं तयोः प्रत्यहमन्योन्याहारादि दानेन कालो$तिवर्तते H.1; महता स्नेहेन कालो$तिवर्तते H.2; समयो नातिवर्तते Mv.6; आषोड- शाद् ब्राह्मणस्य सावित्री नातिवर्तते Ms.2.38 is not late (नातिक्रान्तकाला भवति). -5 To go away from, leave, abandon (abl.); यथा मे हृदयं नित्यं नातिवर्तति राघवात् Rām. -Caus. 1 To slight, not to heed, disregard सुहृदश्चाति- वर्तिताः Dk.136. -2 To let out, discharge (as excrement).
|
|
Dictionary: Apte
Literary Sources:
Synonyms:
Wikipedia: |