nakṣatram नक्षत्रम्
Definition: नक्षत्रम् [न क्षरति; cf. Uṇ.3.15 also] 1 A star in general. -2 A constellation, an asterism in the moon's path, lunar mansion; नक्षत्राणामहं शशी Bg.1.21. नक्षत्र- ताराग्रहसंकुलापि R.6.22; (they are twenty-seven). -3 A pearl. -4 A necklace of 27 pearls. -Comp. -ईशः, -ईश्वरः, -नाथः, -पः, -पतिः, -राजः the moon; R.6.66. -उपजीविन् an astrologer. -कान्तिविस्तारः the white Yāvanāla flower. -चक्रम् 1 the sphere of the fixed stars. -2 the lunar asterisms taken collectively. -जातम् birth when the moon is in a particular Nakṣatra. -दर्शः an astronomer or astrologer. -नेमिः 1 the moon. -2 the pole-star. -3 an epithet of Viṣṇu.(-मिः f.) Revatī, the last asterism. -पथः the starry sky. -पाठकः an astrologer. -पुरुषः 1 (in astr.) the figure of a man's body on the limbs of which are shown the various asterisms. -भोगः the diurnal period of a Nakṣatra; भभोगो$ष्टशती लिप्ता Sūrya-siddhānta. -माला 1 a group of stars. -2 a necklace of twenty-seven pearls; 'सैव नक्षत्रमाला स्यात् सप्तविंशतिमौक्तिकैः' Ak.; Śi.18.35; नक्षत्रमालाभरणमिव मदनद्विपस्य; K.; Kau. A.2. 11. -3 the table of the asterisms in the moon's path. -4 a kind of neck-ornament of elephants; अनङ्गवारण- शिरोनक्षत्रमालायमानेन मेखलादाम्ना K.11. -मालिनी Name of a flowering creeper (Mar. जाई). -योगः the conjunction of the moon with the lunar mansions. -लोकः the starry region, the firmament. -वर्त्मन् n. the sky. -विद्या astronomy or astrology; Ch. Up.7.1.2. -वृष्टिः f. shooting of falling stars. -साधनम् calculation for the fixation of auspicious periods of Nakṣatras. -सूचकः a bad astrologer; तिथ्युत्पत्तिं न जानन्ति ग्रहाणां नैव साधनम् । परवाक्येन वर्तन्ते ते वै नक्षत्रसूचकाः ॥ or अविदित्वैव यः शास्त्रं दैवज्ञत्वं प्रपद्यते । स पङ्क्तिदूषकः पापो ज्ञेयो नक्षत्रसूचकः ॥ Bṛi. S.2.17,18.
|
|
Dictionary: Apte
Literary Sources:
Synonyms:
Wikipedia: |