|
ayanam | paryyaṅkaḥ, palyaṅkaḥ, śayyā, śayanam, talpaḥ, khaṭvā, saṃstaraḥ, starimā, śayanīyam, mañcaḥ, mañcakaḥ, prastaraḥ, āstaraṇam  kāṣṭhādiracitaśayyādhāraḥ। mātā bālakaṃ paryaṅke śāyayati।
|
ayanam | sīmantonnayanam  hindūdharmānusāreṇa garbhadhāraṇasamaye uttamāpatyasya kāṅkṣayā caturthe ṣaṣṭe aṣṭame vā māse kṛtaḥ tṛtīyaḥ saṃskāraḥ। sīmaṃtonnayanena bālakasya ujjvalabhaviṣyena sahitaṃ dīrghāyuḥ kāmyate।
|
ayanam | upanayanam  hindūdharmānusāreṇa ṣoḍaśasaṃskāreṣu ekaḥ yasmin bālakaḥ yajñopavītaṃ dhārayati। mama upanayanam navame varṣe abhavat।
|
ayanam | cakṣuḥ, locanam, nayanam, netram, īkṣaṇam, akṣi, dṛk, dṛṣṭiḥ, ambakam, darśanam, tapanam, vilocanam, dṛśā, vīkṣaṇam, prekṣaṇaṃ, daivadīpaḥ, devadīpaḥ, dṛśiḥ, dśī  avayavaviśeṣaḥ-darśanendriyam। tasyāḥ cakṣuṃṣī mṛgīvat staḥ।
|
ayanam | adhyayanam, paṭhanam, adhigamanam, jñānārjanam  kasyāpi viṣayasya jñānaprāptyarthaṃ kṛtā kriyā। saḥ saṃskṛtasya adhyayanārthe kāśīnagaraṃ gatavān।
|
ayanam | unnatiḥ, pragatiḥ, vikāsaḥ, abhyudayaḥ, unnayanam  vartamānāvasthāyāḥ apekṣayā unnatāvasthāṃ prati gamanam। bhāratadeśasya unnatiṃ bhāratīyāḥ eva kurvanti।
|
ayanam | praśikṣaṇam, vinītiḥ, vinayanam  kasyāpi vyavasāyasya kauśalyasya vā kriyātmakaṃ śikṣaṇam। sītā grāme grāme gatvā yantradvārā sīvanasya praśikṣaṇaṃ dadāti।
|
ayanam | gavākṣaḥ, vātāyanam, badhūdṛgayanam, jālam, jālakam  vātasya gamanāgamanamārgaḥ। asmin koṣṭhe ekaḥ gavākṣaḥ asti।
|
ayanam | spardhāvayanam  sā pratiyogitā yasyāṃ pratiyoginaḥ sammelanānantaraṃ tatkāle eva svecchayā pratiyogī vicinute। asmākaṃ grāme prativarṣe nāgapañcamyāṃ spardhāvayanasya āyojanaṃ kriyate।
|
ayanam | vivāhaḥ, upayamaḥ, pariṇayaḥ, udvāhaḥ, upayāmaḥ, pāṇipīḍanam, dārakarmaḥ, karagrahaḥ, pāṇigrahaṇam, niveśaḥ, pāṇikaraṇam, saṃbandhaḥ, pāṇigrahaḥ, dārasambandhaḥ, udvahaḥ, dāropasaṃgrahaḥ, pāṇigrāhaḥ, parigrahaḥ, prodvāhaḥ, saṃgrahaḥ, samudvāhaḥ, pariṇītam, adhigamanam, udvahanam, udvāhanam, karārpaṇam, dārādhigamanam, niveśanam, patitvam, patitvanam, parigrahatvam, pariṇayanam, bāndhukyam, maithunam  saḥ dhārmikaḥ sāmājikaḥ vā saṃskāraḥ yena strīpuruṣau parasparaṃ patipatnīrūpeṇa svīkurutaḥ। sohanasya vivāhaḥ rādhayā saha jātaḥ।
|
ayanam | paryāṇam, aśvasajjā, palyayanam  aśvādīn āruhya gamanārthaṃ kṛtaṃ pīṭham। tena paryāṇam aśvāt avatīrya adhaḥ sthāpitam।
|
ayanam | virāmaḥ, anujñā, avasānam, anadhyayanam  kāryāt anujñāpūrvako virāmaḥ। adhunā virāmasya avasaro nāsti।
|
ayanam | mārgaḥ, pathaḥ, panthāḥ, adhvā, vartma, vartmanī, vartmaniḥ, ayanam, varttanam, varttanī, varttaniḥ, saraṇī, saraṇiḥ, padavī, paddhatiḥ, paddhatī, padyā, padvā, padaviḥ, sṛtiḥ, sañcaraḥ, padvaḥ, upaniṣkramaṇam, ekapadī, ekapād, taraḥ, vīthiḥ, śaraṇiḥ, ekapadī, ekapād, taraḥ, vīthiḥ, mācaḥ, māṭhaḥ, māṭhyaḥ, prapāthaḥ, pitsalam, khullamaḥ  ekasthānād anyasthānaṃ gantum upayujyamānaḥ bhūbhāgaḥ yaḥ gamanasya ādhāro bhavati। mama gṛham asmin eva mārgasya vāmataḥ vartate।
|
ayanam | nidrā, śayaḥ, śayanam, suptam, suptiḥ, suptakaḥ, svāpaḥ, prasvāpam, svapnaḥ, saṃveśaḥ, mandasānaḥ, mandasānuḥ, nandīmukhī, tāmasam, lañjā, ṣaḥ, saṃlayaḥ  prāṇināṃ sā avasthā yasyāṃ teṣāṃ medhyāmanaḥsaṃyogaḥ bhavati tathā ca yena teṣāṃ manaḥ śarīraṃ ca viśramataḥ। alpīyasī nidrā parikleśaṃ janayati।
|
ayanam | apaharaṇam, haraṇam, apanayanam  kasyacit janasya kutaścit balapūrvakaṃ nayanam। vīrappanaḥ nityameva kasyacit viśeṣajanasya apaharaṇaṃ karoti sma।
|
ayanam | nidrā, svapnaḥ, svāpaḥ, suptiḥ, śayanam, saṃveśaḥ, svapanam, mandasānaḥ  śayanāvasthāviśeṣaḥ। rātriḥ śayanārthameva nirmitā।
|
ayanam | grathanam, vayanam  grathanakriyā। mālatī svedakanirmāṇāya grathanaṃ karoti।
|
ayanam | smitam, utsmayaḥ, utsmitam, smitiḥ, smeraḥ, smeratā, smayanam  smayanakriyā। bālakasya smitaṃ sarveṣāṃ manāṃsi haranti।
|
ayanam | vilayanam, dravīkaraṇam, saṃlayanam  dravye kasyāpi vastunaḥ ekatrībhavanam। śarkarāyāḥ jale vilayanena pānakaṃ bhavati।
|
ayanam | haraṇam, apaharaṇam, apanayanam  anucitarūpeṇa balapūrvakaṃ nayanam। rāvaṇena sītāyāḥ haraṇaṃ kṛtam।
|
ayanam | bhṛśam, atīvam, atitarām, ativelam, atiśayanam, udgāḍham, uccakaiḥ, atyantam, nikāmam, param, paramataḥ  atyadhikamātrayā। śarīravedanā rugṇaṃ bhṛśam apīḍayat।
|
ayanam | saṅgrahaṇam, sañcayanam  ekatrīkaraṇasya kriyā। idaṃ mandiraṃ nirmātuṃ bhikṣāyāḥ saṅgrahaṇaṃ kṛtam।
|
ayanam | bhūśayanam  bhūmyām śayanam। kecana janāḥ navarātri-utsave bhūśayanam kurvanti।
|
ayanam | adhyayanam  gurumukhādānupūrvīśravaṇam; devadattaḥ adhyayanam karoti
|
ayanam | anadhyayanam  adhyayanasya abhāvaḥ। anadhyayanāt uttīrṇatā na sambhavati।
|
ayanam | vedādhyayanam  vedasya adhyayanam। saṃśodhakaḥ vedādhyayane līnaḥ।
|
ayanam | dravaṇam, vilayanam, galanam, kṣaraṇam  drāvaṇasya kriyā। himasya dravaṇasya nirodhāya tāṃ goṇīm ācchādaya।
|
ayanam | uḍḍayanam  ḍayanakriyā। keṣāñcana pakṣiṇām uḍḍayanam atīva dīrghaṃ bhavati।
|
ayanam | uḍḍayanam  anyena kṛtā vimānautpātanasya kriyā। vāyugaṇasya pratikūlatāyāḥ kāraṇāt uḍḍayanāni vinivartitāni ।
|
ayanam | apanayanam, utsāraṇam, dūrīkaraṇam  apasaraṇasya pṛthakkaraṇasya vā kriyā। asya apanayanam āvaśyakam।
|
ayanam | apanayanam, apākaraṇam, dūrīkaraṇam  sthānatyāgapreraṇāyuktā kriyā। tasya apanayanena na prayojanam।
|
ayanam | vayanam, syūtiḥ, veṇiḥ, tasarikā, vāṇiḥ, vāyanakriyā, sūtravāpaḥ, paṭṭakarma, tantuvānam, tāntavam, āvapanam  tantuvāyasya kāryam। sañjayaḥ vayanaṃ kṛtvā uttamaṃ dhanam arjayati।
|
ayanam | mārgaḥ, panthāḥ, ayanam, vartma, sṛtiḥ, padyā, vartaniḥ, śaraṇiḥ, paddhatī, vartaniḥ, adhvā, vīthiḥ, saraṇiḥ, paddhatiḥ, padaviḥ, padavī, padvā, pitsalam, pracaraḥ, prapathaḥ, mācaḥ, māthaḥ, māruṇḍaḥ, rantuḥ, vahaḥ, prapātha peṇḍaḥ, amaniḥ, itam, emā, evā, gantuḥ  yena gatvā gantavyaṃ prāpyate। vimānasyāpi viśiṣṭaḥ mārgaḥ asti।
|
ayanam | cayanam, varaṇam, varaḥ, saṃvaraḥ, vṛtiḥ  cayanitaṃ dravyam। imaṃ padaṃ vibhūṣayituṃ bhavatāṃ cayanaṃ praśaṃsanīyam asti।
|
ayanam | vilayanam  saḥ padārthaḥ yaḥ dvayoḥ padārthayoḥ anuvilayanena prāpyate। saḥ jalalavaṇayoḥ vilayanam akṣipat।
|
ayanam | ayanam  saḥ samayaḥ yadā sūryaḥ uttarasyāṃ dakṣiṇasyāṃ vā diśi bhavati। dvābhyām ayanābhyāṃ varṣaḥ bhavati।
|
ayanam | unnayanam, tulanam, samuddharaṇam  udvahanasya kriyā। udvahanyā kānicana vastūni unnayanena upari ānetuṃ śakyante।
|
ayanam | samāharaṇam, saṅgrahaṇam, cayanam, avacayaḥ  ekatrīkaraṇasya kriyā। vaṇik ājīvanaṃ dhanasya samāharaṇe eva vyastaḥ bhavati।
|
ayanam | cayanam  puṣpādīnāṃ grahaṇasya kriyā। mātā pūjāyai puṣpāṇāṃ cayanaṃ karoti।
|
ayanam | ākāśaśayanam  anācchāditāyāṃ bhūmau śayanasya kriyā। grīṣme ṛtau ākāśaśayanaṃ sukhadāyakaṃ bhavati।
|
ayanam | vilayanam, saṃlayanam  kasyāpi ghanapadārthasya dravapadārthena ekībhavanasya kriyā। śītalasya jalasya apekṣayā uṣṇe jale śarkarāyāḥ vilayanaṃ śīghraṃ bhavati।
|
ayanam | ānayanam  kasyāpi vastunaḥ manuṣyādīnāṃ vā sthānāntaranayanam। āpaṇāt dugdhasya ānayanāya vilambaḥ jātaḥ।
|
ayanam | avāropaṇam, avāharaṇam, avacayanam  anyasmāt saṅgaṇakāt dattāṃśam āhatya svasaṅgaṇake sthāpanam। idānīṃtane kāle dūradarśane api avāropaṇasya suvidhā vartate।
|
ayanam | pracālayanam, vidhūnanam  vāyau calituṃ preraṇasya kriyā। tiraṅgādhvajasya pracālayanasya anantaraṃ pradhānamantriṇā deśaḥ sambodhitaḥ।
|
ayanam | uḍḍayanamantrālayaḥ  ekaḥ śāsanavibhāgaḥ yaḥ kasyāpi mantriṇaḥ adhikāre vartate। pitṛvyaḥ uḍḍayanamantrālaye sacivaḥ asti।
|
ayanam | svapnānayanamantraḥ  kṛtiviśeṣaḥ । svapnānayanamantraḥ iti nāmakāḥ naikāḥ kṛtayaḥ santi
|